Kastamonu Kazasında Ailelerin Çocuk Sayısı ve Çok Eşlilik (1725-1750)

Yıl 2018, Cilt: 1 Sayı: 2, 97 - 109, 28.12.2018

Ömer Döşemetaş

Öz

Çok eşlilik anlamında ki poligami
kelimesi kadınlardan ziyade erkeğin birden fazla kadınla evliliğini ifade etmek
için kullanılan bir kavramdır. Çok eşlilik olayının tarih boyunca birçok millette
var olduğu bilinmektedir. Osmanlı Devleti özelinde yapılan bu çalışmada da
Kastamonu kazasındaki çok eşlilik durumu, ailelerin çocuk sayısı ve cinsiyet
dağılımı diğer şehirler ile kıyaslamalı olarak ele alınmıştır. Osmanlı
toplumunda çok eşliliğin sebepleri ve ekonomik durumun eş sayısı üzerindeki etkisi
değerlendirilmiştir. Yirmi beş yıllık bir dönemi kapsayan bu çalışmada birinci
el kaynak olarak kabul edilen Şer’iyye sicillerinde yer alan tereke
kayıtlarından istifade edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Çok Eşlilik, Çocuk, Osmanlı Devleti, Şer'iyye Sicilleri

Kaynakça

• ALİYE, Fatma, ESAD, Mahmud, Çok Eşlilik Taaddüd-i Zevcât, haz. Firdevs Canbaz, Hece Yayınları, Ankara 2007.
• AYDIN, M. Akif, “Osmanlılarda Aile Hukukunun Tarihi Tekâmülü”, Sosyo-Kültürel Değişme Sürecinde Türk Ailesi 2, Aile Araştırma Kurumu Başkanlığı Yayınları, Ankara 1992. 434-455.
• BANGUOĞLU, Tahsin, “Türklerde Aile”, Aile Yazıları 1 Temel Kavramlar Yapı ve Tarihi Süreç, der. Beylü Dikeçligil, Ahmet Çiğdem, Aile Araştırma Kurumu Başkanlığı Yayınları, Ankara 1990. 357-361.
• CEVGER, Gürkan, “XVIII. Yüzyılda Diyarbakır Şehrinde Ailenin Oluşumu, Dağılması ve Demografik Yapısı”, Journal of Hıstory and Future, Muş 2016, c.2, sayı 1. 82-107.
• ÇAKIR, İbrahim Etem, “16. Yüzyılda Ayntab Şehrinde Ailenin Demografik Yapısı (1539-1576)”, Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: 9/1, Gaziantep 2010. 1-15.
• ÇAKIR, İbrahim Etem, “Osmanlı Toplumunda Eş ve Çocuk Sayısı, Statü, Servet: 1671-1678 Sofya Örneği”, OTAM, 31, Ankara 2012. 41-60.
• ÇINAR, Hüseyin, XVIII. Yüzyılın İlk Yarısında Ayıntab Şehrinin Sosyal ve Ekonomik Durumu, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul 2000.
• DEMİREL, Ömer, “1700-1730 Tarihlerinde Ankara‘da Ailenin Niceliksel Yapısı”, Belleten, LIV(211), TTK Yayınları, Ankara 1990. 945-961.
• DOĞAN, İsmail, “Osmanlı Ailesinin Sosyolojik Evreleri: Kuruluş, Klasik ve Yenileşme Dönemleri,” Osmanlı, ed. Güler Eren, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara 1999, c. 5. 371-396.
• DONUK, Abdulkadir, “Çeşitli Topluluklarda ve Eski Türklerde Aile”, Aile Yazıları 1 Temel Kavramlar Yapı ve Tarihi Süreç, der. Beylü Dikeçligil, Ahmet Çiğdem, Aile Araştırma Kurumu Başkanlığı Yayınları, Ankara 1990. 287-300.
• DÜZBAKAR, Ömer, “Osmanlı Toplumunda Çok Eşlilik: 1670-1698 yılları Arasında Bursa Örneği”, OTAM, 23, Ankara 2008, 85-100.
• EKEN, Galip, “XVIII. Yüzyıl Ortalarında Antepte Aile”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, sayı 6, Konya 2000. 477-490.
• ER, İlker, “Balıkesirli Tereke Sahipleri Hakkında Sosyo-Kültürel Açıdan Bazı Değerlendirmeler (1670-1700)” , Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(21), Balıkesir 2009. 368-376.
• GOODY, Jack, Avrupa’da Aile, çev. Serpil Arısoy, Literatür Yayıncılık, İstanbul 2004.
• GÜL, Abdulkadir, Antakya Kazâsı‟nın Sosyal ve Ekonomik Yapısı (1709-1806), (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum 2008.
• GÜRHAN, Veysel, 18. Yüzyılın İlk Yarısında Mardin Şehri, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara 2012.
• KAFALI, Mustafa, “Kaynaklarımıza Göre Türk Ailesi”, Tarihi Akışı İçerisinde Türklerde Aile Sempozyumu Bildirileri, Erciyes Üniversitesi Yayınları, Kayseri 1990.
• Kastamonu Şeri’yye Sicilleri, 27, 28, 29, 30, 31, 32, 33, 34, 35, 36, 37, 38, 39, 40, 41, 42, 43, 106, 110, 210.
• KEVSER, Kamil Ali, ÖĞÜT, Salim, “Çok Evlilik”, DİA, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara 1993, c. 8. 365-369.
• KURT, Abdurrahman, “Osmanlı Toplumunda Poligami”, Osmanlı, ed. Güler Eren, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara 1999. C. 5, 397-406.
• Nisa Suresi 129. Ayet, https://kuran.diyanet.gov.tr.
• Nisa Suresi 3. Ayet, https://kuran.diyanet.gov.tr.
• ORTAYLI, İlber, “Osmanlı Aile Hukukunda Gelenek, Şeriat ve Örf”, Sosyo-Kültürel Değişme Sürecinde Türk Ailesi 2, Aile Araştırma Kurumu Başkanlığı Yayınları, Ankara 1992. 456-467.
• ORTAYLI, İlber, Osmanlı Toplumunda Aile, Timaş Yayınları, İstanbul 2009.
• ÖZTÜRK, Hüseyin, Kınalızâde Ali Çelebide Aile, Aile Araştırma Kurumu Başkanlığı Yayınları, Ankara 1991.
• ÖZTÜRK, Said, “Osmanlı Toplumunda Çok Eşliliğin Yeri”, Osmanlı, ed. Güler Eren, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara 1999. C.5. 407-411.
• ÖZTÜRK, Said, “Osmanlı’da Çok Eşlilik”, Türkler, ed. Hasan Celal Güzel, Kemal Çiçek, Salim Koca, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara 2002, X. 375-384.
• SARI, Özgür, “Aile Kurumu ve Ailenin Tanımı”, Sistematik Aile Sosyolojisi, ed. Mustafa Aydın, Çizgi Kitabevi Yayınları, Konya 2014. 2. Baskı
• TABAKOĞLU, Ahmet, “Osmanlı Toplumunda Aile”, Sosyo-Kültürel Değişme Sürecinde Türk Ailesi 1, Aile Araştırma Kurumu Başkanlığı Yayınları, Ankara 1992. 92-96.
• TEZCAN, Mahmut, Türk Aile Antropolojisi, İmge Kitabevi, Ankara 2000.
• TURAN, Refik, “Osmanlıların Kuruluş Yıllarında Türk Ailesi”, Sosyo-Kültürel Değişme Sürecinde Türk Ailesi 1, Aile Araştırma Kurumu Başkanlığı Yayınları, Ankara 1992. 82-91.
• TUŞ, Muhittin, “Kayseri Tereke Defterleri Üzerine Bir Araştırma (1700-1750)”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı:4, Konya 1999. 157-191.
• TUŞ, Muhittin, Sosyal ve Ekonomik Açıdan Konya, Konya Ticaret Odası Kültür ve Eğitim Yayınları, Konya 2001.
• Türk Aile Yapısı, Özel İhtisas Komisyonu Raporu, Devlet Planlama Teşkilatı Yayınları, Ankara 1989.
• YÖRÜK, Saim, XVIII. Yüzyılın İlk Yarısında Adana Kazâsı, (Doktora Tezi) Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum 2011.