The Theme of Death and Afterlife in Feqîyê Teyran's World of Ideas

Yıl 2023, Cilt: 9 Sayı: 18, 64 - 73, 25.12.2023

Diler Aydoğan

https://doi.org/10.56491/buydd.1390106

Öz

This study is about the theme of death and after death in Feqîyê Teyran's world of ideas. This article aims to examine the theme of death and the afterlife in Feqîyê Teyran's world of ideas with some selected poems from Feqîyê Teyran's divan. Based on these poems, Teyran's ideas and thoughts about death and the afterlife are highlighted. The theme of surrender and death is among the main themes of Classical Kurdish Literature. Feqîyê Teyran has also often touched upon this theme in his poetry. Feqîyê Teyran's poetry is characterized by concerns for advice and warning. Teyran expresses his social concerns in his poems and asks the society not to fall for worldly desires and pleasures. Teyran treats his poems as a shield for the society and asks the society to take shelter behind this shield. Therefore, Teyran's theme of death and the afterlife is within the framework of preaching and warning society.

Anahtar Kelimeler

Theme of death, Theme of the afterlife, Feqîyê Teyran, Classical kurdish literature

Temaya Mirin û Piştî Mirinê di Hizra Feqîyê Teyran de

Öz

Ev xebat derbarê temaya mirin û piştî mirinê di hizra Feqîyê Teyran de hatiye kirin. Di vê gotarê de me armanc kirîye ku bi çend helbestên ji dîwana Feqîyê Teyran hatine hilbijartin em temaya mirin û piştî mirinê bidin ber xwe. Li gorî helbestên li ber dest em dê hewl bidin ku fikr û hizra Feqî ya di derbarê axretê keşf bikin û bibin xwedî hin agahî. Temaya teslîmbûn û mirinê yek ji hizra sereke ye d edebîyata kurdî ya klasîk de. Derbarê vê mijarê de Feqîyê Teyran gelek nimûne dane û em ê jî di vê xebatê de li ser van nimûneyan bixebitin. Di encamê de jî em dibînin ku Feqîyê Teyran helbestên xwe ji bo şîretkarî û hişyarkinê nivîsîye. Bi rêya helbestan ve dixwaze xema xwe ya civakî derxîne pêşberî me û dixwaze civat dev ji hewes û zewqên dinyê berde. Wî helbestên xwe wekî mertaleke îmanî raspartîye civakê û ji gel xwestiye têkeve bin vê mertalê. Loma jî xema wî ya sereke di vê temayê de hişyarkirina rasteqîn ya alema bêdawî ye.

Anahtar Kelimeler

Temaya mirinê, Temaya piştî mirinê, Feqîyê Teyran, Edebîyata kurdî ya klasîk

Feqîyê Teyran'ın Fikir Dünyasında Ölüm ve Ahiret Teması

Öz

Bu çalışma Feqîyê Teyran’ın fikir dünyasındaki ölüm ve ölüm sonrası teması üzerinedir. Bu makalede Feqîyê Teyran’ın divanından seçilmiş bazı şiirler ile Teyran’ın fikir dünyasındaki ölüm ve ölüm sonrası temasının incelenmesi amaçlanmaştır. Bu şiirlerden yola çıkılarak Teyran’ın ölüm ve ahiret ile ilgili fikir ve düşünceleri öne çıkarılmıştır. Teslimiyet ve ölüm teması Klasik Kürt Edebiyatının başlıca temaları arasındadır. Feqîyê Teyran da şiirlerinde çokça bu temaya değinmiştir. Feqîyê Teyran’ın şiirlerinde nasihat ve uyarma amaçlı endişeler görülmektedir. Teyran şiirleri ile toplumsal endişelerini dile getirip toplumdan dünyevi heves ve zevklerine kanmamasını istiyor. Teyran şiirlerini toplum için adeta bir kalkan gibi işlemiş ve toplumdan da bu kalkanın arkasına sığınmasını istemektedir. Dolayısıyla Teyran’ın ölüm ve ölüm sonrası teması nasihat ve toplumu uyarma çerçevesindedir.

Anahtar Kelimeler

Ölüm teması, Ahiret teması, Feqîyê Teyran, Klasik kürt edebiyatı

Kaynakça

• Akbaş, Muhsin. (2022) Yahudi ve Hristiyan Düşüncesinde Ölüm Sonrası Hayat ve Diriliş İnancının Dini ve Teolojik Temelleri, Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 15, 37-60
• Bashirov, D. (2021).Tasavvufta Ölüm.(Yüksek Lisans Tezi). Bursa Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Çelik, İ. (2009) Türk Tasavvuf Düşüncesinde Ölüm, Atatürk Üniversitesi,Türkiyat Araştırmaları Enstitü Dergisi, Sayı:40, Erzurum.
• Diyanet, Meal. (2012) Eref, 172/173.
• Diyanet, Meal. (2012) Enkebût, 29/57.
• Diyanet, Meal. (2012) Beqere, 56.
• El-Acluni, İ.B.M (2019) Keşfü’l Hafa. İstanbul: Beka Yayınları.
• Ertekin, M.Z û Basuğuy, B. (2022). Feqiyê Teyran: Şai’rê Hikmet û Nesîhetê. Timurtaş, A. û Özdaş, H. û Ahmad, H.O. û Acar, M(Ed), Feqînasî, Ankara: Peywend.
• Kitabı Mukaddes. (1998) Yuhanna 13/1.
• Kurt, Ş. (2022). Bikaranîna Berhemên Feqiyê Teyran di Perwerdeya Nirxan da.Timurtaş, A. û Özdaş, H. û Ahmad, H.O. û Acar, M(Ed), Feqînasî. Ankara: Peywend.
• Russel, J. (1987) Our Father Abraham and the Magi, Journal of K. R. Cama Oriental Institute.
• Saydun, E. (2018). Teşe û Ciwankarîyên Wêjeyî Di Dîwana Feqîyê Teyran De.(Yüksek Lisans Tezi). Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi.
• https://tez.yok.gov.tr/.
• Yakıt, İ. (2019).Batı Düşüncesi ve Mevlânâ.İstanbul:Ötüken Neşriyat Yayınları.
• Yıldırım, K. (2014). Fakî-yi Teyran Dîvan – Dîwan Feqîyê Teyran. T.C Kültür ve Turizm Bakanlığı. Ankara.