Akdeniz Diyeti ve Kanser

Yıl 2021, Cilt: 6 Sayı: 2, 105 - 121, 30.12.2021

Selin Uçak Gül Kızıltan

Öz

Kanser, kontrolsüz hücre çoğalması ile karakterize bir hastalık olarak tanımlanmaktadır ve altta yatan nedenler genetik veya çevresel faktörler olarak değişkenlik göstermektedir. Literatürde yaşam tarzı değişikliğinin kronik hastalıkların gelişimi üzerindeki etkisi olabileceğini gösteren sonuçların elde edilmesi beslenme şekilleri ve kanser riski hakkında daha fazla çalışma yapılmasına olanak sağlamıştır. Elde edilen sonuçlar; beslenmenin kanser oluşumu üzerinde etkili olduğunu ve Akdeniz diyet modelinde antioksidan, antiproliferatif ve antianjiogenik özelliklere sahip, tümör büyümesini azaltabilen birçok bileşik ve besin maddesi bulunduğunu göstermektedir. Akdeniz diyet modeli, dengeli besin örüntüsü ve sürdürülebilir olması nedeniyle sağlıklı bir diyet modeli olarak da tanımlanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Akdeniz, diyet, kanser, beslenme

Kaynakça

• Acar, Ö. (2015). Sıçanlarda siklofosfamid nedenli hepatotoksisitede oksidatif stres ve karaciğer hasarına karşı selenyumun koruyucu etkisi., Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Eskişehir.
• Arslan, E., Özçelik, F. ve Demirbaş, Ş. (2013). Obezite İle İlişkili Kanser Türleri. Anatolian Journal of Clinical Investigation, 7(3),176-184.
• Aşit, M. (2018). Yetişkin bireylerde Akdeniz diyet skoru ile beslenme alışkanlıkları ve antropometrik ölçümler arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi . Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Trakya Üniversitesi, Edirne.
• Baan, R., Grosse, Y., Straif, K., Secretan, B., El Ghissassi, F., Bouvard, V., ...Cogliano, V. (2009). A review of human carcinogens—part F: chemical agents and related occupations.15 Kasım 2020 tarihinde http://www.occupationalcancer.ca/wp-content/uploads/2012/06/Lancet-Monograph-100F.pdf adresinden erişildi.
• Barron, K., Jeffries, K. A. ve Krupenko, N. I. (2020). Sphingolipids and the link between alcohol and cancer. Chemico-Biological Interactions, 322:109058
• Baysal, A., Aksoy, M., Besler, H. T., Bozkurt, N., Keçecioğlu, S., Merdol, T. K., ... Yıldız, E. (2008). Diyet El Kitabı. 5. baskı. Ankara: Hatipoğlu Yayınevi.
• Bray, F., Ferlay, J., Soerjomataram, I., Siegel, R. L., Torre, L. A. ve Jemal, A. (2018). Global cancer statistics 2018: GLOBOCAN estimates of incidence and mortality worldwide for 36 cancers in 185 countries. CA. A cancer journal for clinicians, 68(6), 394-424.
• Chooi, Y. C., Ding, C. ve Magkos, F. (2019). The epidemiology of obesity. Metabolism, 92, 6-10.
• Christ, A., Lauterbach, M. ve Latz, E. (2019). Western diet and the immune system: an inflammatory connection. Immunity, 51(5), 794-811.
• Çelik, F., ve Köksal, G. (2013). Kanser ve Sülforafan. Beslenme ve Diyet Dergisi, 41(3), 266-273.
• Çelik, N. E. (2019). Kolorektal Kanserli Bireylerde Glutatyon Peroksidaz Enzim Polimorfizmi Ve Selenyum Durumunun Değerlendirilmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Kastamonu Üniversitesi, Kastamonu.
• Di Daniele, N., Noce, A., Vidiri, M. F., Moriconi, E., Marrone, G., Annicchiarico-Petruzzelli, M., ... De Lorenzo, A. (2017). Impact of Mediterranean diet on metabolic syndrome, cancer and longevity. Oncotarget, 8(5), 8947-8979.
• Engin, A. (2017). Thedefinitionandprevalence of obesityandmetabolicsyndromeAdvances in Experimental Medicine and Biology, .960:1-17. doi: 10.1007/978-3-319-48382-5_1.
• Esteller, M. (2007). Cancer epigenomics: DNA methylomes and histone-modification maps. Nature reviews genetics, 8(4), 286-298.
• Evert, A. B., Boucher, J. L., Cypress, M., Dunbar, S. A., Franz, M. J., Mayer-Davis, E. J., ... Yancy, W. S. (2014). Nutrition therapy recommendations for the management of adults with diabetes. Diabetes care, 37(Supplement 1), 120-143.
• Farinetti, A., Zurlo, V., Manenti, A., Coppi, F. ve Mattioli, A. V. (2017). Mediterranean diet and colorectal cancer: A systematic review. Nutrition, 43, 83-88.
• Fiolet, T., Srour, B., Sellem, L., Kesse-Guyot, E., Allès, B., Méjean, C., ... Hercberg, S. (2018). Consumption of ultra-processed foods and cancer risk: results from NutriNet-Santé prospective cohort. British Medical Journal, 360. 15 Kasım 2020 tarihinde https://www.bmj.com/content/360/bmj.k322 adresinden erişildi.
• Güler, C. ve Balcı Peynircioğlu, B. (2016). DNA metilasyonu ve hastalıklarla ilişkisi. Acıbadem Üniversitesi. Sağlık Bilimleri Dergisi,(2), 61-68.
• Hernáez, Á. ve Estruch, R. (2019). The Mediterranean Diet and Cancer: What Do Human and Molecular Studies Have to Say about It? Nutrients, 11(9). 2155
• Hopkins, B. D., Goncalves, M. D. ve Cantley, L. C. (2016). Obesity and cancer mechanisms: cancer metabolism. Journal of clinical oncology, 34(35), 4277-4283.
• Jankovic, N., Geelen, A., Winkels, R. M., Mwungura, B., Fedirko, V., Jenab, M., ... Franco, O. H. (2017). Adherence to the WCRF/AICR dietary recommendations for cancer prevention and risk of cancer in elderly from Europe and the United States: a meta-analysis within the CHANCES project. Cancer Epidemiology and Prevention Biomarkers, 26(1), 136-144.
• Jiang, Q. (2017). Natural forms of vitamin E as effective agents for cancer prevention and therapy. Advances in Nutrition, 8(6), 850-867.
• Kerr, J., Anderson, C. ve Lippman, S. M. (2017). Physical activity, sedentary behaviour, diet, and cancer: an update and emerging new evidence. The Lancet Oncology, 18(8), e457-e471.
• Ligibel, J. A., Basen-Engquist, K. ve Bea, J. W. (2019). Weight management and physical activity for breast cancer prevention and control. American Society of Clinical Oncology Educational Book, 39,e22-e33).
• Lippi, G., Mattiuzzi, C. ve Cervellin, G. (2016). Meat consumption and cancer risk: a critical review of published meta-analyses. Critical reviews in oncology/hematology, 97, 1-14.
• Lochan, R., Daly, A. K., Reeves, H. L. ve Charnley, R. M. (2011). Family history of cancer and tobacco exposure in index cases of pancreatic ductal adenocarcinoma. Journal of oncology, 2011: 215985Üzel, A. (2015). Beyin metastazı bulunan akciğer ve meme kanserli hastalarda prognostik faktörler. Yayımlanmamış Tıpta Uzmanlık Tezi, Dicle Üniversitesi, Diyarbakır.
• Matejcic, M., Gunter, M. J. ve Ferrari, P. (2017). Alcohol metabolism and oesophageal cancer: a systematic review of the evidence. Carcinogenesis. 38(9), 859-872.
• Norat, T., Aune, D., Chan, D. ve Romaguera, D. (2014). Fruits and vegetables: updating the epidemiologic evidence for the WCRF/AICR lifestyle recommendations for cancer prevention. Cancer Treatment and Research, 35-50doi: 10.1007/978-3-642-38007-5_3.
• Onat, T.,Emerk, K. ve Sözmen, E. Y. (2002). İnsan Biyokimyası, Ankara: Palme Yayıncılık.
• Oruç, Z. ve Kaplan, M. A. (2019). Effect of exercise on colorectal cancer prevention and treatment. World journal of gastrointestinal oncology, 11(5), 348-448.
• Panico, S., Mattiello, A., Panico, C. ve Chiodini, P. (2014). Mediterranean dietary pattern and chronic diseases. Cancer Treatment and Research, 159,69-81 doi: 10.1007/978-3-642-38007-5_5.
• Riboli, E. (2014). The role of metabolic carcinogenesis in cancer causation and prevention: evidence from the European Prospective Investigation into Cancer and Nutrition. Cancer Treatment and Research, 159,3-20 doi: 10.1007/978-3-642-38007-5_1.
• Russo, G. L., Russo, M., Spagnuolo, C., Tedesco, I., Bilotto, S., Iannitti, R., ... Palumbo, R. (2014). Quercetin: a pleiotropic kinase inhibitor against cancer. Cancer Treatment and Research, 159, (185-205).
• Sacchi, R., Paduano, A., Savarese, M., Vitaglione, P. ve Fogliano, V. (2014). Extra virgin olive oil: from composition to “molecular gastronomy”. Cancer Treatment and Research, 159, 325-338. doi: 10.1007/978-3-642-38007-5_19.
• Schwingshackl, L., Schwedhelm, C., Galbete, C. ve Hoffmann, G. (2017). Adherence to Mediterranean diet and risk of cancer: an updated systematic review and meta-analysis. Nutrients, 9(10), 1063
• T.C. Sağlık Bakanlığı (2015). Türkiye kanser istatistikleri. 22 Aralık 2020 tarihinde https://hsgm.saglik.gov.tr/depo/birimler/kanser-db/istatistik/Trkiye_Kanser_statistikleri_2015.pdf adresinden erişildi.
• Varela-Rey, M.,Woodhoo, A., Martinez-Chantar, M. L., Mato, J. M. ve Lu, S. C. (2013). Alcohol, DNA methylation, and cancer. Alcohol research: currentreviews, 35(1), 25-35.
• Wu, Y., Ye, Y., Shi, Y., Li, P., Xu, J., Chen, K., ... Yang, J. (2015). Association between vitamin A, retinol intake and blood retinol level and gastric cancer risk: A meta-analysis. Clinical nutrition, 34(4), 620-626.