Hemodiyaliz Hastalarında Beslenme Bilgi Düzeyi ile Beslenme Durumları Arasındaki İlişki

Yıl 2016, Cilt: 1 Sayı: 1, 15 - 31, 30.08.2016

Rabia Nur Kocamış Perim Türker Esra Köseler Beyaz Gül Kızıltan Mehtap Akçil Ok

Öz

Amaç: Bu çalışmada, hemodiyaliz (HD) hastalarının beslenme bilgi düzeyi ile beslenme durumları arasındaki ilişkinin incelenmesi amaçlanmıştır.
Gereç ve Yöntem: Çalışma 65 erkek, 46 kadın toplam 111 hemodiyalize giren son dönem böbrek yetmezliği olan hasta ile yürütülmüştür. Çalışmaya katılan hastaların sosyodemografik özeliklerini, genel sağlık, beslenme alışkanlıklarına ilişkin ve kronik böbrek yetmezliği (KBY) diyeti hakkında beslenme bilgilerini içeren bir anket formu yüz yüze görüşme yöntemiyle toplanmıştır. Hastaların dosyalarından biyokimyasal parametrelerinden serum albumin düzeyleri alınmıştır ve beslenme durumunu belirlemede subjektif global değerlendirme (SGD) yöntemi kullanılmıştır. Hastaların genel beslenmeye ve KBY diyetine ilişkin beslenme bilgileri 14 çoktan seçmeli soru ile belirlenmiştir. Her doğru cevap için 1 puan, yanlış cevap için ise 0 puan verilmiştir. Her hastanın aldığı puan 100’e çevrilmiştir. Ortanca puan değeri olan 64 puana göre gruplandırılmıştır. 64 puan altında alan hastalar "bilgisi yetersiz", 64 puan ve üzeri alanlar ise "bilgisi yeterli" olarak sınıflandırılmıştır. Verilerin değerlendirilmesinde SPSS Windows 21.0 istatistik paket programı kullanılmıştır.
Bulgular: Hastaların beslenme bilgi puan ortanca değerine göre KBY diyeti hakkındaki bilgi düzeyleri değerlendirildiğinde, %59.5’inin yeterli, %40.5’inin ise yetersiz düzeyde bilgiye sahip olduğu görülmüştür. Diyetisyenden bilgi alan hastaların beslenme bilgi puanları, doktordan bilgi edinen hastalara göre anlamlı olarak daha yüksek bulunmuştur (p<0.05). Yaşı 65 yıl ve altındaki hemodiyaliz hastalarının bilgi puanları, 65 yaş üzerindeki hastalara göre daha yüksek bulunmuştur (p<0.05). Eğitim durumlarına bakıldığında lise, yüksekokul/üniversite mezunu olan hastaların KBY diyeti bilgi puanlarının eğitim durumu düşük olan hastalara göre önemli olarak daha yüksek olduğu bulunmuştur (p<0.05). SGD düzeyleri ve beslenme bilgi düzeyi arasında anlamlı bir ilişki görülmemiştir. SGD sonuçlarına göre, orta düzey malnütrisyon saptanan bireylerin serum albümin düzeyi ortalamaları 3.68±0.60 g/dL iken, yeterli beslenmiş olan bireylerde bu değer 3.77±0.32 g/dL olarak belirlenmiş, gruplararası fark istatistiksel olarak önemli bulunmamıştır (p>0.05).
Sonuç: Yaş, eğitim durumu, KBY diyeti bilgi kaynağı HD hastalarının bilgi düzeylerini etkilemektedir. Hastalara diyetisyen tarafından verilecek düzenli eğitimler ile beslenme bilgi düzeylerinin arttırılması hedeflenmelidir.

Anahtar Kelimeler

Hemodiyaliz, beslenme bilgi düzeyi, beslenme durumu

Kaynakça

• Bailey, J. L., Franch, H. A. (2010).Nutritional Considerations in Kidney Disease: Core Curriculum. Am J Kidney Dis.;55:1046-1061.
• Beto, A. J., Fand, L. D., Ramirez, E. W., & Bansal, K. V. (2014). Medical Nutrition Therapy in Adults with Chronic Kidney Disease: Integrating Evidence and Consensus into Practice for the Generalist Registered Dietitian Nutritionist. J Acad Nutr Diet.; 114:1077-1087.
• Bradbury, B. D., Fissell, R. B., Albert, J. M., Anthony, M. S., Critchlow, C. W., Pisoni, R. L., Port, F. K., & Gillespie, B. W. (2007). Predictors of early mortality among incident US hemodialysis patients in the dialysis outcomes and practice patterns study (DOPPS). Clin J Am Soc Nephrol; 2(1):89–99.
• Chitra, U. & Premalatha, K. S. (2013). Nutritional management of renal transplant patients Indian J of Transpl; 7(3): 88-93.
• Detsky, A. S., Mclaugghlın, J. R., Baker, J. P., Johnston, N., Whittaker, S., & Mendelson, R. A. (1987). What is subjektive global assessment of nutritional status? J Parenteral Enteral Nutrition; 11(1):8-13.
• Durose, C. L., Holdsworth, M., Watson, V., & Przygrodzka, F. (2004). Knowledge of Dietary Restrictions and the Medical Consequences of Noncompliance by Patients on Hemodialysis Are Not Predictive of Dietary Compliance. J Am Diet Assoc.; 104:35-41.
• Elmas, A., Saral, E. E., Tuğrul, A., Şengül, E., & Bülbül, E. (2012). Hemodializ hastalarında beslenme bilgi düzeyi ile klinik ve laboratuar bulguları arasındaki ilişki. Medical Journal of Kocaeli; 3:23-26.
• Erdoğan, E., Tutal, E., & Uyar, M. E. (2013). Reliability of bioelectrical ımpedance analysis in the evaluation of the nutritional status of hemodialysis patients a comparison with mini nutritional assessment.Transplant Proceed; 45: 3485-3488.
• Fuhr, L. M., Wazlawik, E., & Garcia, M. F. (2015).The predictive value of composite methods of nutritional assessment on mortality among haemodialysis patients (ESPEN). Clin Nutr; 10:21-25.
• Gökalp, O. & Kaynar, K. (2007). Kronik Böbrek Yetmezliğinde İştah. Öğrenci Sağlık Dergisi; 2(2):33-36.
• Jaffery, J. B. & Hood, V. L. (2006). Conflicting dietary advice for adhering to low-sodium and low-phosphorus diets. J Ren Nutr.; 16(4):332-336.
• Kara, B. (2013). Validity and Reliability of the Turkish Version of the Thirst Distress Scale in Patients on Hemodialysis. Asian Nursing Research; 7: 212-218. 30 Rabia Nur Kocamış ve ark.
• Karavetian, M., Vries, N., Rizk, R., & Elzein, H. (2014). Dietary Educational İnterventions for Management of Hyperphosphatemia in Hemodialysis Patients: A Systematic Review and Meta-Analysis. Nutr Rev; 72(7):471–482.
• Kovesdy, C. P. & Kalantar-Zadeh, K. (2013). Changes in Body Weight and Subsequent Mortality: Are We Any Closer to Knowing How to Deal with in ESRD? Clin J Am Soc Nephrol.; 8(10): 1640–1642.
• Kurt, T. Y., Erdem, E., Kaya, C., Taş, K. A., & Arık, N. (2012). Hemodiyaliz Hastalarına Verilen Eğitimin Kan Basıncı ve Kilo Alımına Etkisi. Turk Neph Dial Transpl; 21(1):39-44.
• Leavey, S. F., McCullough, K., Hecking, E., Goodkin, D., Port, K. F., & Young, E. W. (2001) Body mass index and mortality in “healthier” as compared with “sicker” haemodialysis patients: Results from the Dialysis Outomes and Practise Patterns Study (DOPPS). Nephrol Dial Transplant; 16:2386-2394.
• National Kidney Foundation (NKF) (2002). K/DOQI Clinical Practice Guidelines for Chronic Kidney Disease: Evaluation, Classification and Stratification. Am J Kidney Dis; 39:1-266.
• National Kidney Foundation (NKF) (2010). Clinical practice guidelines for nutrition in chronic renal failure. K/DOQI (2010). Am J Kidney Dis; 35:1–140.
• NKF/DOQI Clinical Practice Guidelines for Hemodialysis Adequacy: Update 2000 Erişim: http://www.ajkd.org/article/ S0272-6386(01) 70006-6/ fulltext Erişim tarihi: 16.12.2014
• Oğuz, G. E., Erek, M., & Dede, F. (2013). Programlı Hemodiyaliz Hastalarında Beslenme ve malnütrisyon. İç Hastalıkları Dergisi; 20:121-127.
• Oliveira, G. T. C., Andrade, G. I. E., Acurcio, A. F., Cherchiglia, L. M., & Correia D. T. I. M. (2011). Nutritional assessment of patients undergoing hemodialysis at dialysis centers in Belo Horizonte, Mg, Brazil. Rev Assoc Med Bras; 58(2):240-247.
• Ovayolu, E., Uçan, Ö., Pehlivan, S., & Yıldızgördü E. (2007). Hemodiyaliz hastalarının tedaviye ve diyete uyumları ile bazı kan değerleri arasındaki ilişki. Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi; 2(4):93-100.
• Saran, K., Elsayed, S., Molhem, A., Dress, A., & Zara, H. (2011). Nutritional assesment of patients on hemodialysis in a large dialysis center. Saudi J Kidney Dis Transpl; 22(4): 675-681.
• Sezer, S., Arat, Z., & Özdemir, N. (2000). Kronik Böbrek Yetmezliğinde Malnütrisyon. Turk Neph Dial Transpl; 3:125-129.
• Türkiye Ulusal Nefroloji, Diyaliz ve Transplantasyon (TND) Kayıt Sistemi Raporu (2013). Erişim:http://www.tsn.org.tr/folders/file/registry_kitabi_2014.pdf Erişim tarihi:15.12.2014
• United States Renal Data System (USRDS) Annual Data Report (2012). Atlas of End-Stage Renal Disease in the United States; (2):150-157 Erişim: http://www.usrds.org /2012/pdf/v2_00intro_12.pdf Erişim tarihi:11.12.2014.
• WHO Expert Consultation. World Health Organization. BMI classification. Erişim: http://apps.who.int /bmi/index.jsp?introPage=intro_3.html. Erişim Tarihi: 12.12.2014
• Zadeh, K. K. & İkizler, T. A. (2013). Let Them Eat During Dialysis: An Overlooked Opportunity to Improve Outcomes in Maintenance Hemodialysis Patients. J Ren Nutr.; 23(3): 157–163