OBEZİTE, YEME BAĞIMLILIĞI VE DUYGUSAL ŞİDDET ARASINDAKİ İLİŞKİNİN İNCELENMESİ

Yıl 2021, Cilt: 5 Sayı: 1, 5 - 15, 31.03.2021

Nilüfer Saatcioğlu Tınkır , Gül Eryılmaz

https://doi.org/10.5455/car.105-1630697113

Öz

Obezite tüm dünya çapında salgına varan niteliğiyle hâlihazırda¬ki en büyük sağlık problemlerinden biri olarak nitelenmektedir. Günümüzde coğrafi yerleşim, etnik köken ya da sosyoekonomik durumlardan ayrı bir biçimde her yaş ve cinsiyette de obezite görülme sıklığı yükselmiştir. Her alanda olduğu gibi gıda en¬düstrisinde de gıdaların lezzetini arttırmak amacıyla icra edilen besin modifikasyonları kişilerin duygu durumlarında ve beslen¬me alışkanlıklarında değişikliklere neden olabilmektedir. Obezi¬teye neden olan ve bireylerin sosyal yaşamları duygu durumları ve genel psikopatolojilerinde olumsuz sonuçlara yol açan yeme bağımlılığı, gıdalara yönelik hedonik cevapta değişiklikler ve kilo almaya bağlı olarak çok sayıda kronik hastalığa da neden olmak¬tadır. Her ne kadar günümüzde obezite ile mücadelede obezite cerrahisi bir çözüm yolu olarak gözükse etiyolojine bakıldığında çok karmaşık bir kompleks yapı barındırmaktadır. Altta yatan bağımlılık durumu bazen diyetlerin ve ameliyatlarında netice vermemesine neden olmaktadır.
Amaç: Obez bireylerin yeme bağımlılığı, yeme davranışı ve duy¬gusal şiddete maruz kalma düzeyleri ile ilişkili olup olmadığını belirlemektir.
Yöntem: Araştırma, İstanbul’da özel bir obezite kliniği mer¬kezine gelen ve çalışmaya gönüllü olarak katılmayı kabul eden kişilerle yapılmıştır. Betimsel nitelikte olan bu çalışmada etik kurul onayı alındıktan sonra demografik soru formu, Yale Yeme Bağımlılığı Ölçeği, Duygusal Şiddete Maruz Kalma Ölçeği ve Hollada Yeme Davranışı Anketi uygulanmıştır.
Bulgular: Çalışmaya dahil olan 256 bireyin duygusal şiddete maruz kalma düzeylerinin düşük ve %34'ünün yeme bağımlısı olduğu, cinsiyetlerine göre ise yeme davranışlarında farklılık ol¬madığı sonucuna ulaşılmıştır. BKİ değerlerinin duygusal şiddete maruz kalmaları üzerinde anlamlı bir etkisi bulunmazken, Yeme Bağımlılığı oranlarına bakıldığında BKİ’si 2529,99 olan preo-bezlerin %5,7’si, 3034,99 obezlerin %15’i, 3539,99 II. derece obezlerin %41,3’ü, 40 ve üstü morbid obez bireylerin de YB oranlarının %38 olduğu sonucuna ulaşılmıştır. 3539,99 II. dü¬zey obez olan bireylerin 3034,99 I. düzey obez olan bireylerden daha fazla duygusal yeme düzeyine sahip olduğu bulgulanmıştır. Kısıtlayıcı yeme davranışı ile yeme bağımlılığı arasında ilişki bu¬lunmazken, duygusal yeme davranışı ile yeme bağımlılığı arasın¬da negatif bir korelasyon olduğu görülmektedir.
Sonuç: Yeme bağımlılığı durumunun özellikle preobez grupta da görülmesi kilonun miktarı ile değil fizyolojik olarak birey-lerdeki bağımlılık durumu ile açıklanabildiği görülmektedir. Ayrıca duygusal yeme davranışı ile yeme bağımlılığı arasında ne-gatif yönlü bir ilişki olması da bağımlılığın yine fizyolojik olarak değerlendirilmesi ve bu grup bireyin de aynı davranışsal bağım¬lılıklardan kumar bağımlılığı gibi tedavi prosedürüne alınması gerektiğini bizlere göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Obezite, bağımlılık, yeme bağımlılığı, yeme davranışı, duygusal şiddet.

Kaynakça

• 1. Chooi YC, Ding C, Magkos F. The epidemiology of obesity. Metabolism, 2019; 92: 6-10. 2.WHO. (2020a). Global Health Observatory (GHO) data, Overweight and Obesty, https://www.who.int/ data/gho/data/themes/topics/topic-details/GHO/ ncd-risk-factors. Erişim tarihi: 26.12.2020. 3.Devlin MJ. Is there a place for obesity in DSM-V? In¬ternational Journal of Eating Disorders, 2007;40:83- 88. 4.Pi-Sunyer FX. The obesity epidemic: Pathophysio¬logy and consequences of obesity. ObesityResear¬ch,2002;10(2):97-104. 5.Kopelman PG. Obesity as a medical problem. Nature, 2000; 404: 635-643. 6.Spruijt-Metz D. Etiology, treatment, and prevention of obesity in childhood and adolescence: A decade in review. Journal of Research on Adolescence, 2011; 21(1): 129-152. 7.Erermis S, Cetin N, Tamar M, Bukusoglu N, Akdeniz F, Goksen D. Is obesity a risk factor for psychopa¬thology among adolescents? Pediatrics International, 2004;46: 296-301. 8. Loose, R. (2011). Modern symptoms and their effe¬cts as forms of administration: A challenge to the concept of dual diagnosis and to treatment. Y. G. Baldwin, K. Malone ve T. Svolos (Ed.). Lacan and addiction, 1-38. London: Karnac Books. 9. Miller, M. (2018). Lost objects: repetition in Kierkega¬ard, Lacan, and the clinic. In Lacan and Addiction. Routledge, 163-176. 10. Eryılmaz G, Noyan CO. Gambling Disorder Follow¬ing Bariatric Surgery. Current Addiction Research, 2018; 2(2): 62-63. 11. Ivezaj V., Saules KK, Wiedemann AA. I didn’t see this coming.: why are postbariatric patients in sub¬stance abuse treatment? Patients’ perceptions of etiol¬ogy and future recommendations. Obesity surgery, 2012; 22(8), 1308-1314. 12. Schulte EM, Avena NM, Gearhardt AN. Which foods may be addictive? The roles of processing, fat content, and glycemic load. PloS one, 2015;10(2): e0117959. 13. Randolph TG. The descriptive features of food addi¬ction. Addictive eating and drinking. Q J Stud Alco¬hol, 1956; 17:198-224. 14. Gearhardt AN, White MA, Masheb RM, Grilo CM. An examination of food addiction in a racially diver¬se sample of obese patients with binge eating disor¬der in primary care settings. Compr Psy, 2013; 54(5): 500-05. 15. Avena NM, Rada P, Hoebel BG. Sugar and fat binge¬ing have notable differences in addictive-like behav¬ior. J Nutr, 2009;139 (3):623-8. 16. Hone-Blanchet A, Fecteau S. Overlap of food addic¬tion and substance use disorders definitions: analy¬sis of animal and human studies. Neuropharmacol, 2014; 85: 81-90. 17. Yokum S, Gearhardt AN, Harris JL, Brownell KD, Stice E.Individual differences in striatum activity to food commercials predict weight gain in adolescents. Obesity, 2014; 22(12): 2544-2551. 18. Bloemendaal LV, IJzerman RG, Kulve JST, Barkhof F, Konrad RJ, Drent ML, Veltman DJ, Diamant M. GLP-1 receptor activation modulates appetite-and reward-related brain areas in humans. Diabetes, 2014; 63(12): 4186-4196. 19. Wilson C, Nomikos GG, Collu M, Fibiger HC. Do¬paminergic correlates of motivated behavior: impor¬tance of drive. Journal of Neuroscience, 1995; 15(7): 5169-5178. 20. Geiger BM, Haburcak M, Avena NM, Moyer MC, Hoebel BG, Pothos EN. Deficits of mesolimbic dopamine neurotransmission in rat dietary obesity. Neuroscience, 2009; 159(4):1193-1199. 21. Flint AJ, Gearhardt AN, Corbin WR, Brownel KD, Field AE, Rimm EB. Food-addiction scale measure¬ment in 2 cohorts of middle-aged and older women. Am J Clin Nutr, 2014; 99 (3): 578-586. 22. Gearhardt AN, White MA, Masheb RM, Morgan PT, Crosby RD, Grilo CM. An examination of the food addiction construct in obese patients with binge ea¬ting disorder. Int J Eat Disord, 2012;45: 657–63. 23. Eichen DM, Lent MR, Goldbacher E, Foster GD. Exploration of “food addiction” in overweight and obese treatment-seeking adults. Appetite, 2013; 67:22–4. 24. Gearhardt AN, White MA, Masheb RM, Grilo CM. An examination of food addiction in a racially diver¬se sample of obese patients with binge eating disor¬der in primary care settings. Compr Psy, 2013;54(5): 500-05. 25. Gearhardt AN, Roberto CA, Seamans MJ, Corbin WR., Brownell K.D. Preliminary validation of the Yale Food Addiction Scale for children. Eating Beha¬viors, 2013; 14(4): 508-512. 26. Meule A, Gearhardt AN. Five years of the Yale Food Addiction Scale: Taking stock and moving forward. Current Addiction Reports, 2014;1(3): 193-205. 27. Macht M. How Emotions Affect Eating: A Five-Way Model. Appetite, 2008; 50(1): 1-11. 28. Turan Ş, Poyraz CA, Özdemir A. Tıkınırcasına Yeme Bozukluğu. Current Approaches in Psychiatry/Psiki-yatride Guncel Yaklasimlar, 2015; 7(4): 419-435. 29. Thayer RE.Calm Energy: How People Regulate Mood with Food and Exercise. USA: Oxford University Press, 2003; 5-35. 30. Köksal, G., Gökmen, H. (2008). Okul Öncesi Dönemde Obezite. Ankara: TC Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü Beslenme ve Fiziksel Aktiviteler Daire Başkanlığı Yayınları. 31. Tınkır NS, Eskici M. Examining the self-esteem of individuals who decided to undergo obesity opera¬tion (bariatric surgery). Journal of Studies in Social Sciences and Humanities. 2018; 4(3): 47-56. 32. Vissing YM, Straus MA, Gelles RJ, Harrop JW. Ver¬bal aggression by parents and psychosocial problems of children. Child Abuse and Neglect. 1991;15(3): 223-238. 33. Özgentürk İ, Kargın V, Baltacı H. Aile Içi Şiddet ve Şiddetin Nesilden Nesile Iletilmesi. Polis Bilimleri Dergisi. 2012;14(4): 55-77. 34. Yıldız E, Sağlam M. Türkiye’de yapılan lisan¬süstü çalışmalarda şiddet konusunun ele alınışı. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Elektronik Dergisi, 2017; 8(19): 72-84. 35. Kurtyılmaz Y, Can G, Ceyhan AA. Üniversite öğrencilerinin ilişkisel saldırganlık ile benlik saygısı, sosyal bağlılık ve sosyal kaygı düzeyleri arasındaki ilişkiler. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Der¬gisi. 2017; 7(47): 33-52. 36. Grilo CM, Masheb RM. Childhood psychological, physical, and sexual maltreatment in outpatients with binge eating disorder: Frequency and associati¬ons with gender, obesity, and eating‐related psycho-pathology. Obesity Research, 2001; 9(5):320-325. 37. Mason SM, Flint AJ, Field AE, Austin SB, Rich-E¬dwards JW. Abuse victimization in childhood or ado-lescence and risk of food addiction in adult women. Obesity, 2013; 21(12): 775–81 38. Burmeister JM, Hinman N, Koball A, Hoffmann DA, Carels RA. Food addiction in adults seeking weight loss treatment. Implications for psychosocial health and weight loss. Appetite, 2013; 60:103–10. 39. Annagür BB, Orhan FÖ, Özer A, Tamam L. Obezite¬de dürtüsellik ve emosyonel faktörler: bir ön çalışma. Nöropsikiyatri Arşivi. 2012; 49:14–9. 40. Özkan, İ. (2017). Hafif Şişman/ Obez Kadınlarda Yeme Bağımlılığı, Depresyon ve Diyet Kalitesinin Değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi. Sağlık Bilim¬leri Enstitüsü, Hacettepe Üniversitesi. 41. Shaughnessy, J. J., Zechmeister, B. E., Zechmeister, S. J. (2016). İ. Göz (Ed.). Psikolojide Araştırma Yöntemleri. 10. Basım. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık. 42. Gearhardt AN, Corbin WR, Brownell KD. Prelimi¬nary validation of the Yale food addiction scale. Ap-petite. 2009;52(2): 430-436. 43.Bayraktar F, Erkman F, Kurtulus E. Adaptation study of Yale food addiction Scale. Klinik Psikofarmakoloji Bulteni. 2012; 22(1):38. 44. Sevinçer GM, Konuk N, Bozkurt S, Saraçlı Ö, Coşkun H. Psychometric properties of the Turkish version of the Yale Food Addiction Scale among bariatric sur¬gery patients. Anatolian Journal of Psychiatry. 2015; 16,:44-53. 45.Van Streın T, Frıjters J, Bergers G, Defares P. The Dut¬ch eating behaviour questionnaire (DEBQ) for as-sesment of restrained, emotional and external eating behaviour. International Journal of Eating Disorder. 1986; Vol. 5, 295-315. 46.Bozan, N. (2009). Hollanda yeme davranışı (DEBQ) anketinin Türk üniversite öğrencilerinde geçerlik ve güvenirliğinin sınanması. Yüksek Lisans Tezi. Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Başkent Üniversitesi. 47. Eskici M, Tinkir NS. Exposure to Emotional Vio¬ lence: Relationship between University Students ac¬cording to their Demographic Characteristics. Peda¬gogical Research. 2019; 4(1), em0026. 48. Ogden C, Carroll M, Kit B, Flegal K. Prevalence of Childhood and Adult Obesity in the United States, 2011-2012. JAMA, 2014; 11(8):806–814. 49. Gruzca RA, Przybeck TR, Cloninger CR. Prevelance and correlates bing eating disorder in a community sample.Comprehensive Psychiatry.2007;48:124-131. http://www.oecd.org/health/49716427.pdf, Erişim Tarihi: 08.09.2019. 50. Altınok, M. (2020). Yeme tutumları, duygusal yeme, farkındalıklı yeme ve ortoreksiyanınmetakognisyon¬lar açısından incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Lisan¬süstü Eğitim Enstitüsü, Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi. 51. Ivezaj V, White MA, Grilo CM. Examining binge‐eat¬ing disorder and food addiction in adults with over-weight and obesity. Obesity, 2016; 24 (10): 2064- 2069. 52. Brunault P, Ducluzeau PH, Bourbao-Tournois C, Delbachian I, Couet C, Réveillère C. Food addiction in bariatric surgery candidates: prevalence and risk factors. Obes Surg, 2016; 26(7):1650-3. 53. Koball AM, Clark MM, Collazo-Clavell M. Kellogg T, Ames G, Ebbert J, Grothe KB. The relationship among food addiction, negative mood, and eating-disordered behaviors in patients seeking to have bar¬iatric surgery. Surg Obes Relat Dis. 2016; 12 (1): 165-170. 54. Kazan H, Tinkir NS, Durmus A, Durmus I., Guler AY. Eating addiction levels of obese individuals de¬ciding on bariatric surgery. Anatolian Journal of Psy¬chiatry, 2019; 20 (Supplement Special Issue 1), 94- 97. doi:10.5455/apd.302644869. 55. Meule A, Müller A, Gearhardt AN, Blechert J. Ger¬man version of the Yale Food Addiction Scale 2.0: prevalence and correlates of ‘food addiction’in stu¬dents and obese individuals. Appetite, 2017; 115: 54-61. 56. Armağan, A. (2013). Obez kadınlarda benlik saygı¬sının beden imgesi üzerindeki etkisinde biçimleyici değişkenlerin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Okan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. 57. Cihan, G. (2019). Obez Bireylerde Damgalanma Hissi İle Yeme Davranişlari Ve Depresyon Arasindaki İlişkinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Sağlik Bil¬imleri Enstitüsü, Başkent Üniversitesi. 58. Bayrak E, Serter R, Işıklı S. Duygusal, Dişsal Ve Kisit¬layici Yeme Bozukluklarinin Metabolik Sendrom Gelişimi Üzerine Etkisi, Ankara Eğt. Arş. Hast. Der¬gisi; 2020; 53(1): 36-43. 59. Stice E. Risk And Maintenance Factors For Eating Pathology: A MetaAnalytic Review. Psychological Bulletin, 2002; 825-848. 60. Barthomeuf L, Droit-Volet S, Rousset S. Obesity and emotions: differentiation in emotions felt towards food between obese, overweight and normalweight adolescents. Food Quality and Preference, 2009;20: 62-68. 61. Van Strien, T., Herman CP, Verheijden MW. Eating style, overeating and overweight in a representative Dutch sample. Does external eating play a role? Ap¬petite, 2009; 52: 380-387. 62. Güzey, M. (2014). Kadınlarda Ağırlık Yönetiminin Yeme Tutum Davranışı Üzerine Etkisinin Değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi. Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Başkent Üniversitesi. 63. Lowe MR, Doshi SD, Katterman SN, Feig EH. Die¬ting and restrained eating as prospective predictors of weight gain. Frontiers in psychology, 2013; 4, 577. 64. Van Strien T. The concurrent validity of a classification of dieters with low versus high susceptibility toward failure of restraint. Addict Bhev, 1997; 22: 587-597. 65. Van Strien T, Cleven A, Schippers G. Restraint, ten¬dency toward overeating and icecream consumption. Int J Eat Disord, 2000; 28(3): 333-338. 66. Sherwood NE, Jeffery RW, Wing RR. Binge status as a predictor of weight loss treatment outcome . Int J Obes Relat Metab Disord, 1999; 23(5): 485-483. 67. Snoek HM, Van Strien T, Janssens JMAM, Engels RCME. Emotional, external, restrained eating and overweight in Dutch adolescents. Scandinavian Jour¬nal of Psychology, 2007;48:23-32. 68.Snoek HM, Van Strien T, Janssens JMAM, Engels RCME. Restrained eating and BMI: A longitudi¬nal study among adolescents. Health Psychology, 2008;27(6): 753-759. 69. Tatlılıoğlu K. Öfke olgusu hakkında sosyal psikolojik bir değerlendirme. The Journal of Academic Social Science Studies, 2013; 6(6): 1101-1123. 70. Sevinçer GM, Konuk N. Emosyonel Yeme. Journal of Mood Disorders. 2013;3(4): 171-178.