FİZYOTERAPİ VE REHABİLİTASYONDA FONKSİYONEL DEĞERLENDİRME YÖNTEMLERİ ÜZERİNE ANLATISAL BİR DERLEME

Yıl 2025, Cilt: 10 Sayı: 2, 222 - 239, 29.08.2025

Berfin Altun , Nihan Özünlü Pekyavaş

Öz

Fonksiyonel değerlendirme, kişinin belirli aktivitelerinin gözlenmesi ve yaralanmaların günlük yaşam aktivitelerine etkisini detaylı bir şekilde değerlendirmeyi sağlar. Fonksiyonel değerlendirme, hastanın veya sağlıklı bireyin değerlendirmesinde önemli bir rol oynar. Aktif, pasif ve izometrik dirençli hareketler gibi spesifik hareket paternlerinden farklıdır. Bir eklemin izole olarak değerlendirilmesinin aksine, tüm vücut görev performansı yeteneğinin bir ölçümünü temsil eder. Hastanın yaşamında yaralanma, semptomlara neden olan aktiviteler, semptomlar tarafından kısıtlanan aktiviteler ve aktiviteleri gerçekleştirmek için gerekli olan faktörler (güç, kuvvet, esneklik) dikkate alınmalıdır. Örneğin hasta anamnez alındığı sırada oturuyorsa terapist 90 derece kalça ve diz fleksiyonu ile oturmak için fonksiyonel hareket açıklığına sahip olduğunu bilir. Hastanın eski yaşantısına en iyi şekilde dönmeleri için değerlendirmelerde tüm fonksiyonel ölçekler ve testlere ek olarak genel sağlık durumu, yaşam kalitesi ve yapıp yapamadığı aktiviteler de değerlendirilmelidir. Tüm bu fonksiyonel değerlendirme yöntemlerinden yola çıkarak bireyin beklentileri, ihtiyaçları, becerileri ve klinik şartlar doğrultusunda fonksiyonel bir rehabilitasyon süreci tasarlanmalıdır. Kişinin fiziksel uygunluk parametrelerindeki artışla birlikte fonksiyonelliğin artması ve eski yaşantılarına dönmelerini sağlamak için fonksiyonel testlerin yanı sıra kişilerin yaşam kalitesi, genel ve emosyonel sağlık durumları ve memnuniyetlerini de bütüncül olarak değerlendirmek önemlidir.

Anahtar Kelimeler

fonksiyonelölçek , yaralanma , değerlendirme , fizikselaktivite , fizyoterapi

Kaynakça

• Aldon-Villegas, R., Ridao-Fernandez, C., Torres-Enamorado, D., ve Chamorro-Moriana, G. (2021). How to assess shoulder functionality: A systematic review of existing validated outcome measures. Diagnostics, 11(5), 845.
• American Guidance Service. (1969). Minnesota rate of manipulation test: Examiner’s manual. AGS, Circle Pines Minnesota.
• Baumgartner, T. A., Oh, S., Chung, H., ve Hales, D. (2002). Objectivity, reliability, and validity for a revised push-up test protocol. Measurement in Physical Education and Exercise Science, 6(4), 225-242.
• Bayar, B., Bayar, K., Yakut, E., ve Yakut, Y. (2004). Reliability and validity of the Functional Rating Index in older people with low back pain: preliminary report. Aging Clinical and Experimental Research, 16(1), 49-52.
• Bellamy, N., Campbell, J., Haraoui, B., Gerecz-Simon, E., Buchbinder, R., Hobby, K., ve MacDermid, J. C. (2002). Clinimetric properties of the AUSCAN Osteoarthritis Hand Index: An evaluation of reliability, validity and responsiveness. Osteoarthritis and Cartilage, 10(11), 863-869.
• Botolfsen, P., Helbostad, J. L., Moe‐nilssen, R., ve Wall, J. C. (2008). Reliability and concurrent validity of the Expanded Timed Up‐and‐Go test in older people with impaired mobility. Physiotherapy Research International, 13(2), 94-106.
• Boonstra, M. C., Malefijt, M. D. W., ve Verdonschot, N. (2008). How to quantify knee function after total knee arthroplasty?, The Knee, 15(5), 390-395.