Egzersiz Yapan ve Yapmayan Yetişkin Kadınlarda Diyetle Alınan Proteinin Kalite ve Miktarının Kas Kütlesi ile İlişkisi

Yıl 2021, Cilt: 6 Sayı: BESLENME ÖZEL SAYISI, 38 - 52, 30.12.2021

Nurça Eda Oğuz Mendane Saka

Öz

Amaç: Bu çalışma ile diyetle alınan proteinin kalitesi ve miktarının egzersiz ile birlikte yetişkin kadınlardaki iskelet kas kütlesinde meydana gelen değişiklikleri saptamak amaçlanmıştır.
Gereç ve Yöntemler: Çalışma Aralık 2019 – Şubat 2020 tarihleri arasında Ankara ili Çankaya ilçesinde özel bir spor salonuna üye olan 20-40 yaş arası, 11 egzersiz yapan (%45,8), 13 egzersiz yapmayan (%54,2) olmak üzere toplamda 24 yetişkin sağlıklı kadın ile yapılmıştır. Bireylerin sosyodemografik özellikleri, egzersiz yapma durumu, beslenme ve uyku alışkanlıkları, antropometrik özellikleri yüz yüze görüşme tekniği kullanılarak anket formu ile sorgulanmıştır. Fiziksel aktivite düzeyleri Uluslararası Fiziksel Aktivite Anketi-Kısa Formu (UFAA-KF) uygulanarak saptanmıştır. Diyetin protein kalitesini değerlendirmek için amino asit skoru, diyet sindirilebilirliği, gerçek protein değeri, net protein enerjisi (%), Protein Sindirilebilirliği Düzeltilmiş Amino Asit Skoru (PDCAAS) hesaplamaları kullanılmıştır. Bireylerin günlük makro ve mikro besin ögeleri alımlarının belirlenmesi için 3 günlük besin tüketim kaydı alınmıştır.
Bulgular: Çalışmaya katılan bireylerin yaş ortalaması egzersiz yapan bireylerde 31,6±6,36 yıl, egzersiz yapmayan bireylerde 29,4±5,32 yıldır. Egzersiz yapan kadınlarda, gerçek protein değeri ile kas kütlesi (kg) arasında istatistiksel olarak pozitif anlamlı bir ilişki bulunmaktadır (r=0,673, p=0,023). Egzersiz yapan bireylerde kas kütlesi (kg) ile PDCAAS arasında istatistiksel olarak anlamlı pozitif yönde orta düzeyde ilişki vardır (r=0,642, p<0,05). Egzersiz yapan kadınlarda, diyetle alınan bitkisel protein miktarı ile kas kütlesi (%) arasında istatistiksel olarak pozitif anlamlı bir ilişki bulunmaktadır (r=0,673, p=0,023).
Sonuç: Bireylerin kas kütlesini günlük aldıkları protein miktarı ve protein kalitesi etkileyebilmektedir. Yetersiz ve yanlış beslenme stratejileri, egzersiz yapan ve yapmayan bireylerde kas kütlesi üzerinde olumsuz etkiye neden olabilir. Tüm bunlar göz önünde bulundurulduğunda, protein yeterliliğinin sağlanabilmesi için bireylerin, fiziksel aktivitelerine ve yaşam tarzlarına uygun olarak alması gereken protein miktarı ve protein kaynaklarının belirlenmesinde, beslenme yanlışlıklarının giderilmesinde ya da en aza indirilmesinde beslenme danışmanlığının ve diyetisyenlerin rolü büyüktür.

Anahtar Kelimeler

İskelet kası, protein kalitesi, protein miktarı, egzersiz

Kaynakça

• Areta, J. L., Burke, L. M., Ross, M. L., Camera, D. M., West, D. W., Broad, E. M., … Coffey, V. G. (2013). Timing and distribution of protein ingestion during prolonged recovery from resistance exercise alters myofibrillar protein synthesis. The Journal of Physiology, 591 (9), 2319-2331.
• Baysal, A. (2014). Beslenme. Ankara: Hatipoğlu Yayınları.
• Brown, A.F., Prado, C.M., Ghosh, S., Leonard, S.M., Arciero, P.J., Tucker, K.L., … Ormsbee, M.J. (2019) Higher-protein intake and physical activity are associated with healthier body composition and cardiometabolic health in hispanic adults. Clinical Nutrition ESPEN, 30, 145-151.
• Daly, R. M., O'Connell, S. L., Mundell, N. L., Grimes, C. A., Dunstan, D. W. ve Nowson, C. A. (2014). Protein-enriched diet, with the use of lean red meat, combined with progressive resistance training enhances lean tissue mass and muscle strength and reduces circulating IL-6 concentrations in elderly women: a cluster randomized controlled trial. The American journal of clinical nutrition, 99 (4), 899-910.
• Elmadfa, I. ve Meyer, A. L. (2010). Importance of food composition data to nutrition and public health. European journal of clinical nutrition, 64 (3), 4-7.
• Genaro, P., Pinheiro, M., Szejnfeld, V. L. ve Martini, L. A. (2015). Dietary protein intake in elderly women: association with muscle and bone mass. Nutrition in clinical practice: official publication of the American Society for Parenteral and Enteral Nutrition, 30 (2), 283-289.
• Küçükkömürler, S. (2019). Beslenme ve sağlık. Ankara: PEGEM Akademi.
• Morton, R. W., Murphy, K. T., McKellar, S. R., Schoenfeld, B. J., Henselmans, M., Helms, E., … Phillips, S. M. (2018). A systematic review, meta-analysis and meta-regression of the effect of protein supplementation on resistance training-induced gains in muscle mass and strength in healthy adults. British journal of Sports Medicine, 52 (6), 376-384.
• Özcan, T. ve Baysal, S. (2016). Vejetaryen Beslenme ve Sağlık Üzerine Etkileri. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 30 (2), 101-116.
• Phillips, S. M. ve Van Loon, L. J. (2011). Dietary protein for athletes: from requirements to optimum adaptation. Journal of sports sciences, 29 (1), 29-38.
• Schoenfeld, B.J., Aragon, A.A. ve Krieger, J.W. (2013). The effect of protein timing on muscle strength and hypertrophy: a meta-analysis. Journal of the International Society of Sports Nutrition,10 (1), 53.
• T.C. Sağlık Bakanlığı. (2016). Türkiye Beslenme Rehberi TÜBER-2015. 29 Aralık 2020 tarihinden https://hsgm.saglik.gov.tr/depo/birimler/saglikli-beslenme-hareketli-hayat-db/Yayinlar/rehberler/2015-beslenme-rehberi.pdf adresinden erişildi.
• Tipton, K. D., Rasmussen, B. B., Miller, S. L., Wolf, S. E., Owens-Stovall, S. K., Petrini, B. E., …Wolfe, R. R. (2001). Timing of amino acid-carbohydrate ingestion alters anabolic response of muscle toresistance exercise. American Journal of Physiology, Endocrinology and Metabolism, 281 (2), 197-206.
• Turnagöl, H. ve Karabudak, E. (2018). Farklı spor dallarında egzersiz ve beslenme. Ankara: Türkiye Diyetisyenler Derneği Yayını.
• Van Vliet, S., Burd, N. A. ve Van Loon, L. J. (2015). The skeletal muscle anabolic response to plant- versus animal-based protein consumption. The Journal of nutrition, 145 (9), 1981-1991.
• Wirth, J., Hillesheim, E. ve Brennan, L. (2020). The role of protein intake and its timing on body composition and muscle function in healthy adults: a systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials. The Journal of Nutrition, 150 (6), 1443-1460.
• Yegen, C. ve Aydın B. (2018). Postmodern bir kimlik olarak veganlık ve bir çevrimiçi vegan ağının analizi, Galatasaray Üniversitesi İletişim Dergisi, 28, 91-114.