GASTROMİLLİYETÇİLİK VE GASTRODİPLOMASİ ARASINDAKİ İLİŞKİ ÜZERİNE TEORİDEN PRATİĞE BİR BAKIŞ

Yıl 2020, Cilt: 4 Sayı: 1, 76 - 99, 30.06.2020

Emre Yıldırım

Öz

Bu çalışmanın ana sorunsalı, disiplinlerarası bir akademik alan olan milliyetçilik çalışmaları literatüründe özellikle son yıllarda giderek artan bir önem kazanmaya başlayan gastromilliyetçilik kavramı ile gastrodiplomasi kavramı arasındaki ilişkiyi teorik ve pratik perspektifleri ile ilişkisel bir düzeyde incelemektir. Bu doğrultuda öncelikle sosyal bilimlerde yakın dönem milliyetçilik çalışmalarının kavramsal dağarcığına yeni katılmış olan ‘‘gastromilliyetçilik’’ kavramının tanımı yapılmış; ardından genelde diplomasinin özelde ise kamu diplomasisi ve kültürel diplomasinin yeni bir alt alanı olarak ilgili literatürde yer bulmuş olan gastrodiplomasi kavramının çerçevesi örneklerle çizilmiştir. Bu bağlamda milliyetçiliğin teorik boyutunu oluşturan gastromilliyetçilikten, milliyetçiliğin pratik olarak görünür olduğu gastrodiplomasi sahasına geçişler üzerinde durulmuştur. Çalışmanın tezi, gastromilliyetçiliğin, üzerlerine yüklenen ‘‘millilik’’ sıfatından hareketle gastrodiplomasi stratejilerinin konusu olan gastronomik unsurların tespit edilmesinde oynadığı roldür. Bu bağıntının ortaya koyulabilmesi için karşılaştırmalı bir perspektiften geniş bir literatür taraması yapılmış ve Türkiye başta olmak üzere farklı ulus-devletler ve politikalardan örneklerle gastromilliyetçiliğin teorik arka planında gastrodiplomasi çalışmalarına yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Milliyetçilik, Kimlik, Kültür, Gastromilliyetçilik, Gastrodiplomasi

Destekleyen Kurum

Bandırma Onyedi Eylül Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimi

Proje Numarası

BAP-19-1009-061

Teşekkür

Bu çalışma Bandırma Onyedi Eylül Üniversitesi tarafından BAP-19-1009-061 proje numarası ile desteklenmiştir.

Kaynakça

• 5ocaknews. (2013). ‘‘Lokum Tadında Bir Hikâye’’, 20 Temmuz 2019 tarihinde http://www.5ocaknews.com/haberler/ozel-haber/lokum-tadinda-bir-hikaye.html adresinden erişildi.
• Ahıska, M. ve Yenal, Z. (2006). Aradığınız Kişiye Şu An Ulaşılamıyor: Türkiye’de Hayat Tarzı Temsilleri. 1980-2005. İstanbul: Osmanlı Bankası Araştırma ve Arşiv Merkezi.
• Anderson, B. (2007). Hayali Cemaatler: Milliyetçiliğin Kökenleri ve Yayılması. İ. Savaşır (Çev.), İstanbul: Metis Yayınları.
• Avrupa Birliği’nde Coğrafi İşaret. (2019). 15 Temmuz 2019 tarihinde https://www.ci.gov.tr/sayfa/avrupa-birli%C4%9Finde-co%C4%9Frafi-i%C5%9Faret adresinden erişildi.
• Batu, A. ve Batu, H. S. (2016). ‘‘Türk Tatlı Kültüründe Türk Lokumunun Yeri’’, Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 4(1). 42-52.
• Bell, D. ve Valentine, G. (1998). Consuming Geographies: We Are Where We Eat. New York: Routledge.
• Beşirli, H. (2012). Yemek Sosyolojisi. Ankara: Phoenix Yayınevi.
• Bucak, T. ve Yiğit, S. (2019). ‘‘Gastromilliyetçilik ve Gastrodiplomasi Kavramları Üzerine Bir Değerlendirme’’, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21(4), 1305-1320.
• Coğrafi İşaret. (2019). 15 Temmuz 2019 tarihinde https://www.ci.gov.tr/sayfa/co%C4%9Frafi-i%C5%9Faret-nedir adresinden erişildi.
• DeSoucey, M. (2010). ‘‘Gastronationalism: Food Traditions and Authenticity Politics in The European Union’’, American Sociological Review, 75(3). 432-455.
• Ernek Alan, G. A. (2016). ‘‘Diplomaside Özel Bir Alan: Gastrodiplomasi’’, Kamu Diplomasisinde Yeni Yaklaşımlar ve Örnekler. G. A. Sancar (Ed.), ss. 109-127 içinde. İstanbul: Beta Yayınları.
• Ferguson, P. P. (2010). ‘‘Culinary Nationalism’’, Gatronomica: The Journal of Food and Culture, 10(1), 102-109.
• Fırat, M. (2014). ‘‘Yemeğin İdeolojisi ya da İdeolojinin Yemeği: Kimlik Bağlamında Yemek Kültürü’’, Folklor/Edebiyat, 20(80), 129-140.
• Gabaccia, D. R. (2000). We Are What We Eat. Cambridge: Harward University Press.
• Goody, J. (2013). Yemek, Mutfak, Sınıf: Karşılaştırmalı Sosyoloji Çalışması. M. G. Günay (Çev.). İstanbul: Pinhan Yayıncılık.
• Gürsoy, D. (2007). Turkish Cuisine in Historical Perspective. İstanbul: Oğlak Yayıncılık.
• Hobsbawm, E. J. (2006). Milletler ve Milliyetçilik: Program, Mit, Gerçeklik. O. Akınhay (Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Lelieveldt, H. (2017). ‘‘Gastronationalism and the Politics of Demarcation in Western Europe. Reassessing Motives, Actors and Territorial Scales in the Politics of Food’’ Nationalism Working Group Sessions 2016-2017. 10 Haziran 2019 tarihinde https://nwg.hypotheses.org/35 adresinden erişildi.
• HomeTurkey. (2019). ‘‘Gastronomy’’. 10 Temmuz 2019 tarihinde https://hometurkey.com/en/attractions/cat/gastronomy adresinden erişildi.
• Ichijo, A. ve Ranta, R. (2018). Yemek ve Ulusal Kimlik: Gündelik Yaşamdan Küresel Siyasete. E. Ataseven (Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Jory, P. (1999). Thai Identity, Globalization and Advertising Culture’’, Asian Studies Review, 23(4). 460-487.
• Kanık, İ. (2016). Gastro Gösteri: Popüler Kültür Ürünlerinde Yemeğin Kültürel Gösterisi. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Karaosmanoğlu, N. D. (2011). ‘‘Remembering Past(s): The Construction of Cosmopolitan Istanbul Through Nostalgic Flavours’’, Food as Communication Communication as Food, New York, Washington, Baltimore: Peter Lange.
• Karaosmanoğlu, N. D. (2017). Yemekle Devrialem: Küreselleşme, Kimlik, Teknoloji. İstanbul: Kitap Yayınevi.
• Malesevic, S. (2013). Nation-states and Nationalisms: Organization, Ideology and Solidarity. Cambridge, UK: Polity Press.
• Onaran, B. (2016). Mutfaktarih: Yemeğin Politik Serüveni. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Osipova, Y. (2014). ‘‘From Gastronationalism to Gastrodiplomacy: Reversing The Securitization of The Dolma in The South Caucaus’’, Public Diplomacy Magazine, 11, 18-22.
• Özkırımlı, U. (2008a). 21. Yüzyılda Milliyetçilik. U. Özkırımlı (Ed.), Y. Başkavak (Çev.), İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Özkırımlı, U. (2008b). Milliyetçilik Kuramları: Eleştirel Bir Bakış. Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• Perry, C. (2003). ‘‘Göçebe Türkler, Katmerli Ekmek ve Baklavanın Orta Asya’daki Kökleri’’, Ortadoğu Mutfak Kültürleri. R. Tapper ve S. Zubaida (Ed.), Ü. Tansel (Çev.) ss. 85-89 içinde. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Rockower, P. (2012). Recipes for Gastrodiplomacy. Place Branding and Diplomacy, 8(1), 235-246.
• Rockower, P. (2014). ‘‘The State of Gastrodiplomacy’’, Public Diplomacy Magazine, 11, 13-17.
• Ruddy, B. (2014). ‘‘Hearts, Minds, and Stomachs: Gastrodiplomacy and The Potential of National Cuisine in Changing Public Perceptions of National Image’’, Public Diplomacy Magazine, 11, 29-32.
• Smith, A. D. (2009). Milli Kimlik. B. S. Şener (Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Şahin, A. (2017). ‘‘Gastromilliyetçilik Kavramının İncelenmesi: Coğrafi İşaret ve Markalaşma Faktörleri’’, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(48), 459-464.
• Tapper, R. ve Zubaida, S. (2003). ‘‘Giriş’’, Ortadoğu Mutfak Kültürleri. R. Tapper ve S. Zubaida (Ed.), Ü. Tansel (Çev.) ss. 1-18 içinde. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• The Economist. (2002). ‘‘Food as an Ambassador: Thailand’s Gastro-Diplomacy, Like the Cuisine, like the Country’’. 5 Haziran 2019 tarihinde https://www.economist.com/asia/2002/02/21/thailands-gastro-diplomacy adresinden erişildi.
• UNESCO. (2010). ‘‘Gastronomic Meal of the French.’’ 10 Haziran 2019 tarihinde https://ich.unesco.org/en/RL/gastronomic-meal-of-the-french-00437 adresinden erişildi.
• UNESCO. (2020). ‘‘Representative List of the Intangible Cultural Heritage of Humanity.’’ 20 Mart 2020 tarihinde https://ich.unesco.org/en/lists?text=&country[]=00228&multinational=3&display1=inscriptionID#tabs adresinden erişildi.
• Yıldırım, E. (2019). ‘‘Yemek, Ulusal Kimlik ve Milliyetçilik İlişkisi Üzerine: ‘Çiya’ Markası ve ‘Turquality’ Programı Örnekleri Üzerinden Bir Yaklaşım Denemesi’’, Ekonomi, Politika & Finans Araştırmaları Dergisi. 4(2), 188-203.
• Zhang, J. (2015). ‘‘The Foods of the Worlds: Mapping and Comparing Contemporary Gastrodiplomacy Campaigns’’, International Journal of Communication. 9(1), 568-591.
• Zubaida, S. (2003). ‘‘Ortadoğu Yemek Kültürlerinin Ulusal, Yerel ve Küresel Boyutları’’, Ortadoğu Mutfak Kültürleri. R. Tapper ve S. Zubaida (Ed.), Ü. Tansel (Çev.) ss. 32-46 içinde. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.