Zazaca'da Çoğul Hal

Yıl 2023, Cilt: 9 Sayı: 18, 74 - 84, 25.12.2023

Ayetullah Karabeyeser

https://doi.org/10.56491/buydd.1390825

Öz

Çoğul hal dilden dile değişiklik gösteren bir dilbilgisi kategorisidir. Bazı dillerde düzenli bir çoğul hal durumu sözkonusu iken bazı dillerde hem düzenli çoğul hem de düzensiz çoğul hali ortaya çıkmaktadır. Yine bazı dillerde tek bir çoğul eki var iken bazı dillerde birden fazla çoğul eki kullanılmaktadır.
Bu çalışmada Zazaca çoğul hal ele alınacaktır. Zazaca’da iki çoğul eki bulunmaktadır ancak bu eklerin birbirinin yerine kullanılması mümkün değildir. Zazaca’da var olan iki çoğul ekinin birbirinin yerine kullanılamaması konuyu ilginç kılmaktadır. Bundan hareketle çalışmamızda Zazaca isimlerde çoğulluk, cümle içerisinde çoğul olan kelime veya kelime grubunun özne veya nesne görevinde kullanılması halinde alacağı çoğul eki, fiil çekiminde çoğul halin gösterilmesi, isim ve sıfat tamlamalarında çoğul kullanımı ele alınacaktır.

Anahtar Kelimeler

Çoğul, Dilbilgisi, Zazaca

Plural Form in Zazaki

Öz

The plural form is a grammatical category that varies form language to language. While some languages have a regular plural form, some languages have both regular and irregular plural forms. Again, while some languages have a single plural suffix, some languages use more than one plural suffix.
In this study, the plural form of Zazaki will be discussed. There are two plural suffix in Zazaki, but it is not possible to use these suffixes interchangeably. The fact that two plural suffixes in Zazaki cannot be used interchangeably makes the subject interesting. From this point of view, in our study, plurality in Zaza nouns, the plural suffix to be used in case of the plural Word or phrase used as subject or object in the sentence, the indication of the plural form in the verb conjugation, the plural use in the noun and adjective phrases will be discussed.

Anahtar Kelimeler

Plural, Grammatic, Zazaki

Zazaki dı Zafomari

Öz

Zafomari, yo kategoriya zıwanşınasi ya u zıwan ra zıwan bedıliyena. Têkı zıwanan
dı halê zafomari bıtertib o la têkı zıwanan dı hem zafomariya bıtertib hem zi zafo-
mariya bêtertib esta. Heto bin ra têkı zıwanan dı teyna yo wesıla zafomari esta la
têkı zıwanan dı wesıli zafomari zêd i.
Ina xebat dı behsê Zazaki dı zafomari beno. Zazaki dı, dı wesıli zafomari esti la-
belê ıni wesılan herında yobinan dı şıxulnayiş mumkun niyo. Her yo wesıl cayanê
ciyayan dı şıxuliyena. Ino hal zi ınê mewzuyi keno yo mewzuyo xısusi. Inay ra
ına xebat dı behsê nameyan dı zafomari, zerreyê cumle dı wext fail ya zi obje
zafomari bi şıxuliyayişê zafomari, antişê fiili dı pê tesirê fail ya zi obje ramotışê
zafomari, izafeya name u izafeya sıfeti dı şıxuliyayişê zafomari beno.

Anahtar Kelimeler

Zafomari, Gramer, Zazaki

Kaynakça

• Açar, Z. (2023), “Pirjimarî di Kurmancî de” RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, Omar:13, r.1452-1467.
• Akbaş, F. (2021), Arapça Dilbilgisi: Sarf ve Nahiv, Cantaş, İstanbul.
• Arslan, İ.(2016), “Zaza Dilinde Ergatif Sistemin Tarihi Gelişimi”, Munzur Üniveristesi Sosyal Bilimler Dergisi, Tunceli, Cild:4, Omar:8, r.63-87.
• Arslan, İ. (2019), Zaza Dilinde Fiiler / Fiilê Zonê Zazaki, Akademisyen, Ankara.
• Aslanoğulları, M. (2017), “Zazaca ve Kurmancca İsimlerde Çoğulluk”, BÜYDED, Bingöl, Cild:3, Omar:3, r.67-80.
• Bedirxan&Lescot, C., R. (2011), Kürtçe Dilbilgisi (Kurmanci), Doz, İstanbul.
• Ciwan, M. (1992), Türkçe Açıklamalı Kürtçe Dilbilgisi: Kurmanc Lehçesi, Jîna Nû, İsveç.
• Çem, M. (2013), Türkçe Açıklamalı Kırmancca (Zazaca) Gramer, Deng, İstanbul.
• Çiftci, H. (2013), Uygulamalı Farsça Grameri, Eser Ofset, Erzurum.
• Çörtü, M.M. (2019), Arapça Dilbilgisi: Sarf, MİFAV, İstanbul.
• Gündüz, D. (2009), Türkçe Açıklamalı Kırmancca / Zazaca Dil Dersleri, Vate, İstanbul.
• Kırkan, A. (2021), Zazakî de Kar, Peywend, Wan.
• Korkmaz, Z. (2017), Türkiye Türkçesi Grameri: Şekil Bilgisi, TDK, Ankara.
• Malmîsanij, M.(2015), Kurmancca İle Karşılaştırmalı Kırmancca (Zazaca) Dilbilgisi, Vate, İstanbul.
• Pamukçu, F. (2001), Gıramerê Zazaki: Zuwanrêznayi, Tij, İstanbul.
• Selcan, Z.(1998), Grammatik Der Zaza-Sprache: Nord-Dialekt (Dersim-Dialekt), Wissenschaft&Teknik Verlag, Berlin.
• Şahinoğlu, N. (1997), Farsça Grameri: Sarf ve Nahiv, Kitabevi, İstanbul.
• Turgut, H. (2009), Türkçe Açıklamalı Zazaca Dilbilgisi, Tij, İstanbul.