“Maç Psikolojisi Çok Farklı”: Futbol Sahalarında Görülen Futbolcu ve Taraftar Şiddeti Üzerine Bir Analiz

Yıl 2020, Cilt: 5 Sayı: 2, 139 - 153, 30.08.2020

Funda Akcan

Öz

Amaç: Bu çalışmada, futbolda saha içinde futbolcular tarafından sergilenen ve saha dışında görülen taraftar şiddetinin nedenlerinin, futbolcuların bakış açısından ortaya konulması amaçlanmıştır.
Gereç ve Yöntem: Nitel araştırma yöntemi kullanılarak gerçekleştirilen bu çalışma, bir amatör futbol kulübünde oynayan beş futbolcu ile gerçekleştirilmiştir. Çalışmaya katılacak futbolcuların belirlenmesinde amaçlı örneklem yöntemlerinden kolay ulaşılabilir durum örneklemesi kullanılmıştır. Veriler odak grup görüşmeleri aracılığıyla toplanmış ve elde edilen verilerin analizinde içerik analizi kullanılmıştır.
Bulgular: Çalışmanın verileri (1) Saha İçinde Şiddet: Futbolcular Maç Sırasında Neden Şiddete Yönelirler? ve (2) Şiddetin Saha Dışı Görünümleri: Taraftar Şiddeti Üzerine Düşünceler olmak üzere iki tema altında sunulmuştur. Birinci tema çerçevesinde, futbolcuların saha içinde şiddet sergilemesinin maçın önem derecesi, hakem, antrenör, kulüp yönetimi gibi futbolun içindeki öznelerin davranış ve söylemleri, medya ve futbolcuların bireysel amaç ve hedefleri ile birlikte maç sırasındaki duygu durumlarından kaynaklandığı görülmüştür. İkinci tema çerçevesinde ise taraftar şiddetinin ortaya çıkmasında maç sırasında futbolcu, hakem, antrenörlerin davranışlarının, kulüp yönetiminin taraftarlara karşı tutumlarının, polis vb. emniyet güçlerinin sahada var olma biçimlerinin, seyircilerin taraftarlığı bir aidiyet ve kimlik kaynağı olarak görmeleriyle birlikte maç sırasında oluşturduğu kalabalığın büyüklüğünün önemli olduğu bulunmuştur.
Sonuç: Bu çalışmada, futbolcuların bakış açısından futbolda saha içinde ve saha dışında görülen şiddetin nedenlerinin bireysel, toplumsal ve etkileşimsel düzeyde olmak üzere çok boyutlu olduğu sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Futbol, şiddet, futbolcu, taraftar

Kaynakça

• Afacan, E., Onağ, Z., Demirhan, D., & Çobanoğlu, G. (2017). Profesyonel futbolcuların görüşlerine göre futbolda şiddetin kaynakları ve önleme yöntemleri: Tarsus İdman Yurdu Erkutspor - Yeni Salihlispor. International Journal of Social Science Research, 6 (2), 124-141
• Arıkan Y, & Çelik O. Futbolda şiddet ve polis, Polis Bilimleri Dergisi, 2007; (9) 1-4: 109-132. Armstrong, G., & Harris, R. (1991). Football hooligans: theory and evidence. Sociological Review, 39, 427-458.
• Bandura, A. (1969). Social learning theory of identificatory processes. In. Goslin, D. A. (Ed.). Handbook of Socialization Theory and Research. (pp. 213-263). Chicago: Rand McNally Company.
• Bulgu, N. (2012). Futbolda şiddetin erkeklik anlamları. Spor Bilimleri Dergisi. 23 (4), 207-219. Coakley, J. (2001). Sport in Society: Issues and Contraversies. New York: McGraw Hill Creswell, J. W. (1994). Research Design: Qualitative and Quantitative Approaches. London: Sage Publications.
• Çağlayan, H. S., & Fişekçioğlu, İ. B. (2004). Futbol seyircisini şiddete yönelten faktörler. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12: 127 – 142.
• Dal Lago, A., & De Biasi, R. (1999). Italian football fans: culture and organisation. In. R. Giulianotti, N. Bonney ve M. Hephworth (Eds). Football, Violence and Social Identity. London: Routledge
• Dunning, E. (2000). Towards a sociological understanding of football hooliganism as a world phenemenon. European Journal on Criminal Policy and Research, 8, 141-162.
• Dunning, E., Murphy, P., & Williams, J. (1988). The Roots of Football Hooliganism. London: Routledge.
• Dunning, E., Murphy, P., & Williams, J. (1989). “Keyfiler”, “açık tribün çeteleri” ve “kavga şirketleri”: futbol fanatiği davranışının sosyolojik bir açıklamasına doğru. In D. Riches (Der.) Antropolojik Açıdan Şiddet.. Çev: D. Hattatoğlu. İstanbul: Ayrıntı Yayınevi.
• Erdoğan, İ. (2008). Futbol ve futbolu inceleme üzerine. İletişim Kuram ve Araştırmaları Dergisi, 26, 1-58.
• Freedman, J., L., Sears, D., O., & Carlsmith, J., M. (1998). Sosyal Psikoloji. Çev. A. Dönmez. Ankara: İmge Kitabevi.
• Frosdick, S., & Marsh, P. (2005). Football Hooliganism. Oregon: Willan Publishing. Giulianotti, R. (1995). Football and the politics of carnival: an ethnographic study of Scottish fans in Sweden. International Review for the Sociology of Sport. 30 (2), 191-223.
• Güven S. (2006) Toplumbiliminde Araştırma Yöntemleri. Bursa: Ezgi Kitapevi Yayınları. Hobbes, D., & Robbins, D. (1991). The boy done good: football violence, changes and continuities. . Sociological Review, 39, 551,579.
• Horak, R. (1991). Things change: trends in Austrian football hooliganism from 1977-1990. Sociological Review. 39, 531-548.
• Jary, D., Horne, J., & Bucke, T. (1991). Football ‘fanzines’ and football culture: a case of successful ‘cultural contestation’. Sociological Review, 39, 581-597.
• Kaplan T. (2016). Futbolda şiddet sorununun boyutları. Spor ve Performans Araştırmaları Dergisi, 7(1), 1-10.
• Koçer, M. (2012). Futbol derneklerine üye olan taraftarların şiddet ve holiganizm eğilimlerinin belirlenmesi: Kayseri örneği. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 32(1): 111-135.
• Koyuncuoğlu, K.Göktaş, Z., & Demir, E. (2014). Effects of the socio-economic-cultural structure of football spectators on the tendency towards violence (Manisaspor Case). Turkish Journal of Sport and Exercise, 16(2): 41 – 49.
• Kuru, E., & Var, L. (2009). Futbol seyircilerinin spor alanlarındaki saldırganlık davranışları hakkında betimsel bir çalışma (Kırşehir ili örneği). Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 10 (2): 141 – 153.
• McPherson, B., D., Curtis, J., E., & Loy, J., W. (1989). The Social Significance of Sport: An Introduction to the Sociology of Sport. Champaign: Human Kinetics.
• Mil, H.İ., & Şanlı, S. (2015). Sporda şiddet ve medya etkisi: bir maçın analizi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 14(55), 231-247.
• Özsoy, S., & Yıldız, K. (2014). Türkiye’deki spor basınında nefret söylemi. International Journal of Social Science Research, 2(2), 46-60.
• Pan, D. W., & Baker, J. A. (2005). Factors, differential market effects, and marketing strategies in the renewal of season tickets for intercollegiate football games. Journal of Sport Behavior, 28 (4), 351-377.
• Peker, E. (2007). Futbolda şiddetin içsel bir olgu haline gelmesinde yazılı basının rolü. Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, s. 28, İstanbul
• Pilz, G. A. (1996). Social factors influencing sport and violence: on the “problem” of football holiganism in germany. International Review for the Sociology of Sport. 31 (1), 49-64.
• Polat E, & Sönmezoğlu U. Futbol taraftarlarını şiddete yönelten faktörlerin incelenmesi, AİBÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2016; (16) 1: 471-489.
• Pulur, A., Kaynak, İ., & Orhan, S. (2004). Polislerin spor müsabakalarindaki saldırgan seyirciye müdahalede kendi taraftarlığının etkisinin araştırılması. Gazi Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 5 (2), 241-160.
• Redhead, S. (1991). Some reflections on discources on football hooliganism. Sociological Review, 39, 479-486.
• Reyhan, S. (2019). Football-related violence in Turkey in relation to collective violence and identity fusion. OPUS–International Journal of Society Reseraches, 13(19), 2549-2561.
• Roberts, J.V., & Benjamin, C.Y. (2000). Spectator violence in sports: A North American perspective. Eur J Crim Policy Res, 8, 163-181.
• Roversi, A. (1991). Football violence in italy. International Review for the Sociology of Sport. 26 (4), 311-331.
• Simons, Y., & Taylor, J. (1992). A Psychosocial Model of Fan Violence in Sports. International Journal of Sport Psychology, 23: 207-226.
• Slepicka, P. (1991). Psychology of the Sport Spectator. In J. H. B. Stuart (Ed.), European Perspectives on Exercise and Sport Psychology (pp. 270-287). Champaign, IL: Human Kinetics.
• Spaaij, R. (2008). Men like us, boys like them: Violence, masculinity, and collective identity in football hooliganism. Journal of Sport and Social Issues, 32(4), 369-392.
• Stott, C., & Reicher, S. (1998). How conflict escalates: the inter-group dynamics of collective football crowd ‘violence’. Sociology, 32 (2), 353-377.
• Talimciler, A. (2008). Futbol değil iş: Endüstriyel futbol. İletişim Kuram ve Araştırmaları Dergisi, 26, 89-114.
• Talimciler, A. (2006a), Sosyolojik açıdan futbol fanatizmi. Ege Üniversitesi Sosyoloji Dergisi, 15: 91-104.
• Talimciler, A. (2006b). Türkiye’de futbol ve ideoloji ilişkisi: Medya’daki futbol söylemi üzerine bir inceleme. Sosyoloji Dergisi, 15, 128-138.
• Tapp, A. (2004). The loyalty of football fans—We'll support you evermore?. Journal of Database Marketing & Customer Strategy Management, 11(3), 203-215.
• Tutkun, E.Taşmektepligil, M. Y.., Canbaz, S., Acar, H.,& Çon, M. (2012). Samsunspor taraftarlarının sosyo-ekonomik özellikleri ve şiddete eğilimleri. Selçuk Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 14(1): 56 – 63.
• Türkmen, M., Yıldız, K., & Zekioğlu, A.(2013). Sosyolojik açıdan sporda şiddet ve çirkin tezahüratın nedenlerinin araştırılması: Manisaspor taraftarları örneği. Spor Yönetimi ve Bilgi Teknolojileri Dergisi, 8(2): 15 – 34.
• Türksoy, A.Çiçek, M., & Bayansalduz, M. (2003). Üç büyük kulüp futbol taraftarının sosyal kimlikleri ve şiddete bakış açıları. İ.Ü. Spor Bilimleri Dergisi, 11(3): 94 – 99.
• Ward, R. (2002). Fan violence social problem or moral panic. Aggresive Violent Behavior, 7, 453-475.
• White, P., & Wilson, B. (1999). Distinctions in the stands: an investigationof bourdieu’s habitus, socio-economic status and sport spectatorship in Canada, International Review for the Sociology of Sport. 34 (3), 23-28.
• WHO. (2002) World Report on Violence and Health. Geneva.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2011). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. 8. Baskı, Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yücel, A.S., Atalay, A., & Gürkan, A. (2015). Sporda şiddet ve saldırganlığı etkileyen unsurlar. Uluslararası Hakemli Psikiyatri ve Psikoloji Araştırmaları Dergisi, 2, 2, 68-90.