Annelerin Aile İşlevleri, Başa Çıkma Yolları ve Kişilik Özelliklerinin, Depresyon ve Kaygı Yakınmaları Üzerindeki Etkileri

Yıl 2016, Cilt: 1 Sayı: 2, 110 - 126, 30.12.2016

Ural Nadir

Öz

Amaç: Bu çalışmanın amacı aile işlevselliğinin, başa çıkma stratejilerinin, temel kişilik özelliklerinin,
annelerin depresyon ve kaygı yakınmaları üzerindeki etkilerinin incelenmesidir.
Gereç ve Yöntem: Çalışma için en az bir çocuğu olan ve Ankara’da yaşayan 155 anneden veri
toplanmıştır. Annelere demografik bilgi formunun yanı sıra Beck Depresyon Envanteri, Aile Değerlendirme
Ölçeği, Süreklilik Kaygı Envanteri, Temel Kişilik Özellikleri Ölçeği ve Başa Çıkma Yolları Envanteri
uygulanmıştır. İlk olarak annelerin yaşının, eğitim düzeyinin, gelir düzeyinin ve sahip oldukları çocuk
sayısının depresyon ve kaygı yakınmaları üzerindeki etkilerine bakılmış, Sonrasında annelerin yaşının,
eğitim düzeyinin, gelir düzeyinin ve sahip oldukları çocuk sayısının aile işlevleri, başa çıkma stratejileri ve
temel kişilik özellikleri üzerindeki etkileri incelenmiştir. Son olarak annelerin depresyon ve kaygı
yakınmalarıyla eşleşen faktörler regresyon analizi aracılığı ile değerlendirilmiştir.
Bulgular: Düşük gelir düzeyinin, yüksek nörotisizm ve düşük olumsuz değerlik düzeyinin, ailedeki genel
işlevlerde görülen bozukluğun ve daha az problem odaklı başa çıkma stratejilerinin kullanımının annelerin
depresyon düzeyi ile anlamlı olarak eşleştiği, düşük gelir düzeyinin, düşük dışadönüklük, sorumluluk,
yeniliklere açıklık ve nörotisizm düzeyinin, ailedeki genel işlevlerdeki bozukluğun ve hem problem odaklı
hem de duygu odaklı başa çıkma stratejilerinin daha az kullanımının annelerin kaygı düzeyi ile anlamlı
olarak eşleştiği bulunmuştur. Sonuç: Bu sonuçlar literatür desteğiyle tartışılmış, bundan sonraki yapılacak çalışmalar için öneriler
getirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Aile İşlevleri, başa çıkma yolları, kişilik, depresyon, kaygı

Kaynakça

• Aile ve Sosyal Araştırmalar Genel Müdürlüğü, (1999). Ailede çocuk eğitimi, Retrieved at 10.12.2009 from http://www.aile.gov.tr/tr/?Sayfa=Arastirma#07
• Alpern, L. & Lyons-Ruth, K. (1993). Preschool children at social risk: Chronicityand timing of maternal depressive symptoms and child behavior problems at school and at home. Developmental Psychopathology, 5, 371-387.
• Avison, W. R. & McAlpine, D. D. (1992). Gender differences in symptoms of depression among adolescents. Journal of Health and Social Behavior, 33, 77-96.
• Beavers, R. & Hampson, R. B. (2000). The Beavers systems model of family functioning. Journal of Family Therapy, 22, 128-143.
• Beck, A. T. (1978). The depression inventory. Philadelphia: Center for CognitiveTherapy.
• Bulut, I. (1990). Aile Değerlendirme Ölçeği Elkitabı. Ankara: Özgüzeliş Matbaası
• Chapman, K. L. & Woodruff-Borden, J. (2009). The impact of family functioning on anxiety symptoms in African American and European American young adults. Personality and Individual Differences, 47(6), 583 – 589.
• Chevalier, A. & Feinstein, L. (2004). The causal effect of education on depression. London: University of Kent, London School of Economics and Institute of Education, Centre for Research on the Wider Benefits of Learning.
• Coghill, S. R., Caplan H. L., Alexandra H., Robson, K., & Kumar, R. (1986). Impact of maternal postnataldepression on cognitive development of young children. British Medicine Journal, 292, 1165- 1177.
• Coyne, J. C., Aldwin, C., & Lazarus, R. S. (1981). Depression and coping in stressful episodes. Journal of Abnormal Psychology, 90, 439-447.
• Downey G. & Coyne J. C. (1990) Children of depressed parents: An integrative review. Psychological Bulletin, 108, 50-76.
• Duvall, E. M. & Miller, B. C. (1985). Marriage and Family Development (6th Edition). NewYork: Harperve Row.
• East, P. L. & Felice, M. E. (1990). Outcomes and parent-child relationships of former adolescent mothers and their 12-year old children. Journal of Developmental and Behavioral Pediatrics, 11, 175-183.
• Endler, N. & Parker, J. D.A. (1990). Multidimensionalassessment of coping: A critical evaluation. Journal of Personality and Social Psychology, 58, 844-854.
• Epstein, N. B., Bolwin, L. M., & Bishop, D. S. (1983). The Mc Master family assessment device. Journal of Marital and Family Therapy, 9(2), 171-180.
• Folkman, S. & Lazarus, R. S. (1985). If it changes it must be process: Study of emotion and coping during three stages of a collage examination. Journal of Personality and Social Psychology, 48, 150-170.
• Folkman, S. & Lazarus, R. S. (1988). Coping as a mediator of emotion. Journal of Personality and Social Psychology, 54 (3), 466-475.
• Gençöz, F., Gençöz, T., & Bozo, Ö. (2006). Hierarchical dimensions of coping styles: A study conducted with Turkish University Students. Social Behavior and Personality, 34(5), 525-534.
• Gençöz, T. & Öncül, Ö. (devam ediyor). Development of Basic Personality Traits Inventory: Psychometric characteristics in a Turkish sample.
• Gerrig R. J. & Zimbardo, P. G. (2013). Psikolojiye Giriş. Psikoloji ve Yaşam. Nobel Yayıncılık. Ankara Gladding, S. T. (2012). Aile Terapisi Tarihi, Kuram ve Uygulamaları. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Derneği Ankara
• Güleç, C. (1981) Afektif bozuklukların yaygınlığı ve bu konudaki tutumlar üzerine sağlık örgütlenişinin etkisini araştıran bir çalışma. Yayımlanmamış Doçentlik Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Hisli, N. (1988). Beck Depresyon Envanteri’nin geçerliği üzerine bir çalışma. Psikoloji Dergisi, 6 (22), 118- 122.
• Hops, H., Lewinsohn, P. M., Andrews, J. A., & Roberts, R. E. (1990). Psychosocial correlates of depressive symptomatology among high School students. Journal of Clinical Child, 3, 211-220.
• Keitner, G. & Miller, I., (1990). Familyfunctioningandmajordepression: An Overview. American. Journal of Psychiatry, 147, 1128-1137.
• Keitner, G., Miller, I., & Epstein, N. (1986). The functioning of families in patients with major Depression. International Journal of Family Psychiatry, 7, 11-15.
• Kessler, R. C., McGonagle, K. A., Swartz, M. S., Blazer, D. G., & Nelson, C. B. (1994). Sex and depression in the National Comorbidity Survey, II: cohorteffects. Journal of Affective Disorders, 30, 15-26.
• Lazarus, R. S. & Folkman, S. (1984). Stress, Appraisal, and Coping. New York: Springer Publishing.
• Lewis, F. M. (2004). Family focus edoncology nursing research. Oncology Nursing Forum, 31(2), 288-292.
• McFarlane, A. H., Belissimo, A., Norman, G., & Lange, P. (1994). Adolescent depression in a community based school sample: Preliminary findings on contributing social factor. Journal of Youth and Adolescent, 23, 601-620.
• Olson, D. H. (2000). Circumplex model of marital and family systems. Journal of FamilyTherapy, 22, 144- 167.
• Önen, F. R., Kaptanoğlu, C., & Seber, G. (1994) Kadınlarda depresyonun ve risk faktörleri ile ilişkisi. Kriz Dergisi, 3(1-2), 88-103.
• Öner, N., & LeComte, A. (1985). Durumluluk-Süreklilik Kaygı Envanteri El kitabı. Boğaziçi.Üniversitesi Yayınları: İstanbul.
• Palabıyıkoğlu, R., Azizoğlu, S., Özayar, H., & Berksun, O. E. (1993). İntihar Girişim Olan ve Olmayan Depresiflerin Aile işlevselliği. Kriz Dergisi, 1, 114-123.
• Sarmiento, I. A. & Cardemil, E. V. (2009). Family functioning and depression in low-income Latino couples. Journal of Marital and Family Therapy, 35, 432-445.
• Siva, A. N. (1991). İnfertilitede stresle başete, öğreniliş güçlülük ve depresyonun incelenmesi/Coping with stress, learned powerfulness, and depression among infertile people. Unpublished doctoral dissertation. Hacettepe University, Ankara.
• Skinner, H., Steinhauer, P., & Sitarenios, G. (2000). Family assessment measure (FAM) and process model of family functioning. Journal of FamilyTherapy, 22, 190-210.
• Smilkstein, G. (1978). Family APGAR: A proposalfor a family function test and its use by physicians. Journal of Family Practice, 6, 1231-1239.
• Spielberger, C. D., Gorsuch, R. L., Lushene, R., Vagg, P., & Jacobs, G. A. (1983). Manual for the statetrait anxiety inventory. Palo Alto, CA: Consulting Psychologists Press.
• Watson, D. & Kendall, P. C. (1989). Understanding anxiety and depression: The irrelation to negative and positive affective states. In P. C. Kendallve D. Watson (Eds.), Anxiety and Depression: Distinctive and overlapping features (pp. 3-26). San Diego, CA: AcademicPress