KADINA YÖNELİK AİLE İÇİ ŞİDDET VE YOKSULLUK İLİŞKİSİ: AILE İÇİ ŞİDDET MAĞDURU KADINLAR ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA

Yıl 2017, Cilt: 1 Sayı: 2, 16 - 37, 28.12.2017

Elif Özlem Aşkın Umur Aşkın

Öz

Kadına yönelik aile içi şiddet tüm
dünyanın her yerinde kadınların yaşadıkları evrensel ve ortak bir sorundur.
Kadınlara eş, sevgili gibi yakınları olan erkekler tarafından fiziksel, cinsel,
duygusal ve ekonomik şiddet uygulanmaktadır. Kadına yönelik aile içi şiddet,
kadının fiziksel, cinsel ya da psikolojik zarar görmesiyle sonuçlanan veya
sonuçlanması olası her türlü davranış şiddet eylemidir. Bu şiddet sınıf, etnik
köken, sosyo-ekonomik düzey farklılığı olmadan uygulanmaktadır. Kadın olmak, bu
şiddetin başlıca kaynağıdır. Bununla birlikte bazı etmenler uygulanan şiddetin
dozajını, boyutunu ve sürekliliğini artırmaktadır. Yoksulluk bu etmenlerin en
başında gelmektedir. 1980’li yıllarla birlikte pek çok ülkede uygulanmaya
başlanan yapısal uyum programları yoksulluğun, işsizliğin, gelir dağılımındaki
dengesizliğin artmasına neden olmuştur. Özelleştirme, serbestleştirme ve
esnekleştirme gibi neo-liberal iktisat politikaları yoksulluğu ciddi bir
küresel sorun haline getirmiştir. Artan yoksulluk, pek çok ekonomik, sosyal ve
psikolojik olumsuz etkilere neden olmaktadır. Bu süreçte gelir dağılımı
eşitsizliği, işsizlik, sosyal dışlanma, aile yaşamında çözülme gibi olumsuz
sonuçlarla birlikte aile içinde kadına yönelik şiddet de artmıştır. Şiddet bir
kısır döngü olarak yoksulluk riskini de artırmaktadır. Bu belirlemelerden
hareketle, çalışmada kadına yönelik aile içi şiddette yoksulluğun etkisi incelenmekte
ve ortaya konulmaktadır. Önemli bir kamusal sorun olan aile içi şiddet gören
kadınlara yardım edebilmenin ilk koşulu, kadına uygulanan şiddetin nedenlerinin
belirlenmesidir. Kadınların şiddet görme nedenlerinin saptanması, kadına
yönelik şiddetle mücadelede geliştirilecek politikalara katkı sunma açısından
önemlidir. Çalışma, Tokat Kadın Konuk Evinde (sığınma evi) kalan şiddet görmüş
kadınlarla yapılan alan araştırması verilerinin analiz sonuçlarına
dayanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Kadın, aile içi şiddet, toplumsal cinsiyet, yoksulluk

Kaynakça

• Acker, Joan (2004) “Gender, Capitalism and Globalisation”, Critical Sociology, Vol.30, No.1, (17–41). Açıkgöz, R. ve Yusufoğlu, Ö. Ş. (2012), “Türkiye’de Yoksulluk Olgusu ve Toplumsal Yansımaları”, İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, Cilt:1, Sayı:1 (76-117) Akıncı-Çötok, N. (2015), Toplumsal Cinsiyet Rolü Dâhilinde Kadına Şiddet Olgusuna Karşı Kadın Algısı, International Journal of Social Sciences and Education Research, 1(3):937-952 Aksakal, H. ve Atasayar, M. (2011), “Aile İçi Kadına Yönelik Şiddetin Biyo-Psiko-Sosyal Sonuçları Üzerine Bir Çalışma”, Akademik Bakış Dergisi, Sayı:26, (1-12) Altınay, A. G., Arat, Y. (2007) Türkiye’de Kadına Yönelik Şiddet, İstanbul: Punto Baskı Altıparmak, İ. B., (2015), “Kadına Yönelik Aile İçi Şiddetle Mücadelede ŞÖNİM’lerin Rolü: Ankara Örneği”, The Journal of Academic Social Science Studies, 36:449-464 Anders, M. C. ve Christoper, F. S. (2011), “A Socioecological Model of Rape Survivors, Decisions to Aid in Case Prosecution”, Psychology of Women Quarterly, 35(1):92-106 Anderson, K. L., (1997), “Gender, status and domestic Violence, An Integration of Feminist and Family Violence Approaches”, Journal of Marriage and the Family, 59(3):655-669 Anderson, K. L. ve Umberson, D. (2001), “Gendering Violence: Masculinity and Power in Men’s Accounts of Domestic Violence”, Gender and Society, 15(3):358-380 Antai, D. (2011), Controlling behavior, power relations within intimate partner physicial and sexual violence agints women in Nigeria, BMC Public Health, 11:511-10.1186/1471-2458-11-511 Arıkan, Ç. (2016), Aile İçi Kadına Yönelik Şiddet: Nedenleri, Sonuçları ve Çözüm Önerileri, SASAM Yayınları,Yıl 2, Sayı:6, Ankara Ayrancı, Ü., Günay, Y. ve Ünlüoğu, İ. (2002), “Hamilelikte Aile İçi Eş Şiddeti: BİRİNCİ Basamak Sağlık Kurumuna Başvuran Kadınlar Arasında Bir Araştırma”, Anadolu Pikiyatri Dergisi, 3:75-87 BAAKB, (Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu Başkanlığı) (1995) Aile İçinde Şiddetin Sebep ve Sonuçları: Aralık 1993 – Aralık 1994, Ankara: T.C Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu Başkanlığı Yayınları BAAKB, (Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu Başkanlığı) (1998), Aile İçinde ve Toplumsal Alanda Şiddet, Ankara: T.C Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu Başkanlığı Yayınları Barzilai, G. (2004), “Culture of Patriarchy in Law: Violence from Antiquity to Modernity”, Law&Society Review.38(4):867-884 Bayhan, V. (2012), “Sosyolojik Açıdan Kadına Yönelik Şiddetin Nedenleri (Malatya Örneği)”, Ululararası Katılımlı Kadına ve Çocuğa Şiddet Sempozyumu, Cilt 2:895-906 Bora, A. (2002), “Olmayanın Nesini İdare Edeceksin?:Yoksulluk, Kadınlar ve Hane”, Yoksulluk Halleri, Editör:Nemci Erdoğan, Demokrasi Kitaplığı Yayınevi,1. Basım Bora, T., Bora, A., Erdoğan, N. ve Üstün, İ. ( 2011), Boşuna mı Okuduk, Türkiye’de Beyaz Yakalı İşsizliği, İletişim Yayınları, İstanbul Boyle, M.H. et al, (2009), Community influenceson intimate partner violence in India, Soc Sci Med, 69(5):691-697 Castro, R., Peek-Asa, C. ve Ruiz, A. ( 2003), “Violence Againts Women in Mexico: A Study of Abuse Before and During Pregnancy”, American Journal of Public Health, 93:1110-1116 Chossudovsky, M. (1999), Yoksulluğun Küreselleşmesi IMF ve Dünya Bankasının Reformlarının İçyüzü, Çev: Neşenur Domaniç, Çivi Yazıları, İstanbul Connell, R. W. (2002), “Hegomonic masculinity and violence: Response to Jefferson and Hall”, Theoretical Criminology, 6(1):89-99 Coomaraswamy, R. (1995), “Some Refletions on Violence Againts Women”, Canadian Woman Studies, 15 (2-3):19-23 Çağatay, N. ve Berik, G. (1994) “What Has Export- Oriented Manufacturing Meant For Turkish Women”, Sparr, P. (der.) Mortgaging Women’s Lives, Feminist Critiques of Structural Adjustment içinde, New York: Zed Press, 78-95. ÇSGB (2003) Pekin+5 Siyasi Deklarasyonu ve Sonuç Belgesi: Pekin Deklarasyonu ve Eylem Platformu, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Kadının Statüsü ve Sorunları Genel Müdürlüğü, 2. Baskı Dinler, V. ve İçli, T. (2012), Suç Yoksulluk Etkiselliği (Isparta Cezaevi Örneği), ic.sdu.edu.tr/tammetinler/demokrasi/demokrasi48.pdf. Eisikovitz, Z., Winstok, Z. Ve Fishman, G. ( 2004), “The First Israeli National Survey on Domestic Violence”, Violence Against Women, 10:729-748 Ellsberg, M., Herrera, A., Pena, R. (1999) “Wife abuse among women of childbearing age in Nicaragua”, Am J Public Health, 89:241-244 Erdoğdu, S. ve Kutlu, D. (2014),” Dünyada ve Türkiye’de Çalışan Yoksulluğu: İşgücü Piyasası ve Sosyal Koruma Politikaları Bağlamına Bir Değerlendirme”, Çalışma ve Toplum Dergisi, 2014(2):63-114. Ertürk, Y. (2007), Kadına Karşı Şiddet, Nedenleri ve Sonuçları Türkiye Raporu, İHOP EU (2014), European Union Agency for Fundemental Rights, Violence againts women: an EU-wide survey Results at a glance,2014http://fra.europa.eu/en/Press-release/2014/violence-againts-women-every-day-and-everywhere Faramarzi, M., Esmailzadeh, S., Mosavi, S. (2005), “A comparison of abused and non-abused women’s definitions of domestic violence and attitudes to acceptance of male dominance”. European Journal of Obstetrics&Reproductive Biology, 122 (225-231) Fawole, I. O. (2008), “Economic Violence To Women and Girls:Is it Receiving the Necessary Attention?”, Trauma Violence Abuse, 9(3):166-177 Gelles, R. J. ve Conte J. R. (1990), “Domestic Violence and Sexual Abuse of Children: A Review of Research in the Eighties”, Journal of Marriage and the Family, 52:1045-1058 Hollander, J. A., (2001), “Vulnerability and Dangerousness: The Construction of Gender Through Conservation about Violence”, Gender and Society, 15:83-109 HÜNEE (Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etüdleri Enstitüsü - ASPB (Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı) (2015), Türkiye’de Kadına Yönelik Aile İçi Şiddet Araştırması 2014. Ankara: Elma Teknik Basım İlkkaracan, P., Gülçür, L., Arın, C. (1996), Sıcak Yuva Masalı: Aile içi şiddet ve cinsel taciz, Metis Yayınları İstanbul Işık, S. ve Mert, M. (2011), “İşsizlik ve Yoksulluk Sorununu Çözmeye Yönelik İstihdam/Gelir Garantisi Politikalarının Uygulanabilirliği: Antalya Örneği”, İş-Güç Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 13(1):53-80 KAMER Kadın Merkezi (2015) Kadın Hakları İnsan Haklarıdır Projesi Karaçam, Z., Çalışır, H., Dündar, E., Altuntaş, F, Avcı, H. C. (2006), “Evli Kadınların Aile İçi Şiddet Görmelerini Etkileyen Faktörler ve Kadınların Şiddete İlişkin Bazı Özellikleri”, Ege Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 22(2):71-88 Kardam, F. ve Yüksel, İ. (2009), “Aile İçi Şiddet Algısı: Niteliksel Araştırma Sonuçları”, Türkiye’de Kadına Yönelik Şiddet Araştırması (103-181), Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü, Ankara Kardam, F. ve Yüksel-Kaptanoğlu, İ. (2011), “Kadına Yönelik Şiddet Konusunda Erkeklerin Görüşleri/Deneyimleri/Algıları”, Kadın/Woman 2000, 10 (1), (55-78) Kocadaş, B. ve Kılıç, M. (2012), “Düşük Sosyo-Ekonomik Yapıdaki Kadın ve Çocuğun Şiddet Algısı”, Ululararası Katılımlı Kadına ve Çocuğa Şiddet Sempozyumu, Cilt 1:349-359 Krahe, B., Bieneck, S. Ve Möller, I. (2005), “Understanding Gender and Intimate Partner Violence from An International Perspective”, Sex Roles, 52 (807-827) KSGM-Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü (2009), Türkiye’de Kadına Yönelik Şiddet Araştırması Kurts-Swanger, K. ve Petcosky, J. L. (2003), Violence in the Home: Multidisciplinary Perpectives, New York: Oxford Universtiy Press, Kwagale, B.,Wandera, S., Ndugga, P., Kabageny, A. (2013), Empowerment, partner’s behaviours and intimate physical violence among married women in Uganda, BMC Public Health, 13:1112 Macmillan, R. ve Gartner, R. (1999). “When She Brings Home the Bacon: Labor-Force Participation and the Risk of Spousal Violence against Women”, Journal of Marriage and Family, 61(4) (947-958) Mansley, E. A. (2009) Intimate Partner Violence: Race, Social Class and Masculunity, El Paso: LFB Scholarly Publishing LLC Markowitz, F. E. (2003), “Socieconomic Disadvantage and Violence: Recent Research on Culture and Neighborhood Control as Explanatory Mechanism”, Aggression and Violent Behavior, 8:145-154 Metin, B. (2013) Türkiye’de 2000 Sonrası Dönemde Uygulanan Ekonomik ve Sosyal Politikalar Temelinde Yoksulluk Sorunu: Ankara’da Uygulamalı Bir Araştırma, Ankara: Çalışma ve Sosyal Güvenlik Eğitim ve Araştırma Merkezi Yayınları, Yayın No:39. Mies, M. (2008), “Kapitalist Gelişme ve Geçimlik Üretim: Hindistan’da Kırsal Kesim Kadınları”, Son Sömürge: Kadınlar, içinde, (Editörler: Mies, M.; V. Bennholdt-Thomsen & C. Von Werlhof) (47–77) Mojab, S. (2006), “Namusun Tikelliği ve Öldürmenin Evrenselliği: Erken Uyarı Sinyallerinden Feminist Pedagojiye” Namus Adına Şiddet Kuramsal ve Siyasal Yaklaşımlar”( içinde), İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul. Mooney, J. (2000), Gender, Violence and the Social Order, Palgrave: New York Newman, D. (2013), Sosyoloji, (Çev. D. Ali Arslan), Nobel Yayınları, Ankara Obasaju, M. A., Palin, F. L., Jacobs, C., Anderson, P. ve Kaslow, N. J.( 2009), “Won’t you Be My Neighbor?: Using An Ecological Approach to Examine the Impat of Community on Revictimization”, Journal of Interpersonal Violence, 24(1):38-53 Owen F. ve Owen D. (2008), Kadına Yönelik Aile İçi Şiddet, Kadının Sorunları Statüsü Genel Müdürlüğü Özalp, A. (2009), Yoksulluk, Yoksunluk, Yurttaşlık: Sosyal Hak(sız)lıkları Politik Düşünmek, Uluslararası Sosyal Haklar Sempozyumu, Akdeniz Üniversitesi, 22-23 Ekim 2009, Antalya, Türkiye, http//www. sosyal haklarnet/2009/bildiri/ozalp.pdf Özşuca, Ş. T. ve Toksöz, G. (2003), Sosyal Koruma Yoksunluğu, Enformel Sektör ve Küçük İşletmeler, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları No: 591 Rand M. ve Rennison, C., (2004), “How much violence againts women is there?”, In Violence Againts Women and Family Violence: Devolopments in Research, Practice and Policy (Ed: Fischer, B. S.) NJC, https://www.ncjrs.gov/pdffiles1/nij/199701.pdf Riggs, D. S., Caulfield, M. B., Street, A. E. (2000), “Risk for Domestic Violence: Factors Associated with Perpetration and Victimization”, Journal of Clinical Psychology, 56 (10):1289-1316 Sallan-Gül, S. (2014), “Türkiye’de Kadına Yönelik Aile İçi Şiddet ve Yoksulluk Arasındaki İlişkiyi Sorgulamak”, (Der. Abdullah Topçuoğlu, Gamze Aksan ve Duygu Alptekin), Yoksulluk ve Kadın içinde, İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 89-128. Sallan-Gül, S. (2005), Türkiye’de Yoksulluğun Kadınsılaşması, Amme İdaresi Dergisi, 38(1):25-45 Sancar, S. (2009), Erkeklik: İmkansız İktidar: Ailede, Piyasada ve Sokakta Erkekler, Metis, İstanbul Shea, C.A., Mahoney, M. ve Lacey, J.M.(1997), “Breaking through the barriers to domestic violence intervention”, American Journal of Nursing, 97(6):26-34 Straus, M.A. ve Gelles, R.J. (1988), “How Violent are American Families? Estimates From the National Family Violence Resurvey and other Studies” in Family Abuse Its Consequences: New Directions in Research (Eds. Finkelhor, D., Kirkpatrick, J.T., Straus), Sage Subaşı, N. ve Akın, A.(2003), “Kadına Yönelik Şiddet: Nedenleri ve Sonuçları”, (içinde) Toplumsal Cinsiyet Sağlık ve Kadın, Hacettepe Üniversitesi Yayınları, Ankara, 231-249 Şenses, F. (2002), Küreselleşmenin Öteki Yüzü Yoksulluk, İletişim Yayınları, İstanbul Temiz, E. H. (2004) “Eğreti İstihdam:İşgücü Piyasasında Güvencesizliğin ve İstikrarsızlığın Yeni Yapılanması”, Çalışma ve Toplum Dergisi, 2004(2):55-80 UN (2013),Women, Violence againts Women Pravalence Data: Surveys by Country, 2013 http://www.endvawnow.org/uploads/browser/files/vawprevalence_matrix_june2013.pdf UN (2010), The World’s Women 2010: Trends Statistics New York, 2010, http://unstats.un.org/unsd/demographic/products/Worldswomen/WW2010pub.htm WHO (2014), Global Status Report on Violence Prevention. Erişim: http://www.whoint/violence_injury_prevention/violence/status_report/2014/en/ WHO (2002), World Report on violence and Health: Summary. Geneva Yıldırımalp, S. ve Özdemir, A. (2013), “Yapabilirlikten Yoksunluk Bağlamında Türkiye’de Kadın Yoksuluğu”, Hak-İş Uluslararası Emek ve Toplum Dergisi, 2(4):50-83 Yüksel-Oktay E. (2015) “Türkiye'nin ve Dünyanın Ortak Sorunu: Kadına Şiddet”, Akademik Araştırmalar Dergisi, Sayı:64, (57-118)