Obez Olan ve Olmayan Yetişkin Bireylerde Sezgisel Yeme Davranışının Hedonik Açlık ve Aşırı Besin İsteği İle İlişkisinin Belirlenmesi

Yıl 2021, Cilt: 6 Sayı: BESLENME ÖZEL SAYISI, 53 - 69, 30.12.2021

Hatice Müge Karakaş Mendane Saka

Öz

Amaç: Bu çalışma obez olan ve olmayan yetişkin bireylerde sezgisel yeme davranışının, hedonik açlık ve aşırı besin isteği ile ilişkisinin belirlenmesi amacıyla planlanmış ve yürütülmüştür.
Gereç ve Yöntem: Araştırma, Haziran - Eylül 2019 tarihleri arasında Yalova ili Armutlu ilçesinde yaşayan 18-65 yaş arası, çalışmaya katılmayı kabul eden 211 kadın ve 111 erkek olmak üzere 322 yetişkin birey üzerinde yürütülmüştür. Çalışmaya kronik hastalıkları (diyabet vb.), besin alerjileri olan, iştahı etkileyen ilaç kullanan ve psikiyatrik bozukluğu olan (majör depresyon vb.) bireyler ile gebe ve emziklilik döneminde olan kadınlar dahil edilmemiştir. Bireylerin kişisel özelliklerini, beslenme alışkanlıklarını ve fiziksel aktivite düzeylerini belirlemek için toplamda 38 sorudan oluşan bir anket formu ile Sezgisel Yeme Ölçeği-2 (SYÖ), Besin Gücü Ölçeği (BGÖ) ve Aşırı Besin İsteği Ölçeği (ABİS) kullanılarak veriler toplanmıştır.
Bulgular: Kadınların SYÖ, BGÖ ve ABİS ortalama puanları sırasıyla 3,22±0,37, 2,72±0,78, 88,37±36,44 olarak, erkeklerin ise 3,37±0,39, 2,76±0,79, 91,81±36,81 olarak bulunmuştur (SYÖ için p<0,05, BGÖ ve ABİS için p>0,05). Sezgisel yeme puanları düşük olan bireylerin hedonik dürtülerinin daha fazla olduğu saptanmıştır (p<0,05). Bireylerin Beden Kütle İndeksi (BKİ) Grupları; SYÖ, BGÖ ve ABİS toplam puanları ile pozitif ilişkili bulunmuştur (p<0,05).
Sonuç: Bu çalışma, sezgisel yeme davranışının, hedonik açlığın ve aşırı besin isteğinin azaltılmasında bir seçenek olup, obezitenin hem tedavisi hem de önlenebilmesi için diyetsel yaklaşıma ek olarak yeni bir fikir verebilir.

Anahtar Kelimeler

Obezite, sezgisel yeme, hedonik açlık, aşırı beslenme

Kaynakça

• Baş, M., Karaca, K. E., Sağlam, D., Arıtıcı, G., Cengiz, E. ve Köksal, S. (2017). Turkish version of the Intuitive Eating Scale-2: Validity and reliability among university students. Appetite, 114, 391-397.
• Cadena-Schlam, L. ve Lopez-Guimera, G. (2015). Intuitive eating: An emerging approach to eating behavior. Nutricion Hospitalaria, 31, 995-1002.
• Cappelleri, J. C., Bushmakin, A. G., Gerber, R. A., Leidy, N. K., Sexton, C. C., Karlsson, J. ... Lowe, M. R. (2009). Evaluating the Power of Food Scale in obese subjects and a general sample of individuals: development and measurement properties. International Journal of Obesity, 33, 913–922.
• Campana, B., Brasiel, P. G., Aguiar, A. S. ve Potente Luquetti Dutra, S. C. (2019). Obesity and food addiction: similarities to drug addiction. Obesity Medicine, 16, 1-5.
• Franken, I. H. A., ve Muris, P. (2005). Individual differences in reward sensitivity are related to food craving and relative body weight in healthy women. Appetite, 45, 198-201.
• Gast, J. ve Hawks, S.R. (1998). Weight loss education: The challenge of a new paradigm. Health Education and Behavior, 25, 464-473.
• Gast, J., Madanat, H., ve Campbell Nielson, A. (2012). Are men more ıntuitive when ıt comes to eating and physical activity? American Journal of Men’s Health, 6 (2), 164-171.
• Hayzaran, M. (2018). Üniversite öğrencilerinin hedonik açlık durumlarının farklı ölçekler ile belirlenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Başkent Üniversitesi, Ankara.
• Heindel, J. J. ve Saal, F. S. (2009). Role of nutrition and environmental endocrine disrupting chemicals during the perinatal period on the aetiology of obesity. Molecular and Cellular Endocrinology. 304, 90–96.
• Kroon Van Diest, A. (2007). Gender differences in ıntuitive eating and factors that negatively ınfluence ıntuitive eating. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, The Ohio State University, Ohio.
• Mojet, J., Christ-Hazelhof, E., ve Heidema, J. (2005). Taste perception with age: pleasantness and its relationships with threshold sensitivity and supra-threshold intensity of five taste qualities. Food Quality and Preference, 16, 413-423.
• Monteleone, P., Scognamiglio, P., Monteleone, A.M., Perillo, D., Canestrelli, B. ve Maj, M. (2013). Gastroenteric hormone responses to hedonic eating in healthy humans. Psychoneuroendocrinology, 38, 1435-1441.
• Müftüoğlu, M. (2016). Majör depresyon tanısı almış hastaların beslenme durumlarının ve aşırı besin isteklerinin değerlendirilmesi. Yayınlamamış Doktora Tezi, Başkent Üniversitesi, Ankara.
• Özgür, M. ve Uçar, A. (2018). Ankara’da yaşayan üniversite öğrencilerinde besin bağımlılığı ve gece yeme sendromunun değerlendirilmesi. Ankara Sağlık Bilimleri Dergisi, 7 (1), 10-21.
• Pelchat, M. L. (1997). Food cravings in young and elderly adults. Appetite, 28, 103-113.
• Queiroz de Medeiros, A. C., Campos Pedrosa, L. F., Hutz, C. S. ve Yamamoto, M. E. (2016). Brazilian version of food cravings questionnaires: Psychometric properties and sex differences. Appetite, 105, 328-333.
• Ribeiro, G., Camacho, M., Santos, O., Pontes, C., Torres, S. ve Oliveira-Maia, A. J. (2018). Association between hedonic hunger and body-mass index versus obesity status. Scientific Reports, 8, (5857), 1-4. Richard, A., Meule, A., Reichenberger, J. ve Blechert, J. (2017). Food cravings in everyday life: An EMA study on snack-related thoughts, cravings, and consumption. Appetite. 113, 215-223. Ruzanska, U. A., ve Warschburger, P. (2017). Psychometric evaluation of the German version of the Intuitive Eating Scale-2 in a community sample. Appetite, 117, 126-134.
• Schaefer, J. T., ve Magnuson, A. B. (2014). A Review of ınterventions that promote eating by ınternal cues. Journal of the Academy of Nutrition and Dietetics, 114 (5), 734-760.
• Schüz, B., Schüz, N., ve Ferguson, S. G. (2015). It’s the power of food: individual differences in food cue responsiveness and snacking in everyday life. International Journal of Behavioral Nutrition and Physical Activity, 12 (49), 1-8.
• Şarahman, C. (2019). Yetişkin bireylerin hedonik açlık durumlarını etkileyen faktörlerin incelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Başkent Üniversitesi, Ankara.
• Tribole, E. (2017). Intuitive eating: research update. Scan’s Pulse, 36 (3), 1-5.
• Tribole, E., ve Resch, E. (2012). Intuitive eating. A revolutionary program that works (1st ed.). St. Martin’s Press: New York.
• Türkiye Endokrinoloji ve Metabolizma Derneği. (2018). Obezite Tanı ve Tedavi Klavuzu. Ankara: Miki Matbaacılık.
• Tylka, T. L, ve Wilcox, J. A. (2006) Are intuitive eating and eating disorder symptomatology opposite poles of the same construct? Journal of Counseling Psychology, 53 (4), 474-485.
• Van Dyke, N., ve Drinkwater, E. J. (2013). Relationships between intuitive eating and health indicators: literature review. Public Health Nutrition, 17 (8), 1757–1766.
• World Health Organization (2020). Obesity. 21.01.2020 tarihinde http://www.euro.who.int/en/health-topics/noncommunicable-diseases/obesity/obesity adresinden erişildi.
• Yetkin, İ. ve Çimen, A. R. (2010). Obezite Tedavisinde Diyet ve Egzersiz. Mised. 23-24, 1-7.