KIBRIS’TA BASKI VE AMBARGO SÜRECİNDE HAYATTA KALMA ÇABALARI VE ÖRNEK BİR PROJE

Yıl 2024, Cilt: 1 Sayı: 1, 1 - 29, 21.10.2024

Ulvi Keser

Öz

Bütün tarih boyunca Kıbrıs adası göçler ve sorunlar adası olarak değerlendirilmektedir. Sadece son 100 yıla bakıldığında bile Kıbrıs savaşın dışında gibi görünmekle birlikte her iki dünya savaşında da pek çok bakımdan tam da savaşın, çatışmaların ve sorunların merkezinde yer almaktadır. Rumların adayı Yunanlaştırma düşüncesi Enosis ve Yunanların Megali İdea saplantılarının dışında özellikle Birinci Dünya Savaşı’ndan başlayarak ada menfaat çatışmaları ve Kıbrıs merkezli pek çok hesaplaşmanın merkezi durumundadır. Bütün bu hususlar da tansiyonu her geçen gün kat be kat artırmaktadır. Adanın stratejik pozisyonu değerlendirildiğinde 1 Nisan 1955 tarihinden başlayarak EOKA örgütünün adayı Yunanlaştırmak için başlattığı ve sadece İngilizlere ve Kıbrıslı Türklere değil, Rumlara yönelik de saldırılarına devam ettiği süreç 16 Ağustos 1960’da Türkiye, Yunanistan ev İngiltere’nin garantörlüğünde kurulan Kıbrıs Cumhuriyeti’ne kadar devam eder ve ada tam anlamıyla kan gölüne dönerken EOKA terörü masum pek çok insanın da hayatına mal olur. Kendilerine yönelen bütün bu saldırılardan kurtulmak isteyen Kıbrıslı Türkler de hemen ardından Volkan, Lefkoşa ve İzmir’in de kurtuluşunu sembolize eden 9 Eylül ve Türk Mukavemet Teşkilatı gibi yeraltı örgütleri tesis etmeye başlarlar; ancak sonuncusu hariç hepsi Yunanistan destekli EOKA karşısında yerel olmaları, askeri tecrübe eksikliği ve lojistik destek olmaması gibi nedenlerle başarısız olacaktır. 1960’da Kıbrıs Cumhuriyeti kurulmasına rağmen Rum saldırıları maalesef devam eder ve tarihe Kanlı Noel olarak geçen 21 Aralık 1963 ve sonrası olaylarıyla Kıbrıs Cumhuriyeti fiilen biterken Cumhurbaşkanı Makarios ise kurulan devleti Yunanistan’a bağlanma açısından bir atlama tahtası olarak gördüğünü açıklamaktan çekinmez. Bu araştırma öncelikli olarak Kıbrıslı Türklerin var oluş mücadelesine değinirken insani ve psikolojik nedenlerle basit bir uçak yapma teşebbüsünde bulunan Hüseyin Özer Şahoğlu isimli Kıbrıslı Türk’ün faaliyetlerine değinecektir.

Anahtar Kelimeler

kıbrıs, EOKA, TMT, Uçak, Kırıkkale

Kaynakça

• Balıkçıoğlu, Osman, Özgür İkili; Alikko ile Caher’in Öyküsü, Hey Print and Design, Londra, Kasım 2013.
• Bessam Sabuni, Belgrad Ormanı ve Yöresinin Doğal Adi Gürgen Taksonunun İç Farmokolojik Özellikleri, İstanbul Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, Ağustos 1996
• Bilge, Suat, Le Conflit De Chypre Et Les Cypriotes Turcs, Ankara Üniversitesi, Siyasal Bilgiler Fakültesi Yay., Ankara, 1961
• Ergene, Bilgin, Bir Köyün Anatomisi: Cihangir/Abohor, Cilt I, Kardelen Yay., Mayıs 2017, İstanbul
• Bozkurt Yılmaz ve Nurgün Erdin, Apaç Teknolojisi, İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Yay., İstanbul, 2011
• Boskurt, İsmail, Zirköy’den Mermertepe’ye Kıbrıs’ta Direniş ve Mücahitlik Yılları 1 Nisan 1955-1968 Baharı, İş Bankası Yay., Ekim 2017, İstanbul
• Druşotis, Makarios, Cunta ve Kıbrıs 1967-1970; Köfünye Krizi, İki Suikast, Bir Cinayet, Galeri Kültür Yay., Lefkoşa, 2010
• Egeli, Sabahattin, 20 Temmuz Barış Harekatı’nın Nedenleri Gelişimi Sonuçları, Kastaş Yay., İstanbul, 1988 Emilianides, Achille, Histoire De Chypre, Paris, 1963.
• Foley, Charles, Guerilla Warfare and EOKA Struggle; General Grivas, Longman Yay., Londra, 1964
• Gazioğlu, Ahmet C., Kıbrıs Tarihi İngiliz Dönemi (1878–1960),Cyrep Yay., Lefkoşa, Eylül 1997
• Harbottle, Michael, The Impartial Soldier, Oxford University Press, 1970
• Kouchouk, M. Fazıl, The Voice of Cyprus, Lefkoşa, Kasım 1956
• Mücahit Komutanları Derneği, Sancaktan Gaziliğe Mağusa, Mücahit Komutanları Derneği Yay., Mağusa, Şubat 2001
• Stavrinides, Zenon, The Cyprus Conflict, Stavrinides Press Yay., Lefkoşa, 1999
• Şahoğlu, Hasibe Vehbi, Çıplak Gerçekler, Lefkoşa, 2016.
• Tayhani, İhsan, Kıbrıs Havacılık Tarihi ve Kıbrıslı Havacılar, Lefkoşa, 2017
• Varnavas, Andreas, A History of the Liberation Struggle of EOKA (1955-1959), Foundation of the EOKA Liberation Struggle 1955-1959, C. Epiphaniou Publications, Lefkoşa, 2004 Vanezis, PN, Cyprus Crime Without Punishment, Regal Printing Ltd., Hong Kong, 2000
• Hatzivassilou, Evanthis, “Cold War Pressures, Regional Strategies, and Relative Decline: British Military and Strategic Planning for Cyprus 1950-1960”, The Journal of Military History, Ekim 2009, Cilt 4, Sayı 73, s. 1141-1156.
• Özsaruhan, Hami, “Emektar üyelerimiz”, Kıbrıs Mektubu Dergisi, No.5, Kasım 1998, Ankara, s. 36.
• TMT Limasol Sancağı mensubu Kara Mehmet lakaplı merhum Mehmet Y. Manavoğlu ile 25 Ağustos 2004 tarihinde Girne’de yapılan görüşme.
• 1967 yılında Geçitkale-Boğaziçi bölgesinde TMT Kovanbeyi olarak görev yapan İsmail Bozkurt ile 15 Ekim 2008 tarihinde Lefkoşa’da yapılan görüşme.
• KTKD İzmir Şubesi Başkanı merhum Mustafa Tunçalp ile 18 Ekim 2002’de yapılan görüşme TMT Limasol Sancağı mensubu merhum Mehmet Y. Manavoğlu ile 25 Ağustos 2004 tarihinde Girne’de yapılan görüşme.
• Volkan mensubu Kemal Mişon ile 11 Temmuz 2003 tarihinde yapılan görüşme. TMT Limasol kadrosundan merhum Macit Aydınova ile 13 Temmuz 2003 tarihinde Girne’de gerçekleştirilen görüşme.
• KKTC Kurucu Cumhurbaşkanı merhum Rauf R. Denktaş ile 8 Temmuz 2003 tarihinde Lefkoşa’da yapılan görüşme.
• Kasım Şahoğlu ile 13 Ekim 2021 tarihinde Lefkoşa’da yapılan görüşme.
• Hasibe Şahoğlu ile 13 Ekim 2021 tarihinde Lefkoşa’da yapılan görüşme.
• Dr. Ahmet Zeki Bulunç’la 15 Ekim 2021 tarihinde Ankara’da yapılan görüşme.
• Hüseyin Özer Şahoğlu’nun eşi Eral Şahoğlu ile 26 Temmuz 2021 tarihinde Lefkoşa’da yapılan görüşme
• Hüseyin Özer Şahoğlu’nun oğlu Vasıf Şahoğlu ile 15 Mayıs 2021 tarihinde İzmir’de yapılan görüşme
• Eski TMT mensubu Metin Aybars ile 1 Haziran 2021 tarihinde Lefkoşa’da yapılan görüşme
• Ahmet Hazar’la 27 Mayıs 2021 tarihinde Yeniceköy’de yapılan görüşme
• Kıbrıs’taki İngiliz idaresi tarafından basılan yıllık rapordan (Annual Report) istifade edilerek hazırlanmış 3 yıllık değerlendirme raporu. Government of Cyprus, Review of Events In Cyprus 1955-1957, Lefkoşa, 1958.
• Kıbrıs Cumhuriyeti Savunma Bakanlığı (Üyeliği) Basına Brifing Özetleri; No 12 Dosyası, 5 Nisan 1973 Lefkoşa ve “Çok Gizli” ibareli tutanak.
• Cemal Yıldırım tarafından Filmmilim adına 2017’de çekilen 14 dakikalık “Mücahitlerin Yaptığı Uçak” belgeseli.