Bir Grup Üniversite Öğrencisinin E-Sağlık Okuryazarlığı Düzeylerinin ve Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışlarının Belirlenmesi

Yıl 2025, Cilt: 10 Sayı: 1, 122 - 135, 25.04.2025

Serap Salimoğlu , Elif Durukan

Öz

Amaç: Gençlerde E-sağlık okuryazarlığı üzerinde önemle durulması gereken konulardan biridir. Toplum sağlığının korunması ve geliştirilmesinde, sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının kazandırılması dolayısıyla yüksek sağlık okuryazarlığı düzeyi önemlidir. Bu araştırmanın amacı, bir grup üniversite öğrencinin e-sağlık okuryazarlığı düzeylerini ve sağlıklı yaşam biçimi davranışlarını belirlemek, bazı değişkenler ile ilişkisini incelemektir.
Gereç ve Yöntem: Tanımlayıcı tipteki araştırmanın evrenini, 2020-2021 öğretim yılında bir vakıf üniversitesinin Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu’na devam eden 922 öğrenci oluşturmuştur. Örneklem seçimine gidilmeyerek araştırmaya katılmayı kabul eden 528 öğrenciye web tabanlı anket formu uygulanmıştır. Araştırmada; soru formu, Adolesanlarda e-sağlık okuryazarlığı ölçeği ve Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları Ölçeği II kullanılmıştır. Etik kurul onayı alınmıştır.
Bulgular: Öğrencilerin Adolesanlarda E-Sağlık Okuryazarlığı Ölçeği puanlarının ortalaması 29,37±6,79 olarak bulunmuştur. Sağlığı hakkında karar vermede, internetin yararlı olduğunu düşünenlerin oranı %41,7’dir. İnternetteki sağlık kaynaklarına erişebilmenin önemli olduğunu düşünenlerin oranı %54,4’tür. Cinsiyet, medeni durum, çalışma durumu, yaşanılan yer, baba eğitim durumu, anne eğitim durumu ve aile ekonomik durumu değişkenlerine göre Adolesanlarda E-Sağlık Okuryazarlığı Ölçeği puanları arasında istatistiksel olarak anlamlı fark bulunmamıştır (p>0,05). Öğrencilerin Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları Ölçeği II puanlarının ortalaması 140,88±24,87 olarak bulunmuştur. Öğrencilerin yaklaşık yarısı egzersiz yapmadıklarını, sağlıklı beslenmediklerini ve yeterli uyumadıklarını belirtmiştir. E-Sağlık Okuryazarlığı ile Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları arasında pozitif yönde orta düzeyde (r=0,442, p<0,001) ilişki saptanmıştır.
Sonuç: İnternet üzerinden doğru ve güvenilir sağlık kaynaklarına erişim ve kullanım becerilerini geliştirmeye yönelik eğitim programlarının uygulanması, gençlerin sağlıklı yaşam biçimi davranışları benimsemelerine ve dolayısıyla toplum sağlığının korunmasına ve geliştirilmesine katkı sağlayacaktır.

Anahtar Kelimeler

sağlık okuryazarlığı , e-sağlık okuryazarlığı , sağlıklı yaşam , öğrenci

Etik Beyan

Bu çalışma, Başkent Üniversitesi Sosyal ve Beşeri Bilimler ve Sanat Araştırma Kurulu’ndan alınan Etik Kurul Onayı (tarih:18 Mayıs 2021; sayı: 17162298.600-125) ile yürütülmüştür.

Destekleyen Kurum

Çalışmamızı destekleyen kurum bulunmamaktadır.

Proje Numarası

17162298.600-125

Kaynakça

• Alvarez-Galvez, J., Salinas-Perez, J. A., Montagni, I. ve Salvador-Carulla, L. (2020). The persistence of digital divides in the use of health information: A comparative study in 28 European countries. International Journal of Public Health, 65, 325-333.
• Bahar, Z., Beşer, A., Gördes, N., Ersin, F. ve Kısal, A. (2008). Sağlıklı yaşam biçimi davranışları ölçeği II’nin geçerlik ve güvenirlik çalışması. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 12, 1-13.
• Blank, G., Dutton, W. H. ve Lefkowitz, J. (2020). OxIS 2019: Digital divides in Britain are narrowing but deepening. Available at SSRN 3522083.
• Coşkun, S. ve Bebiş, H. (2015). Adolesanlarda e-sağlık okuryazarlığı ölçeği: Türkçe geçerlik ve güvenirlik çalışması. Gülhane Tıp Dergisi, 57 (4),378-384.
• Demir, E. ve Artantaş Baydar, A. (2018). Tıp ve Hemşirelik öğrencilerinde sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının değerlendirilmesi: Kesitsel bir çalışma. Ankara Medical Journal, 2, 186-97.
• Ergün, S., Kızıl Sürücüler, H. ve Işık, R. (2019). Ergenlerde e-sağlık okuryazarlığı ve sağlıklı yaşam biçimi davranışları: Balıkesir örneği. JAREN, 5(3), 194–203.
• Farhud, D. D. (2015). Impact of lifestyle on health. Iranian Journal of Public Health, 44(11), 1442.
• Kim, S. ve Oh, J. (2021). The relationship between e-health literacy and health-promoting behaviors in nursing students: A multiple mediation model. International Journal of Environmental Research and Public Health, 18(11), 5804.
• Kumar, S. ve Preetha, G. S. (2012). Health promotion: an effective tool for global health. Indian Journal of Community Medicine, 37(1), 5-12.
• Mörelius, E., Robinson, S., Arabiat, D., ve Whitehead, L. (2021). Digital interventions to improve health literacy among parents of children aged 0 to 12 years with a health condition: systematic review. Journal of Medical Internet Research, 23(12), e31665.
• Musavian, A. S., Pasha, A., Rahebi, S. M., Roushan, Z. A. ve Ghanbari, A. (2014). Health promoting behaviors among adolescents: A cross-sectional study. Nursing and Midwifery Studies, 3(1), e14560.
• Norman, C. D. ve Skinner, H. A. (2006). eHealth Literacy: Essential Skills for Consumer Health in a Networked World. J Med Internet Res, 8(2), e9. https://doi.org/10.2196/jmir.8.2.e9
• Sørensen, K., Van den Broucke, S., Fullam, J., Doyle, G., Pelikan, J., Slonska, Z., ... (HLS-EU) Consortium Health Literacy Project European. (2012). Health literacy and public health: a systematic review and integration of definitions and models. BMC Public Health, 12, 1-13.
• Stellefson, M., Paige, S. R., Alber, J. M., Chaney, B. H., Chaney, D., Apperson, A. ve Mohan, A. (2019). Association between health literacy, electronic health literacy, disease-specific knowledge, and health-related quality of life among adults with chronic obstructive pulmonary disease: cross-sectional study. Journal of Medical Internet Research, 21(6), e12165.
• Strong, K. A., Parks, S. L., Anderson, E., Winett, R. ve Davy, B. M. (2008). Weight gain prevention: identifying theory-based targets for health behavior change in young adults. Journal of the American Dietetic Association, 108(10), 1708-1715.e14560.
• Şengül, H., Çınar, F., Çapar, H., Bulut, A. ve Çakmak, C. (2017). Sağlık bilimleri fakültesi öğrencilerin e-sağlık okuryazarlığı düzeyleri ve internet kullanımına yönelik tutumları: bir vakıf üniversitesi örneği. Journal of Social and Humanities Sciences Research (JSHRS), 4(12), 1277-1287.
• Tsukahara, S., Yamaguchi, S., Igarashi, F., Uruma, R., Ikuina, N., Iwakura, K., … Sato, Y. (2020). Association of eHealth Literacy With Lifestyle Behaviors in University Students: Questionnaire-Based Cross-Sectional Study. Journal of Medical Internet Research, 22(6).
• Vural, P. I. ve Bakır, N. (2015). Meslek yüksekokulu öğrencilerinin sağlıklı yaşam biçimi davranışları ve etkileyen faktörler. Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 6(1), 36-42.
• Walker, S. N., Sechrist, K. R. ve Pender, N. J. (1987). The health-promoting lifestyle profile: development and psychometric characteristics. Nursing Research, 36(2), 76-81.
• Walker, S. N., & Hill-Polerecky, D. M. (1996). Psychometric evaluation of the health-promoting lifestyle profile II. Unpublished manuscript, University of Nebraska Medical Center, 13, 120-6.
• World Health Organization (2021). Noncommunicable diseases. 16 Nisan 2021 tarihinde https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/noncommunicable-diseases adresinden erişildi.
• Yang, S. C., Luo, Y. F., ve Chiang, C. H. (2017). The associations among individual factors, eHealth literacy, and health-promoting lifestyles among college students. Journal of Medical Internet Research, 19(1), e15.