Borsa İstanbul 100 Endeksi ile Döviz, Altın ve Faiz Oranları Arasındaki İlişkinin ARDL Yöntemiyle Araştırılması

Yıl 2025, Cilt: 23 Sayı: 3, 340 - 364, 30.09.2025

Mesut Fenkli , Doğan Uysal , Volkan Alptekin

Öz

Döviz kurları, altın fiyatı, Merkez Bankası (MB) politika faiz oranı ve gösterge faiz oranı para piyasalarında belirleyici olduğu gibi sermaye piyasalarındaki en önemli belirleyiciler arasında yer almaktadır. Bundan dolayı Borsa İstanbul 100 Endeksi (BİST 100), döviz kurları, altın fiyatı ve faiz oranları arasındaki ilişki araştırılmaya değer görülmüştür. Bunun için tüm değişkenler için ulaşılabilinen en eski 01/05/2013 tarihinden 01/02/2025 tarihine kadar aylık 142 (frekans) gözlemden oluşan zaman serileri oluşturularak ARDL yöntemiyle analiz yapılmıştır. Yapılan analiz sonucunda araştırma konusu dönem içerisinde, BİST 100 endeksi, Euro kuru ve MB faiz oranı arasında pozitif, BİST 100 endeksi, altın fiyatı ve gösterge faiz oranı arasında negatif ilişki olduğu ortaya çıkmıştır. Kısa dönemde ise BİST 100 endeksi ve Euro kuru arasında pozitif, BİST 100 endeksi, altın fiyatı ve gösterge faiz oranı arasında negatif ilişki olmasının yanı sıra tahmin edilen hata düzeltme modeline göre kısa dönemde denge durumundaki değişkenlerde yaşanması muhtemel bir dengesizlik durumunda değişkenlerin %13’nün tekrar denge konumuna döneceği tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

finansal piyasalar , finansal gelişme , ARDL Model

Investigation of the Relationship between Borsa Istanbul 100 Index and Foreign Exchange, Gold and Interest Rates by ARDL Method

Öz

Exchange rates, gold price, Central Bank of Turkey (CBRT) policy rate and benchmark interest rate are among the most important determinants in both capital and money markets. Therefore, the relationship between the Borsa Istanbul 100 Index (BIST 100), exchange rates, gold price and interest rates is worth investigating. For this purpose, time series consisting of 142 (frequency) monthly observations from 01/05/2013 to 01/02/2025 were constructed for all variables and analysed using ARDL method. As a result of the analysis, it was found that there is a positive relationship between the BIST 100 index, the euro exchange rate and the MB interest rate, and a negative relationship between the BIST 100 index, the gold price and the benchmark interest rate. In the short run, there is a positive relationship between the BIST 100 index and the euro exchange rate, a negative relationship between the BIST 100 index, the gold price and the benchmark interest rate, and according to the estimated error correction model, 13% of the variables will return to equilibrium in the case of a possible imbalance in the variables in equilibrium in the short run.

Anahtar Kelimeler

Financial Markets , ARDL Model , Financial Development

Kaynakça

• Esen, E., Yıldırım, S. ve Kostakoğlu, S. F. (2012). Feldstein-Horioka Hipotezinin Türkiye Ekonomisi için Sınaması: ARDL Modeli Uygulaması. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİF Dergisi, 7(1), ss. 251-267.
• Eyüboğlu, S. ve Eyüboğlu, K. (2018). Borsa İstanbul sektör endeksleri ile döviz kurları arasındaki ilişkilerin incelenmesi: ARDL modeli. Niğde Ömer Halis Demir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 11(1), 8-28. https://doi.org/10.25287/ohuiibf.332352
• Fama, E. (1981). Stock Returns, Real Activity, Inflation and Money. The American Economic Review, 71(4): 545 – 565.
• Fichtner, F. and Joebges, H. (2024). Stock Market Returns and GDP Growth, IMK Study No. 90, Hans-Böckler-Stiftung, Institut für Makroökonomie und Konjukturforschung (IMK), Düsseldorf.