Şehriyar’ın Şiirinde Gelenekçilik ve Nostaljiye Bakışı

Yıl 2018, Cilt: 4 Sayı: 8, 65 - 83, 30.12.2018

Ahmed Ferşbafiyan

Öz

Şehriyar mahlasını kullanan Seyyid Muhammed Hüseyn Behcet Tebrizî, İran’ın en ünlü çağdaş şairlerinden biri sayılır. Şehriyar’ın şiirlerinin en seçkin ve parlak içeriği, onun çocukluk döneminden köyde olan anılarının özlemi ve o günlerin nostaljisi oluşturmaktadır. Bu hususlar dikkate alınmadan onun şiirlerinin kritiğini yapmak mümkün değildir. Bu yazının amacı Şehriyar’ın şiirlerini bu açıdan araştırıp incelemektir. Bu incelemede takip edilen yöntem, köyde yaşadığı dönemde çocukluk hatıralarının ve deneyimlerinin, yanı sıra onun hayat tarzının, fikir ve hayal gücünün gelişmesinde ve bu olayların şiirinin içeriğine ve dış görünümüne olan etkisi temelinde şekillenmektedir. 

Doğal bir ortam olan köyden göçmenin ve modern şehirlere yerleşmenin onda yarattığı acılar, çocukluk arkadaşlarından ve akrabalarından ayrılmanın ıstırabı ve şehirde geçirdiği öksüz ve şaşkın hayat tarzı, aşina olduğu gelenekten uzak düşmesi ve hiç alışamadığı yeni geleneklerle karşılaşması, eski masum samimiyetin yok olması, modern yaşamın soğukluğu, sevgiliden uzak düşmesi, yaşlılığın zorlukları, yakınlarının ölümü ve bu gibi olayların yoğun bir halde onun şiirlerine yansıması, bu araştırmada elde edilen sonuçlardır.

Şehriyar egzistansiyalistler gibi, hayat çerçevesinden şiire ve şiir ile duygu çerçevesinden hayata bakmaktadır. Onun çevresi ve içinde olan nostaljik hisler onun şiirinin ve sanatının ilham kaynağı sayılmaktadır. Onun kişiliğinde şiir, duygu ile hayatın birleştiği dönüm noktasıdır.

Anahtar Kelimeler

Şehriyar, nostalji, gelenek, iran edebiyatı

Kaynakça

• Alîzâde, Cemşîd, Nâlehâ-yi Şebâhengî, Bunyâd-i Hıfz-i Âsâr û Erzişhâ-yi Difâ’-i Moqeddes, Tebriz 1379 hş.
• Âqâyârî, Xusrov, “Ferâyend-i Tovsî’e-i Mefhûm-i Kûdekî û Goftemân-i Neqd-i Edebi-yi Mu’âsır”, Mâhnâme-i Kitâb-i Mâh-i Kûdek û Nûcevân, Yıl: 14, Sayı: 11, Şehriver Ayı 1390 hş.
• Âşûrî, Dâryûş, Ta’rîfhâ û Mefhûm-i Ferheng, Neşr-i Âgâh, Tahran, 1381 hş.
• Ca’ferî, Mes’ûd, Seyr-i Romantîsm der Urûpâ, İntişârât-i Merkez, Tahran 1378 hş.
• Dâd, Sîma, Ferheng-i Istılâhât-i Edebî, Neşr-i Murvârîd, Tahran 1387 hş.
• Dehxodâ, Luğetnâme, Sazmân-i Luğetnâme, Tahran 1360 hş.
• Exevân-i Sâlis, Mehdî, Şi’r-i Zemân-i Mâ, 1. Baskı, İntişârât-i Nigâh, Tahran 1370 hş.
• Hâfız, Şemseddîn Muhammed, Dîvân-i Hâfız (Qâsım Ganî nüshası), İntişârât-i Pul, Tahran 1384 hş.
• Molevî, Celâleddîn, Mesnevi-yi Me’nevî (seçki: Ustad Mehdî Musteşâr) Neşr-i Sa’dî, Tahran 1371 hş.
• Mu’in, Muhammed, Ferheng-i Fârsi-yi Mu’in, Emîr Kebîr, Tahran 1378 hş.
• Sa’di-yi Şîrâzî, Kulliyât, 3. Baskı, Neşr-i Dûstân, Tahran 1381 hş.
• Seffârzâde, Tanîn-i Bîdârî, 1. Baskı, İntişârât-i Tekâ, Tahran 1387 hş.
• Seyyid Huseynî, Rizâ, Mektebhâ-yi Edebî, Neşr-i âgâh, Tahran 1389 hş.
• Şehriyâr, Seyyid Muhammed Huseyn, Heyder Bâbâya Selam, İntişârât-i Şems, Tebriz 1385 hş.
• _______, Divân-i Şehriyâr, 15. Baskı, Zerrin û Nigâh, Tahran 1385 hş.
• _______, Kulliyât-i Eş’âr-i Farsî, 43. Baskı, İntişârât-i Nigâh, Tahran 1389 hş.
• Şerîfiyân, Mehdî, “Berresi-yi Ferâyend-i Nostâljî der Şi’r-i Mu’âsır-i Fârsî”,
• Faslnâme-i Kâvuşnâme, Yıl: 7, Sayı: 12, 1369 hş.
• Taqîzâde, Safder, Dâstânhâ-yi Kûtâh-i Îrân û Cihân, Neşr-i Tûs, Tahran 1380 hş.
• Horen Boy, Ismith, Ferheng-i Oxford, İntişârât-i Dânişgâh-i Oxford, 1993.