Ahmedê Xasî’nin Hayatı ve Mewlid Adlı Eserinde Tema

Yıl 2015, Cilt: 1 Sayı: 1, 124 - 146, 16.02.2015

İbrahim Dağılma

Öz

Özet
Ahmedê Xasî’nin hayatını ve sanat anlayışını irdeleyen bu çalışmamız, bu
alanda yapılacak yeni çalışmalara bir kaynak olmayı ve ışık tutmayı amaçlamaktadır. Peter İvanowiç Lerch’in 1857-1858 tarihinde St. Petrsburg da yayımlanan derleme birkaç Zazaca anlatı dışında Zazaca ilk yazılı eser olarak makalemizin konusu olan Ahmedê Xasi’nin”Mevlid”idir. Miladi 1892’de kaleme
alınan bu eser, 1899’da basılmıştır. Bu makale, ölmeye yüz tutmuş, zayıfladıkça
zayıflamış bir dili yeniden canlandırma ve onun konuşulup yazılmasına vesile
olma hedefiyle yazılmıştır. Ahmedê Xasi’ye göre; Zazaca, kelime, şiirsel söylem
ve edebî yönden çok zengin bir içeriğe sahiptir. Bu çalışmada, Ahmedê Xasî’nin
kaleminden bu gerçek gösterilmeye çalışılmıştır.
Bu makalede, iki hususa değinilmektedir:
1- Ahmedê Xasî’nin Hayatı
2- Ahmedê Xasî’nin Mevlid’indeTema.
Çalışmaya örnek teşkil etmesi bakımından her bölümden Zazaca beyitler
derlenmiş ve bunlar Türkçe karşılıklarıyla birlikte verilmiştir.
Anahtar Kelimeler: Ahmedê Xasî, Mevlid, Allah, Tasavvuf, Muhammed,
Salat.

Abstract
This study which examines the life of Ahmedê Xasî and his sense of art aims
to be a light and a core study for new researches. The topic of this article is the
first Zazaki texts called Mewlid written by a native speaker Ahmedê Xasi written
in 1892 and published in 1899. It is written with the intention of vivifying a
language that is in the period of extinction. As Ahmedê Xasi says, Zazaki has a
rich alphabet, a rich vocabulary and a poetical way of saying to be standardized.
This truth is intended to be shown in the eyes of Ahmedê Xasi.
Two subjects are mentioned in this article;
1- The life of Ahmedê Xasi.
2- The theme of Xasi’s Mevlid.
Some Zazaki couplets are presented and tranlated into Turkish.
Keywords: Ahmedê Xasi, Mewlid, God, Muhammed, Salat,

Anahtar Kelimeler

Ahmedê Xasî, Mevlid, Allah, Tasavvuf, Muhammed, Salat

Kaynakça

• Erdoğan, M. Ali, 20 Mayıs 2011 Tarihli Doğruhaber Gazetesi, Esenler/İstan- bul, Yıl: 4, Sayı: 164, S.2,
• Kar, Cihat, “Zaza Dili Araştırmalarının 150 Yıllık Geçmişi Üzerine-1” www. zazaki-institut.de/peseroki/cime/CIME 8 nustey. Pdf, Pel: 2-12
• Korkusuz, M. Şefik, Tezkire-i Meşayih-i Amid-I Diyarbekir Velileri, Kent Ya- yınları, İstanbul, 2004, 1. Baskı.
• Lezgin, Roşan, Türkçe- Kürtçe(Zazaca) Sözlük & Ferheng Kurdî(Zazakî)- Tirkî, Weşanxaneyê Roşna, Diyarbekîr, 2013.
• Sarı, Mevlût, El-Mevarid, Arapça Türkçe Lûgat, İpek Yayın Dağıtım Paz. A.Ş, İstanbul, 2004.
• Varol, Murat, Zazalarda Mevlid ve Siyer Geleneği, 2. Uluslararası Zaza Tarihi ve Kültürü Sempozyumu, Bingöl Üniversitesi Yayınları, s. 625-654
• Ehmedê Xasî, Mewlidê Kirdî, Amadekar û Tadayîş Lezgin Roşan, Nûbihar, İs- tanbul, 2013.
• Mele Ehmedê Xasî, Mewlid, Tadayox W.K. Merdimin, Hivda İletişim, İstanbul, 2008