ŞİİR VE GAZETECİLİK - HEMİN MUKRİYANİ'NİN ŞİİR ÖRNEKLERİYLE 1921-1986

Yıl 2020, Cilt: 6 Sayı: 12, 25 - 58, 20.12.2020

Barzan Kanabi Taher

Öz

(Şiir ve Gazetecilik “Hemin Mukrîyani’nin şiir örneğiyle 1921-1986”) isimli bu araştırma Kürt edebiyatı ve gazeteciliĝi arasındaki ilişkiye özellikle şiir ve gazetecilik bağlamında dikkat çekmektedir. Bu konuda her iki türün tanıtımı, ortak ve farklı özelliklerine değindikten sonra Hemin Mukrîyanî’nin (Kürdistan Cumhuriyeti 1946) ve (Jêkaf 1942-1945) dönemlerinde yayınlanan (Kürdistan Gazetesi 1959- 1963) gibi dönemin dergi ve gazete sayılarında yayınlanan şiirlerine ışık tutar. Bu doğrultuda söz konusu gazete ve dergilerde yayınlanan şiirleri daha sonra divandaki şiirleri ile kar-şılaştırılmakta ve her birinin arasındaki farkı ortaya çıkarmaya çalışmaktadır. Bununla beraber şimdiye kadar yayınlanan divanlarında yer almayan 16 adet siiri de günyüzüne çıkarılmaktadır. Ayrıca yine divanında yer almayan ancak (Gizing 1972, Mamostay Kurd 1985-1986 ve Jîn 2009) gibi dergilerde yer alan 3 şiirine daha yer verilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Gazetecilik, Gazete, Dergi, Hemin Mukrîyani, Divan.

Kaynakça

• A- Kitêb: 1- Kemal Mezher Ahmed. (1978),Têgeyîştinî Rastî u şiwênî le Rojnamegerî Kurdî da, Çapxaney Korî Zanyarî Kurd- Baxda.
• 2- Newşîrwan Mistefa Emîn. (2007), Hikumetî Kurdistan, Çapî Sêyem, Çapxaney Tîşik - Silêmanî.
• 3- Erselan Bayîz Isma’îl. (2013), Sîmay Şî’rî Kurdî diway raparîn, Çapxaney şehab- Hewlêr.
• 4- Mihened Ferîq Hesen. (2008), Hêmin u bonî gerîbî, bilawkirawey Aras- Hewlêr.
• 5- Mihemed Heme Baqî. (2013), Wêje u Mêjû, Çapxaney Mukiryanî – Hewlêr.
• 6- Hîmdad Husên. (2008), Rojnamewanî Kurdistan serdemî Komarî Kurdistan, Bilawkirawey Aras - Hewlêr.
• 7- Cemal Xeznedsr. (2011), Iyniskilopîdyaî Rojnamegerî Kurdî, Çapxaney Hacî Haşim - Hewlêr.
• 8- __________. (1982), Rojî Kurd, Çapxaney Almuesese Alirawîye - Bexda.
• 9- __________. (1973), Raberî Rojnamegerî Kurdî, Çapxaney Alhurĭye - Bexda.
• 10- _________. (2016), Le babet Rojnamegerî Kurdîyewe, Çapxaney Rojhelat - Hewlêr.
• 11- Marif Xeznedar. (2010), Mêjûy Edebî Kurdî, Bergî Yekem, Çapî Dûem, Bilawkirawey Aras - Hewlêr.
• 12- _________. (2010), Mêjûy Edebî Kurdî, Bergî Yekem, Çapî Hewtem, Bilawkirawey Aras - Hewlêr.
• 13- Hesenî Danîşfer. (2003), Barzsnî le wîjdsnî Rojhelatî Kurdistan da, Çapxaney Wezaretî Perwerde - Hewlêr.
• 14- Usman Deştî. (2009), Hêmin derbarey nawerokî siyasî u komelayetî şî’reksnî, Çapxaney Rojhelat - Hewlêr.
• 15- __________. (2009), Hêminname, Çapxaney Rojhelat - Hewlêr.
• 16- Mehmûd Zamdar. (2003), Çirîkey çiyaw sitranî şa’îran, Çspxaney Wezaretî Perwerde- Hewlêr.
• 17- Wirya Zirarî. (2012), Dîwanî Hêmin, Çapî Yekem, Pexşangaî Azadî - Kurdistan.
• 18- Abdullah Zengene. (2010), Sercem berheme Rojname nûsyîekanî Cebar cebarî, Çapxaney Hêvî - Hewlêr.
• 19- Kamil Jîr. (2009), Kurdayetî u ciwanî, Çapxaney Baban- Silêmanî
• 20- Alaedîn Secadî. (2012), Mêjûy Edebî Kurdî, Intîşarat Kurdistan- Sine.
• 21- Sebah Musa Ali. (2014), Zimanî rojnamenûsî Kurdî le Iraq, Çspxaney Karo - Kerkuk.
• 22- Faruq Ferhad. (2017), Helbestî Sûrî Dewran, Çapxaney Nîna- Siwêd.
• 23 -Hemesalih Ferhadî ,)2006( .Sozî gerîbî u sê çamey kurdî ,Çapxaney Sîma- Silêmanî.
• 24 -Kemal Fiwad ,)1972( .Yekemîn Rojnamey Kurdî ,Çapxaney Ofsêt Alixlas- Bexdad.
• 25 -Ezîz Gerdî , )1987( .Pexşanî Kurdî ,Çapxaney Zankoy Selaheddîn -Hewlêr.
• 26 -Kurdistan Mukiryanî ,)2002( .Zarî kirmancî ,Çapxaney Wezaretî Perwerde- Hewlêr.
• 27 -Hêmin Mukiryanî ,)1974( .Tarîk u rûn ,Bilawkirawey binkey pesewa.
• 28 -__________. (2006), Bargey yaran, Blawkirawey Aras- Hewlêr.
• 29- ___________. (1983), Paşerok, Çapxaney Pîroz- Mehabad.
• 30- ___________. (2016), Sercem u koy şî’r u Pexşanekanî, Intişarat Kurdistansine.
• 31- ___________. (1979), Naley cudayî, Çapxaney Ela- Bexda.
• 32- Cemal Nebez. (1985), Govarî Nîştiman, Binkey çapemenî Azad, çapî dwem- Hewlêr.
• 33- Mamosta Hêmin. (1999), Çepkê Gul çepkê nêrgiz, Çapî dwem, çapxaney Rehru- Mehabad.
• B- Kowar: 34- Mehmûd Zamdar. (1987), Dewrî Rojnamegerî Kurdî le jiyanî roşinbîrî u komelayetî gelî kurd da, G, (Roşinbîrî niwê), j, 113- Bexda.
• 35- Ferhad Şakelî. (1992), Le beharî şilanawêwe ta paîyzî wirmê, G, (Mamostay Kurd), j,14- Siwĭd.
• 36- Dilêr Mehemed Emîn Mehabad.(1999), Govarî Hîwa u bejdarî le bizûtnewey Edebî hewçerxî kurdî da, G, (Zankoy Selaheddînî), j, 12- Silêmanî. J- Pêgey Elîktironî.
• 37- Xalîd Mihemedzade. (2013), (rojpress. wordpress. com). (12-11-2020).
• 38- Melbendî hunerî Mamlê. (2020), (www. Mamlê. net). (11-11-2020). Dwem: Be Zimanî Erebî.
• 39- Teysîr Muhamed Alziyadat. (2014), Aledeb Alerebî ligêr alnatiqîn blige alerebîyìe, Cuzil ewel Derlmenhel- Alerden.
• 40- Inad Isma’îl Alkubeysî. (1972), Eldeb fî Sehafet Aliraq, Metbe’e Aln’man - ncef aleşref.
• 41- Munîr Bekir. (1969), Alsehafe Aliraqîye we itîcahat alsiyasîye we lictîma’îye we lseqafîye, Metbe’t Alirşad Bexdad.
• 42- Nebîl Hedad. (2002), Fî Kitabet alsehefîye, Darlkindî- Amman.
• 43- Abulltîf Hemze. (1955), Alsehafe weledeb fĭ Misr, Metbe’e Elberleman- Misr.
• 44- Intisar Ibrahîm Ebdulrezaq - Sefid Husam Elsamuk. (2011), Ela’lam Elcidîd, Eldar Elcami’îye- Bexdad.
• 45- Fatîme Muhammad Mehcub. (1960), daiyret me’arif lilnaşiyn, dar Elhîlal- Misr.
• 46- Entiwan Ni’me - ‘usam Mudewer. (2001), Elmecned fî Elluget Elerebîye Elmu’asiret, darl meşriq- Beyrut.
• 47- Gayle Waldrop. (1955), Edilor and Editorial Writer, Rinhart and Kompany, Inc- New York.