Selmanê Belegewrî'nin Biyografisi, Edebi Kişilği ve Eserleri

Yıl 2023, Cilt: 9 Sayı: 18, 6 - 16, 25.12.2023

Ayhan Yıldız

https://doi.org/10.56491/buydd.1330186

Öz

Selmanê Belegewrî, iki yayımlanmış eseriyle Kürmanc toplumunun karşısına çıkmıştır. Eserlerinin yayımlanmasından yirmi yıldan fazla zaman geçmesine rağmen, Kürmanci edebiyat tarihi alanyazımını tarandığında, kaynaklarda onun yaşamöyküsü, eserleri ve kişiliği üzerinde herhangi bir inceleme ve değerlndirme çalışması bulnmuyor. Bu yüzden onun Kürmanci edebiyat tarihindeki yeri, meraka değerdi. Bu durumda bu çalışma onun yaşamöyküsü, eserlerini ve kişiliğini araştırma konusu olarak seçti. Onun bu yönleriyle ilgili bilgi edinmek için de çalışma sahasında ne gerekli ise arama yapıldı. Önce onun yayımlanmış eserlerine ulaşıldı, üzerlerinde inceleme ve değerlendirme yapıldı, daha sonra yazarın kendisiyle bizzat görüşme yapılması için, araştırmacı harekete geçti ve araştırdı. Araştırma sonucunda yazarla yüzyüze görüşme imkanı sağlandı. Bir hafta kadar onunla görüşmeler gerçekleştirildi, sesi kaydedildi ve araştrıma için gerekli bilgiler bu kayıtlı seslerden yazıya geçirildi. Çalışmanın sonucunda Belegewrî’nin 20. ve 21. Yüzyılda yaşayan Kürmanc mütefekkir alim ve mutasavvıf ediplerden olduğu tespit edildi. O, nasılki şiirlerle birlikte modern konuları lirik ve didaktik mesnevileri klasik edebiyat tarzıyla yazmış, fikri, dini ve toplumsal metinler de yazmış ve dini-toplumsal eserleri de, Araapça ve Türkçe’den Kürmanciye çevirmiştir. Dolayısıyla bu şekilde o, Kürmanci edebiyat tarihi içinde seçkin bir yer ediniyor. Bu yüzden bu araştırmdan sonra o, artık yaşamöyküsü, eserleri ve kişiliğiyle Kürmanci edebiyat tarihinde yer edinmeyi hakediyor.

Anahtar Kelimeler

Klasik Kürt Edebiyatı, Selmanı Belegevri (Süleyman Kurşun), Kurmanci Edebıyat

Bîyografiya Silêman Kurşun (Selmanê Belegewrî), Kesayetiya wî ya Edebî û Berhemên wî

Öz

Hîn jî gelek nivîskar û şairên edebiyata kurdî/kurmancî ya klasîk, bi berhemên
xwe di lîteratura dîrokî ya edebîyata kurdî de cihên ku heq dike xwe negirtine.
Yek ji wan nivîskaran Silêman Kurşun (Selmanê Belegewrî) û berhemên wî ne.
Tevî ku zêdetirî bîst salî zeman bi ser çapkirina du berhemên wî de derbas bûne jî,
ji yek xebateke lêkolînî û nirxandinî zêdetir li ser bîyografî, berhem û kesayetîya
wî ya edebî, heta niha xebatên akademîk di qada lîteraturê de nehatin dîtin. Lewra
vê xebatê hewl da ku li ser jiyan, berhem û kesayetîya Silêman Kurşun (Selmanê
Belegewrî) lêkolîn bike û wî binirxîne. Di encama lêkolîna sehayê de hate dîtin
ku Selmanê Belegewrî, di medreseyên klasîk ên kurdan de li ber seydayên bi-
jarte, di sedsala XX-î de gihaştîye û şair û nivîskarekî pirlayaneyî ye. Digel ku
wî helbestên xwe di çarçoweya edebîyata klasîk de nivîsîne jî, ew xîtabî serdema
îro dike, lewra berhemên ilmî-hizrî, dînî û civakî ne û mijarên wî modern in. Hat
dîtin ku wî di ber van berheman de, berhemên dînî û civakî ji zimanê erebî û tirkî
jî wergerandine kurmancî.

Anahtar Kelimeler

Dîroka Edebiyata Kurmancî, Edebiyata Kurdî ya Klasîk, Selmanê Belegewrî

Kaynakça

• Adak, A. (2019). Teşeyên Nezmê di Edebîyata Kurdî ya Klasîk de. İstanbul: Nûbihar. Ertekin, M. Zahir & Ertekin Nurettin, "Kurtedîroka Mewlûdnameyên Kurdî", Uluslararası Sosyal Bilimler Kongresi, (Edt. Mehmet Bilen & Veysel Gürhan, Fuat İstemi ve Bayram Kanarya), Diyarbakır, 2017, r. 149. Kurşun, M. S. (2002). Rêbaz (Dîwana Yekem). İstanbul: Mizgin Yayıncılık. Kurşun, M. S. (2010). Mewlida Pêxember. İstanbul: Pak Ajans Yayıncılık. Karaca H. û Aykut N., (2015). “Mele Hüseynê Bateyi’nin Mewlid-i Nebî Adlı Eseri ile Mele Süleyman Kurşun’un Mewlida Pêxember Adlı Eserinin Karşılaştırılması”, Bingöl Üniversitesi Yaşayan Diller Enstitüsü Dergisi, sal/yıl: 1, cilt/cıld: 1, sayı/hejmar: 2, Kasım/Ocober/Mijdar. Rêzehevdîtin digel Mela Silêman Kurşun, di meha Nîsan, Gulan û Hezîran 2023an de li Dîyarbekirê, di medreseya wî de