Kudüs Meğâribe Vakıfları Üzerine Bir Değerlend,rme

Yıl 2020, Cilt: 3 Sayı: 6, 39 - 55, 15.03.2020

Yunus İnce

Öz

Bu çalışma Kudüs’e yerleşmiş olan Kuzey Afrika kökenli Mağrîbli Müslümanların şehirde kurduğu vakıfları incelemektedir. Vakfiyelerden elde edilen bilgilerle Mağribliler ve onların ürettiği maddi ve manevi kültürler ortaya koyulmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kudüs, Meğâribe, Vakıf

Kaynakça

• Ebu Medyen Şuayib Mağribi Vakfı, Vakıflar Genel Müdürlüğü Arşivi, (VGMA), No. 583: 27/20.
• Cennet Hanım ve Hatice Hanım Mağribi Vakfı, Vakıflar Genel Müdürlüğü Arşivi, (VGMA), No. 589: 192/328.
• Hacı Kasım bin Abdullah Vakfı, Vakıflar Genel Müdürlüğü Arşivi, ( VGMA), No. 583: 28/22.
• Seyyid Mehmed ibni Hacı Abdullah Mağribi Vakfı, Vakıflar Genel Müdürlüğü Arşivi, ( VGMA), No.589: 192/327.
• Ömer el-Mücerred el-Mağribi ibni Abdullah Mağribi Vakfı, Vakıflar Genel Müdürlüğü Arşivi, ( VGMA), No. 583-589: 28/191.
• Hacce Necme binti Hacı Mehmed Vakfı, Vakıflar Genel Müdürlüğü Arşivi, ( VGMA), No. 589: 119/332.
• Hacı Mehmed ibni İsmail Mağribi Vakfı, Vakıflar Genel Müdürlüğü Arşivi, ( VGMA),No. 589: 195/331.
• Seyyid Menmed ibni Merhum İsmail Beşe Vakfı, Vakıflar Genel Müdürlüğü Arşivi, ( VGMA), No. 589: 194/330.
• Çelebi, E. (2013), Günümüz Türkçesiyle Evliyâ Çelebi Seyahatnamesi, 9. Kitap, (Haz: Seyit Ali Kahraman), İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Armaoğlu, F. (1994), Filistin Meselesi ve Arap-İsrail Savaşları (1948-1988).Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Avcı, C. (2002), “Kudüs” (Fethedilişinden Haçlı İstilasına Kadar), İslam Ansiklopedisi, ( XXVI), 329-332.
• Baki, A. (2017), Üç Dinde Kudüs”, Vakıf ve Toplum, (5), 16-21.
• Bulh, F. (1977), “Kudüs”, İslam Ansiklopedisi, (VI), 952-964.
• Demirkent, I. (2002), “Kudüs ( Haçlılar Dönemi)”, İslam Ansiklopedisi, (XXVI), Türkiye Diyanet Vakfı, 332-334.
• Ekinci, Ekrem B. (2016), Osmanlı Hukuku Adalet ve Mülk, İstanbul: Arı Sanat Yayınları.
• Ercan, Y. (1988), Kudüs Ermeni Patrikhanesi, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Erdoğan, E, XVI. Yüzyılda Kudüs Merkez ve Nahiyesinde Nüfus ve Etnik Yapı, (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi). Gaziantep: Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Filistin Büyükelçiliği, (2010). Kudüs İsrail’in Yerleşimcilik Faaliyetleri ve İlgili Politikaları, Ankara: Filistin Büyükelçiliği.
• Günay, Hacı M. (2012), “Vakıf” İslam Ansiklopedisi, (XXXXII), İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı.
• Güneş, Hasan H. (2014). XVI. Asırda Kudüs’te Meğâribe Mahallesi ve Cemaati, (Basılmamış Doktora Tezi), Afyonkarahisar: Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Güneş, Hasan H. (2015), “Küdüs’te Bir Vakıf Mahalle: Sekiz Yüz Yıllık Meğaribe Mahallesi ve Serencamı”. Vakıflar Dergisi, (44), 9-35.
• Güneş, Hasan H. (2017). “XVIII. Yüzyıl Kudüs’ünde Meğâribe Vakıfları” Vakıf ve Toplum, (5), 70-77.
• Güneş, Hasan H. (2017). Kudüs Meğaribe Mahallesi, Ankara: Vakıflar Genel Müdürlüğü Yayınları.
• Harekât, İ. (2003). “Mağrib”, İslam Ansiklopedisi, (XXVII, 314), Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı.
• Harman, Ömer F. (2002). “Kudüs”, İslam Ansiklopedisi, (XXVI, 323), Ankara: Türkiye Diyanet Vakf.
• İslam Konferansı Teşkilatı Kudüs Komitesi, (1988). Kudüs ( Tarihi Belge), Tercüme: Acar Tanlak.
• Kanat, E. (2013), Kudüs’teki İslami Vakıf ve Eserlerle İlgili Şam Ahkâm Defterlerinde Yer Alan Hükümler ( 1742-1830), (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul: Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü.
• Kılıç, Ü. (2011). “Osmanlı Devri Erzincan Vakıflarına Genel Bir Bakış”, History Studies İnternational Journal of History, Vol 3/1, 166-181.
• Kılıç, Ü. (2016). “Türk-İslâm Medeniyetinde Vakıflar” (Bildiri). III. Uluslar arası Türk Dünyası Araştırmaları Sempozyumu Bildirileri, 25-27 Mayıs 2016, (ss. 439-4439), Bakü.
• Köse, Feyza B. (2015). “Osmanlı Dönemi Kudüs’ünde İdari ve Sosyal Yapı”, Ardahan Üniversitesi İnsani Bilimler ve Edebiyat Fakültesi Dergisi, (1), 161-199.
• Memiş, Şerife E. (2017). “18. Yüzyılda Kudüs’te Meğaribe Mahallesi Vakıflarının Yönetimi ve Görevli İstihdamı”, Journal of Islamicjerusalem Studies, 37-69.
• Memiş, Şerife E. (2019). “Osmanlı Kudüs’üne Ait H. 1195/M.1781 Tarihli Keşif Defteri ( Değerlendirme ve Transkripsiyon)”, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (XXI, 3), 720-752.
• Memiş, Şerife, E. (2016). Osmanlı Taşra Toplumu ve Vakıf Kurumu: Kudüs 1703-1831, (Basılmamış Doktora Tezi), Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Çam, M. (2017). “Tarihçe-i Harem-i Şerîf-i Kudsî”, Vakıflar Dergisi, (48), 195-205.
• Öksüz, M. (2016). Şam Eyaleti’nin Güney Sancaklarında (Filistin) Nüfus XVI. YY. (Basılmamış Doktora Tezi), İstanbul: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Pakalın, Mehmet Z. (1956). Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, İstanbul: Maarif Basımevi, (C. III).
• Pamuk, B. (2011). “Osmanlılar Zamanında Rum-Ermeni Kiliseleri Arasındaki İlişkiler (Kudüs Örneği)”, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, (16), 233-257.
• Türk Teknik Heyeti, (2007). Kudüs’te Harem-i Şerif Civarında Yapılan Kazı Çalışmalarına Dair Teknik Heyet Raporu,
• Uzunçarşılı, İsmail H. (1988), Büyük Osmanlı Tarihi, (II), Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Yaşar, Ş. (2003), “Kudüs’ün Osmanlı Hâkimiyetine Girişi ve Yavuz Sultan Selim’in Ermenilere Tanıdığı İmtiyazlar”, Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (I, 2), 105-115.
• Ze’evi, D. (2000). Kudüs 17. Yüzyılda Bir Osmanlı Sancağında Toplum ve Ekonomi, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.