Tip 2 Diyabetli Yetişkin Bireylerde Diyet ile Yağ Asitleri Alımının Beslenme Durumu ile İlişkisinin Belirlenmesi

Yıl 2021, Cilt: 6 Sayı: 2, 149 - 164, 30.12.2021

Bilge Cankar , Mendane Saka

Öz

Amaç: Bu çalışma tip 2 diyabetli bireylerde diyet yağ asitleri alımının diyabetik parametreler ile beslenme durumu üzerindeki etkisini belirlemek amacıyla yapılmıştır.
Gereç ve Yöntem: Çalışma Ocak-Mart 2020 tarihleri arasında Gaziantep Üniversitesi Şahinbey Araştırma ve Uygulama Hastanesi Endokrinoloji polikliniğine gelen, Tip 2 diyabet tanısı almış 20-65 yaş arası 48 birey üzerinde yürütülmüştür. Araştırmaya katılan Tip 2 diyabetli bireylere genel özellikleri, sağlık durumları ve beslenme alışkanlıkları, fiziksel aktivite durumları ile ilgili tanımlayıcı bilgileri içeren 38 adet çoktan seçmeli sorulardan oluşan anket formu uygulanmıştır. Bireylerin enerji, makro ve mikro besin ögeleri ile diyetle aldıkları yağ asitlerinin çeşit ve miktarını belirlemek için 3 günlük besin tüketim kaydı alınmıştır.
Bulgular: Çalışmaya katılan tip 2 diyabetli bireylerin doymuş yağ asidi tüketim miktarları ile HbA1c düzeyleri arasında pozitif ilişki saptanmıştır (p=0.03). Yaş ve cinsiyeti dahil ederek yapılan model 1’de doymuş yağ asitleri tüketim miktarının HbA1c düzeyleri üzerinde anlamlı bir fark oluşturmadığı belirlenirken, yaş ve cinsiyete ek olarak bireylerin yaşadığı yer, eğitim durumu, mesleği, medeni hali, tip 2 diyabet süresi, tip 2 diyabet dışındaki kronik hastalıkları, aile diyabet öyküsü, fiziksel aktivite durumu ve BKİ değerlerinin eklenmesiyle elde edilen model 2’de doymuş yağ asidi tüketim miktarı ile HbA1c düzeyleri arasında pozitif ilişki saptanmıştır (p=0.016). Model 1’de bireylerin çoklu doymamış yağ asitleri tüketim miktarı ile HbA1c düzeyleri arasında anlamlı bir ilişki saptanmazken (p=547), model 2’de negatif ilişki tespit edilmiştir (p=0.006).
Sonuç: Bu çalışma, diyetle alınan yağ miktarı ile birlikte yağ asit örüntüsünün de tip 2 diyabet yönetimini etkilediği konusunda aydınlatıcı olabilir.

Anahtar Kelimeler

Diabetes mellitus, yağ asitleri, biyokimyasal bulgular

Kaynakça

• Alberti, G., Zimmet, P., Shaw, J., Bloomgarden, Z., Kaufman, F. ve Silink, M. (2004). Type 2 diabetes in the young: the evolving epidemic: the international diabetes federation consensus workshop. Diabetes care, 27 (7), 1798-1811.
• American Diabetes Association. (2017). Standards of Medical Care in Diabetes-2017. Diabetes Care, 39 (suppl 1), 33-43.
• Baysal, A. (2011). Trans Yağ Asitleri İle İnsulin Direnci Ve Diyabet Etkileşimi. Beslenme ve Diyet Dergisi, 39 (1-2), 5-8.
• Baysal, A.(2012). Beslenme. Ankara: Hatiboğlu Yayıncılık.
• Brunham, L. R., Kruit, J. K., Hayden, M. R. ve Verchere, C. B. (2010). Cholesterol in β-cell dysfunction: the emerging connection between HDL cholesterol and Type 2 diabetes. Current diabetes reports, 10 (1), 55-60.
• Carta, G., Murru, E., Banni, S., ve Manca, C. (2017). Palmitic acid: physiological role, metabolism and nutritional implications. Frontiers in physiology, 8, 902
• Chan, J.C., Malik, V., Jia, W., Kadowaki, T., Yajnik, C.S., Yoon, K., ... Hu, F.B. (2009). Diabetes in Asia: epidemiology, risk factors, and pathophysiology. Jama, 301 (20), 2129-2140.
• American Diabetes Associationde (ADA). (2014). Standards of Medical Care in Diabetes 2014. Diabetes Care, 37 (1), 14-80.
• Djoussé, L., Kamineni, A., Nelson, T. L., Carnethon, M., Mozaffarian, D., Siscovick, D., ... Mukamal, K. J. (2010). Egg consumption and risk of type 2 diabetes in older adults. The American Journal of Clinical Nutrition, 92 (2), 422-427.
• Evert, A. B., Dennison, M., Gardner, C. D., Garvey, W. T., Lau, K. H. K., MacLeod, J., ... Saslow, L. (2019). Nutrition therapy for adults with diabetes or prediabetes: a consensus report. Diabetes Care, 42 (5), 731-754.
• Feskens, E. J., Loeber, J. G., ve Kromhout, D. (1994). Diet and physical activity as determinants of hyperinsulinemia: the Zutphen Elderly Study. American journal of epidemiology, 140 (4), 350-360.
• Haag, M., ve Dippenaar, N. G. (2005). Dietary fats, fatty acids and insulin resistance: short review of a multifacetedconnection. Medical Science Monitor, 11 (12), RA359-RA367.
• Imamura, F., Micha, R., Wu, J. H., de Oliveira Otto, M. C., Otite, F. O., Abioye, A. I., ... Mozaffarian, D. (2016). Effects of saturated fat, polyunsaturated fat, monounsaturated fat, and carbohydrate on glucose-insulin homeostasis: a systematic review and meta-analysis of randomised controlled feeding trials. PLoS medicine, 13 (7), 1002087.
• International Diabetes Federation (2019). IDF Diabetes Atlas. 9th Edition 2019. 15 Aralık 2019 tarihinde http://www.diabetesatlas.org bağlantısından erişildi.
• Liu, L., Li, Y., Guan, C., Li, K., Wang, C., Feng, R., ... Sun, C. (2010). Free fatty acid metabolic profile and biomarkers of isolated post-challenge diabetes and type 2 diabetes mellitus based on GC–MS and multivariate statistical analysis. Journal of Chromatography B, 878 (28), 2817-2825.
• Lovejoy, J. C., Most, M. M., Lefevre, M., Greenway, F. L. ve Rood, J. C. (2002). Effect of diets enriched in almonds on insulin action and serum lipids in adults with normal glucose tolerance or type 2 diabetes. The American journal of clinical nutrition, 76 (5), 1000-1006.
• Manolio, T. A., Savage, P. J., Burke, G. L., Hilner, J. E., Liu, K., Orchard, T. J., ... Oberman, A. (1991). Correlates of fasting insulin levels in young adults: the CARDIA study. Journal of clinical epidemiology, 44 (6), 571-578.
• Powers, M. A., Bardsley, J., Cypress, M., Duker, P., Funnell, M. M., Fischl, A. H., ... Vivian, E. (2017). Diabetes self-management education and support in type 2 diabetes: a joint position statement of the American Diabetes Association, the American Association of Diabetes Educators, and the Academy of Nutrition and Dietetics. The Diabetes Educator, 43 (1), 40-53.
• Salmeron, J., Hu, F. B., Manson, J. E., Stampfer, M. J., Colditz, G. A., Rimm, E. B., ... Willett, W. C. (2001). Dietary fat intake and risk of type 2 diabetes in women. The American journal of clinical nutrition, 73 (6), 1019-1026.
• Samuelsson, U., Anderzén, J., Gudbjörnsdottir, S., Steineck, I., Åkesson, K., ve Hanberger, L. (2016). Teenage girls with type 1 diabetes have poorer metabolic control than boys and face more complications in early adulthood. Journal of Diabetes and its Complications, 30 (5), 917-922.
• Schwingshackl, L., Strasser, B., ve Hoffmann, G. (2011). Effects of monounsaturated fatty acids on glycaemic control in patients with abnormal glucose metabolism: a systematic review and meta-analysis. Annals of Nutrition and Metabolism, 58 (4), 290-296.
• Shah, M., Adams-Huet, B., Brinkley, L., Grundy, S. M. ve Garg, A. (2007). Lipid, glycemic, and insulin responses to meals rich in saturated, cis-monounsaturated, and polyunsaturated (n-3 and n-6) fatty acids in subjects with type 2 diabetes. Diabetes Care, 30 (12), 2993-2998.
• Şahinkaya, Y. (2008). Tip 2 diyabetik hastalarda mikrovasküler komplikasyon gelişimi ile plazma scd146 düzeyi ilişkisi. Yayımlanmamış doktora tezi. Sağlık Bakanlığı Okmeydanı Eğitim Araştırma Hastanesi, İstanbul.
• TC. Sağlık Bakanlığı Sağlık Araştırmaları Genel Müdürlüğü. (2014). Türkiye beslenme ve sağlık araştırması 2010. 6 Aralık 2020 tarihinde https://hsgm.saglik.gov.tr/depo/birimler/saglikli-beslenme-hareketli-hayat-db/Yayinlar/kitaplar/diger-kitaplar/TBSA-Beslenme-Yayini.pdf adresinden erişildi.
• Türk Diyabet Vakfı. (2017). Diyabet tanı ve tedavi rehberi 2017. 6 Aralık 2020 tarihinde https://www.turkdiab.org/admin/PICS/webfiles/Diyabet_tani_ve_tedavi__kitabi.pdf adresinden erişildi.
• Türkiye Halk Sağlığı Kurumu. (2015-2020). Türkiye diyabet programı 2015-2020. 6 Aralık 2020 tarihinde https://extranet.who.int/ncdccs/Data/TUR_D1_T%C3%BCrkiye%20Diyabet%20Program%C4%B1%202015-2020.pdf adresinden erişildi.