Ahilik ve Bacıyan-ı Rum ile Sosyal Hizmetin Temel Fonksiyonları Açısından Karşılaştırılması

Yıl 2022, Cilt: 5 Sayı: 10, 39 - 51, 15.03.2022

Sümeyye Beyza Abay Alyüz

Öz

Ahilik, Selçuklular döneminden başlamak üzere kısmen değişerek ve dönüşerek Osmanlıların son yıllarına kadar sosyal yardımlaşmayı ve dayanışmayı esas alan bir kurumdur. Sosyal Hizmet de insanların iyilik halini güçlendirmeyi amaçlamaktadır. Ahilik kurumu ile Sosyal Hizmet kurumu başlangıç itibarı ile dini gerekçelerle teşekkül etmesinin dışında konu ve amaç bakımından da benzemektedirler.
Ahilik, Anadolu’da Ahiyan-ı Rum ismi ile örgütlenirken, kadınlar da Ahiliğin kadınlar kolu olarak Bacıyan-ı Rum ismiyle örgütlenmişlerdir. Ahiyan-ı Rum ile Baciyan-Rum’un amaçları açısından aralarında bir fark yoktur. Ancak Bacıyan-ı Rum’un bir kadın hareketi olmasından ötürü, kadınlara yönelik faaliyetlerde ön plana çıktığı bilinmektedir. Bu çalışmada Ahi örgütlenmesinin yapısı üzerinde kısaca durulduktan sonra daha çok Ahi kurumunun temel sosyal fonksiyonları ile Sosyal Hizmet kurumunun temel fonksiyonları üzerinde durulacak ve Ahilik kurumu ile Sosyal Hizmet kurumunun temel fonksiyonları karşılaştırılarak ve Ahiliğin günümüz sosyal yardım ve sosyal hizmet anlayış ve uygulamasına nasıl bir zemin oluşturduğu ve Ahiyan-ı Rum ve Baciyan-ı Rum teşkilatlarının günümüze yansımaları üzerinde durulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Ahilik, Sosyal Hizmet, Kurum, Ahiyan-ı Rum, Baciyan-ı Rum

Kaynakça

• Abay, A. R. (2004). Sivil Toplum ve Demokrasi Bağlamında Sivil Dayanışma ve Sivil Toplum Örgütleri. 3. Ulusal Bilgi, Ekonomi ve Yönetim Kongresi, 24-26.
• Acar, G. (2009). Tarikatlarda Kadının Konumuna Sosyolojik Bir Bakış (Mevlevilik ve Bektaşilik Açısından Bir Değerlendirme). Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi
• Akman, M. (2020). Müminler Arasında Kardeşlik Hukuku. The Journal of Social Science, 4(7), 292-304.)
• Altaş, D. (2017). Ahi teşkilatının Anadoluya gelen Türkmenler üzerindeki etkileri (Master's thesis, Sosyal Bilimler Enstitüsü).
• Arslan, Hüseyin, Ahilik Teşkilatının Sosyo-İktisadi yapısı Örneklik Değeri, S.254, Akademik Bakış Dergisi,Sayı: 49 Mayıs – Haziran 2015, Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler E-Dergisi
• Âşıkpaşazade, T. I. A. I. O. (1949). Tevârih-i Âl-i Osman, Osmanlı Tarihleri. Atsız nşr., İstanbul.
• Ayaş, M. Ş. (2019). Anadolu’nun İslamlaşmasında Ahi Evren ve ahiliğin rol modelliği. Bingöl Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, (13), 91-116.)
• Bayram, M. (2016). Anadolu Ahiliğinin Teşekkülünde'ki Rolü Açısından Fütüvvet Hareketi ve Tarihi. Selçuklu Medeniyeti Araştırmaları Dergisi, (1), 51-73.
• Bedir, A. (2020). Türklerin İktisadi Hayatında Sosyal Yardımlaşma. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 24(3), 1141-1169.)
• Çağrıcı M. (2001). “Kardeşlik”, Diyanet İslâm Ansiklopedisi, cilt: 24, İstanbul.
• Çizakça, M. (2000): Osmanlı Dönemi Vakıflarının Tarihsel ve Ekonomik Boyutları, Bahçeşehir Üniversitesi, İstanbul.
• Çubukçu, H. (2015). Bâciyân-ı Rûm ve Anadolu tasavvufundaki yeri. FSM İlmî Araştırmalar İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, (5), 217-231.
• Durak, İ., & Yücel, A. (2010). Ahiliğin Sosyo-Ekonomik Etkileri Ve Günümüze Yansimalari. S.152, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 15(2), 151-168.
• Duyan, V., Sayar, Ö. Ö., & Özbulut, M. (2008). Sosyal hizmeti tanımak ve anlamak. Ankara: Öncü Basımevi.
• Gölpınarlı, A. (1985). 100 Soruda Tasavvuf, 2. bs. Gerçek Yayınevi, İstanbul.
• Günay, A. (2003). Ahilik’te mesleki ve sosyal dayanışma (Master's thesis, Sakarya Üniversitesi).
• Kaya, A. (2014). Anadolu'nun Türk ve İslâm Yurdu Haline Gelişinde Ahilerin Rolü ve Önemi. Journal of International Social Research, 7(29).)
• Kızıler, H. (2015). Osmanlı Toplumunun Sosyal Dinamiklerinden Ahilik Kurumu. Itobiad: Journal of the Human & Social Science Researches, 4(2).
• Koca, S. (2008). Diyar-ı Rum’un (Roma Ülkesi= Anadolu). Türkiye” Haline Gelmesinde Türk Kültürünün Rolü”, Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, (23), 1-53.
• Kongar, E. (1972). Sosyal çalışmaya giriş. Ankara: Sosyal Bilimler Derneği Yay.
• Köprülü, F. (1991). Osmanlı Devleti’nin Kuruluşu, Türk Tarih Kurumu Basımevi.4. Basım.
• Köprülü, F. (1976). Türk Edebiyatında İlk Mutasavvıflar, Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları,
• Okumuş, E., Sarıtaş, K., Yorulmaz, A., Hazar, F., & Altay, Ş. (2018). Ahilik Kültürü ve Günümüze Yansımaları (Eskişehir Örneği). Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 5(8), 7-38.)
• Özağaçkaya, M. (2017). Ahilik ve Sosyal Hizmet, Yalova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Özdemir, S. (2004). Sosyal Refah'ın Sağlanmasında Yeni Bir Anlayış:“Refah Karması” ve Sosyal Refah Sağlayıcı Kurumlar. In Journal of Social Policy Conferences (No. 48).
• Özköse, K. (2011). Ahılikte Ahlak ve Meslek Egitimi. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 15(2), 5-19.),
• Özlük, E. (2019). Orta Çağ İslam dünyasında iz bırakan müslüman kadınlar (Master's thesis, Sosyal Bilimler Enstitüsü).
• Sırım, V. (2015). Osmanlı Kadınının Ekonomik Hayata Etkin Katılımı: Baciyân-I Rûm Örneği. Hak İş Uluslararası Emek ve Toplum Dergisi, 4(8), 118-125.),)
• Şen, A. (2012). Anadolu’da Bir Kardeşlik Tecrübesi Ahiliğin Kültür ve Medeniyetimizdeki Yeri, Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 16(1), 615-629.) Şişman,Y. (2009). Sosyal Hizmete Giriş, Anadolu Üniversitesi Yayını. Eskişehir.
• Tatlıoğlu, K. (2012). Ahilik Teşkilatında Anadolu Türk Kadınının Girişimciliğine Sosyal-Psikolojik Bir Yaklaşım. Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (BUSBED), 2(4), 69-92.)
• Toktonaliev, A. (2020) Ahilikte Usta Çırak İlişkisi ve Sosyal Güvenlik. İlahiyat Araştırmaları Dergisi, (14), 123-136.
• Turan, O, (1990). Türk Cihan Hakimiyeti Mefkuresi Tarihi, Nakışlar yayınevi, İstanbul.
• Turhan, F. S. (2003) Âşık Paşazade-Osmanoğulları’nın Tarihi. Dîvân: Disiplinlerarası Çalışmalar Dergisi, (15), 239-246.
• Yiğit, İ. (2013). Xvı. Yüzyıl Türkiyesi'nde Ahi Adlı Zaviyelerin DağılışI. Electronic Turkish Studies, 8(5).