Hemodiyaliz Hastalarında Kırılganlık ile Malnütrisyon İlişkisinin Değerlendirilmesi

Yıl 2023, Cilt: 8 Sayı: 2, 115 - 129, 30.08.2023

Bengü Dilşad Bilgiç Gül Kızıltan

Öz

Amaç: Bu çalışma hemodiyaliz hastalarında kırılganlık ve malnütrisyon durumunu belirleyerek bu faktörler arasındaki ilişkiyi değerlendirmek amacıyla yürütülmüştür.
Gereç ve Yöntem: Çalışma Nisan 2021-Haziran 2021 tarihleri arasında T.C. Sağlık Bakanlığı Çorum İl Sağlık Müdürlüğü’ne bağlı hemodiyaliz merkezlerinde 20 yaş üzeri, daha önce böbrek transplantasyonu geçirmemiş, çalışmaya katılmaya gönüllü olan 61 kadın, 78 erkek toplam 139 hemodiyaliz hastası üzerinde yürütülmüştür. Hastalara sosyo-demografik özelliklerini, aile ve bakım durumları ile ilgili soruları içeren anket formu yüz yüze görüşme tekniği ile uygulanmıştır. Kırılganlık durumları Edmonton Kırılganlık Ölçeği (EKÖ), malnütrisyon durumları Yedi Puanlı Subjektif Global Değerlendirme (SGD-7P) ile değerlendirilmiştir.
Bulgular: Hastaların %56’sı erkek, yaş ortalaması 61,5 ± 12,92 yıldır (kadınların 62,5 ± 11,43 yıl, erkeklerin 60,8 ± 14,00 yıl). Edmonton Kırılganlık Ölçeği (EKÖ) skor ortalaması kadınlarda 7,28 ± 3,17, erkeklerde 5,45 ± 3,42’dir. Kadınların Edmonton Ölçek skoru ortalaması erkeklere göre istatistiksel olarak anlamlı düzeyde daha yüksek bulunmuştur (p<0,05). Ölçek sınıflamasına göre hastaların %32,4’ü kırılgan değil, %19,4’ü görünürde savunmasız ve %48,2’si kırılgan olarak belirlenmiştir. Yedi Puanlı Subjektif Global Değerlendirme (SGD-7P) sınıflamasına göre hastaların %45,3’ü iyi beslenmiş (7-6 puan), %48,2’si hafif-orta malnütrisyonlu (5-3 puan), %6,5’i ağır malnütrisyonludur (2-1 puan). EKÖ ile SGD-7P ölçeğinin karşılaştırma sonuçlarına göre şiddetli kırılgan hastaların %57,1’i hafif-orta malnütrisyonlu, %42,9’u ağır malnütrisyonlu olarak belirlenmiştir. Hastalarda, kırılganlık düzeyi arttıkça yetersiz beslenen hastaların sıklığının da istatistiksel olarak arttığı görülmüştür (p<0,05).
Sonuç: Hemodiyaliz hastalarında kırılganlık ve malnütrisyon görülme oranları yüksektir. Bu iki faktör arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler

Hemodiyaliz, kırılganlık, malnütrisyon

Kaynakça

• Aygör, H. (2013). Edmonton Kırılganlık Ölçeği’nin Türk toplumu için geçerlilik ve güvenirliliğinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi, İzmir.
• Carrero, J.J., Stenvinkel, P., Cuppari, L., İkizler, T.A., Kalantar-Zadeh, K., Kaysen, G., … , Franch, H.A. (2013). Etiology of the protein-energy wasting syndrome in chronic kidney disease: a consensus statement from the International Society of Renal Nutrition and Metabolism (ISRNM). Journal of Renal Nutrition, 23(2), 77-90.
• Carrero, J.J., Thomas, F., Nagy, K., Arogundade, F., Avesani, C.M., Chan, M., … , Kovesdy, C.P. (2018). Global prevalence of protein-energy wasting in kidney disease: a meta-analysis of contemporary observational studies from the International Society of Renal Nutrition and Metabolism. Journal of Renal Nutrition, 28(6), 380-392.
• Chan, G.C.K., Ng, J.K.C., Chow, K.M., Kwong, V.W.K., Pang, W.F., Cheng, P.M.S., … , Szeto, C.C. (2021). Impact of frailty and its inter-relationship with lean tissue wasting and malnutrition on kidney transplant waitlist candidacy and delisting. Clinical Nutrition, 40(11), 5620-5629.
• Chan, M., Kelly, J., Batterham, M. ve Tapsell, L. (2012). Malnutrition (subjective global assessment) scores and serum albumin levels, but not body mass index values, at initiation of dialysis are independent predictors of mortality: a 10-year clinical cohort study. Journal of Renal Nutrition, 22, 547-557.
• Chowdhury, R., Peel, N.M., Krosch, M. ve Hubbard R.E. (2017). Frailty and chronic kidney disease: a systematic review. Archives of Gerontology and Geriatrics, 68, 135–142.
• Drost, D., Kalf, A., Vogtlander, N. ve Munster, B.C. (2016). High prevalence of frailty in end-stage renal disease. International Urology and Nephrology, 48(8), 1357-1362.
• Erken, E., Akkuş, G., Güzel, F.B., Ulusoylar, N., Altınören, O. ve Güngör, Ö. (2019). Genç erişkin hemodiyaliz hastalarında kırılganlık ve kognitif bozukluk arasındaki ilişki. İstanbul Tıp Fakültesi Dergisi, 82(2), 81-88
• Fried, L.P., Tangen, C.M., Walston, J., Newman, A.B., Hirsch, C., Gottdiener, J., … , McBurnie, M.A. (2001). Frailty in older adults: evidence for a phenotype. Journal of Gerontology, 56(3), 146-157.
• Garcia-Canton, C., Rodenas, A., Lopez-Aperador, C., Rivero, Y., Anton, G., Monzon, T., … , Esparza, N. (2019). Frailty in hemodialysis and prediction of poor short-term outcome: mortality, hospitalization and visits to hospital emergency services. Renal Failure, 41(1), 567–575.
• Hanna, R.M., Ghorby, L., Wassef, O., Rhee, C.M. ve Kalantar-Zadeh, K. (2020). A practical approach to nutrition, protein-energy wasting, sarcopenia, and cachexia in patients with chronic kidney disease. Blood Purification, 49, 202-211
• İkizler, T.A., Burrowes, J.D., Byham-Gray, L.D., Campbell, K.L., Carrero, J.J., Chan, W., … , Cuppari, L. (2020). KDOQI clinical practice guideline for nutrition in ckd: 2020 update. American Journal of Kidney Diseases, 76, 1-107.
• Johansen, K.L., Delgado, C., Bao Y. ve Kurella Tamura, M. (2013). Frailty and dialysis initiation. Seminars in Dialysis, 26(6), 690-696.
• Lee, H.J. ve Son, Y.J. (2021). Prevalence and associated factors of frailty and mortality in patients with end-stage renal disease undergoing hemodialysis: a systematic review and meta-analysis. International Journal of Environmental Research and Public Health, 18, 3471-3482.
• Lin, T.Y. ve Hung, S.C. (2021). Association of subjective global assessment of nutritional status with gut microbiota in hemodialysis patients: a case–control study. Nephrology Dialysis Transplantation, 36, 1104–1111.
• Mak, R.H., İkizler, T.A., Kovesdy, C.P., Raj, D.S., Stenvinkel, P. ve Kalantar-Zadeh, K. (2011). Wasting in chronic kidney disease. Journal of Cachexia, Sarcopenia and Muscle, 2(1), 9-15.
• Mehrotra, R. ve Kopple, J.D. (2001). Nutritional management of maintenance dialysis patients: why aren’t we doing better?. Annual Review of Nutrition, 21, 343–379.
• Morley, J.E., Vellas, B., Abellan van Kan, G., Anker, S.D., Bauer J.M., Bernabei, R., … , Walston, J. (2013). Frailty consensus: a call to action. Journal of The American Medical Directors Association, 14(6), 392-397.
• Olcay-Eminsoy, İ., Kızıltan, G., Akçil-Ok, M., Eminsoy, M.G., Oral, E.A. ve Sayın, C.B. (2019). Yedi Puanlamalı Subjektif Global Değerlendirme’nin (SGD-7P)” Türkçe’ye uyarlanması ve hemodiyaliz hastaları üzerinde pilot çalışma ile SGD-3P uyumunun değerlendirilmesi. Beslenme ve Diyet Dergisi, 47(3), 34-45.
• Oliveira, C.M.C., Kubrusly, M., Lima, A.T., Torres, D.M., Cavalcante, N.M.R., Jeronimo, A.L.C. ve Oliveira, T.C.B. (2015). Correlation between nutritional markers an appetite self-assessments in hemodialysis patients. Journal of Renal Nutrition, 25, 301-307.
• Peng, H., Aoieong, C., Tou, T., Tsai, T. ve Wu, J. (2021). Clinical assessment of nutritional status using the modified quantified subjective global assessment and anthropometric and biochemical parameters in patients undergoing hemodialysis in Macao. Journal of International Medical Research, 49(9).
• Pupim, L.B. ve İkizler T.A. (2004). Assessment and monitoring of uremic malnutrition. Journal of Renal Nutrition, 14(1), 6-19.
• Salter, M.L., Gupta, N., Massie, A.B., McAdams-DeMarco, M.A., Law, A.H., Jacob, R.L., … , Segev, D.L. (2015). Perceived frailty and measured frailty among adults undergoing hemodialysis: a cross-sectional analysis. Boston Medical Center Geriatrics, 15, 52-58.
• Seliger, S. L. (2015). Frailty and cognitive impairment in esrd: brain-body connections. The Clinical Journal of American Society of Nephrology, 10, 2104–2106.
• Sum, S.S.M., Marcus, A.F., Blair, D., Olejinik, L.A., Cao, J., Parrott, J.S., … , Byham-Gray, L.D. (2017). Comparison of subjective global assessment and protein energy wasting score to nutrition evaluations conducted by registered dietitian nutritionists in identifying risk of protein energy wasting in maintenance hemodialysis patients. Journal of Renal Nutrition, 27(5), 325-332.
• Türker, P.F. (2018). Böbrek hastalıklarında beslenme durumunun saptanması. Beslenme ve Diyet Dergisi, 46, 30-35.
• Türk Nefroloji Derneği (2021), Türkiye’de Nefroloji, Diyaliz ve Transplantasyon Registry 2020, Türk Nefroloji Derneği Yayınları, Ankara
• Yiğit, İ.P., Ulu, R., Çeliker, H. ve Doğukan, A. (2016). Evaluation of nutritional status using anthropometric measurements and MQSGA in geriatric hemodialysis patients. Northern Clinics of Istanbul, 3(2), 124–130.
• Worthen, G. ve Tennankore, K. (2019). Frailty screening in chronic kidney disease: current perspectives. International Journal of Nephrology and Renovascular Disease, 12, 229–239.