Türkiye’de İç Göçün Beş Yaş Altı Çocuklarda Ölümlülük ve İshal Üzerindeki Etkisine İlişkin Bir Araştırma

Yıl 2018, Cilt: 5 Sayı: 4, 199 - 208, 31.12.2018

Gülcan Şantaş

Öz

Amaç: Bu çalışmanın amacı, Türkiye’de iç
göçün beş yaş altı çocuklarda ölümlülük ve ishal üzerindeki etkisini ortaya
koymaktır. Ayrıca, çalışmada çeşitli demografik ve ekonomik faktörlerin beş yaş
altı ölümü ve ishal üzerindeki etkisini belirlemek de amaçlanmıştır.

Gereç ve Yöntem: Bu çalışmada, Hacettepe
Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü tarafından yürütülen “Türkiye Nüfus ve
Sağlık Araştırması (TNSA)” verileri kullanılmıştır. Çalışma verileri
1993-1998-2003-2008-2013 dönemlerinde toplanan TNSA verilerinden oluşmaktadır.

Bulgular: Çalışma sonucunda, iç göçün beş yaş
altı ölümü etkilediği; beş yaş altı ölümün kentlerde ve kentlerden kıra göç
etmişlerde daha az, kırda yaşayan ve kırdan kente göç etmişlerde daha yüksek olduğu
bulunmuştur. Ayrıca, beş yaş altı çocuklarda ishalin iç göçten etkilendiği
tespit edilmiş; kentte yaşayan çocuklara göre kırda yaşayan çocuklarda, kırdan
kente göç etmiş çocuklarda ve kentten kıra göç etmiş çocuklarda ishalin
yaygınlığının daha yüksek olduğu saptanmıştır. Çalışmada, beş yaş altı ölümünün
annenin eğitimi, yaşanan bölge ve çocukluğun geçtiği bölgeden; beş yaş altı
çocuklarda ishalin yaygınlığının çocukların yaşı, cinsiyeti, annenin eğitimi,
yaşanan bölge ve çocukluğun geçtiği bölgeden etkilendiği bulgusu elde
edilmiştir. Çalışma bulgularına göre Doğu Bölgesi ve Orta Bölge, beş yaş altı
çocuk ölümü ve ishal sağlık statüsü göstergeleri açısından dezavantajlı bölgeler
olarak belirlenmiştir.

Sonuç: Beş yaş altı çocuk ölümü ve ishali
azaltmada kırsal bölgelerde dezavantajlar oluşturan fiziki koşulların
belirlenmesi ve bu koşulların avantaja çevrilmesinde yerel çerçevede
uygulanacak sosyal politikaların etkili olabileceği düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

İç Göç, Sağlık Statüsü, Beş Yaş Altı Çocuklarda Ölümlülük, Beş Yaş Altı Çocuklarda İshal, Nüfus ve Sağlık Araştırması

Kaynakça

• 1. United Nations International Children’s Emergency Fund, Basic indicators. https://www.unicef.org/infobycountry/stats_popup1.html, 2018 (accessed 10.10.2018).
• 2. McGuire, J.W, Basic health care provision and under-5 mortality: A cross-national study of developing countries, World Development, 2006, 34(3), 405-425.
• 3. Eryurt, M.A, Koç, İ, Yoksulluk ve çocuk ölümlülüğü: Hanehalkı refah düzeyinin çocuk ölümlülüğü üzerindeki etkisi, Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi, 2009, 52(3), 113-121.
• 4. United Nations International Children’s Emergency Fund, Levels and trends in child mortality. https://data.unicef.org/resources/levels-trends-child-mortality-2017/, 2018 (accessed 10.10.2018).
• 5. World Health Organization, Under-five mortality. http://www.who.int/gho/child_health/mortality/mortality_under_five_text/en/, 2018 (accessed 10.10.2018).
• 6. Koç, İ, Eryurt, M.A, Türkiye’de beş yaş yaş altında gerçekleşen ölümlerin zamanlamasının ve sayısal büyüklüğünün değişimi: 1978-2008, Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi, 2011, 54(1), 39-44.
• 7. World Health Organization, Diarrhoeal disease. http://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/diarrhoeal-disease, 2018 (accessed 18.09.2018).
• 8. United Nations International Children’s Emergency Fund, Diarrhoeal disease. https://data.unicef.org/topic/child-health/diarrhoeal-disease/, 2018 (accessed 10.10.2018).
• 9. Bostan, H, Türkiye’de iç göçlerin toplumsal yapıda neden olduğu değişimler, meydana getirdiği sorunlar ve çözüm önerileri, Geography, 2017, 35, 1-16.
• 10. Özdemir, H, Türkiye’de iç göçler üzerine genel bir değerlendirme, Akademik Bakış Dergisi, 2012, 30(11), 1-18.
• 11. Aktekin, M, Dedeoğlu, N, Antalya’da gecekondu bölgeleri ve sağlık sorunları, Toplum ve Hekim, 1995, 10(66), 11-16.
• 12. Tezcan, S, Eryurt, M.A, Türkiye’de iç göç ve çocuk sağlığı, Nüfusbilim Dergisi, 2006, 28-29, 15-28.
• 13. Sorkin, A.L, Health economics in developing countries. Lexington Books: USA, 1976; pp. 10.
• 14. Kara, P, Nazik, E, Göçün Kadın ve Çocuk Sağlığına Etkisi, Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 2018, 7(2), 58-69.
• 15. Sastry, N, What explains rural-urban differentials in child mortality in Brazil? Social Science & Medicine, 1997, 44(7), 989-1002.
• 16. Ettarh, R.R, Kimani, J, Determinants of under-five mortality in rural and urban Kenya, Rural Remote Health, 2012, 12(1812), 1-9.
• 17. Kanmiki, E.W, Bawah, A.A, Agorinya, I, Achana, F.S, Awoonor-Williams, J.K, Oduro, A.R, Phillips, J.F, Akazili, J, Socio-economic and demographic determinants of under-five mortality in rural Northern Ghana. BMC International Health and Human Rights, 2014, 14(24), 1-10.
• 18. Plate, D.K, Strassmann, B.I, Wilson, M.L, Water sources are associated with childhood diarrhoea prevalence in rural east‐central Mali. Tropical Medicine & International Health, 2004, 9(3), 416-425.
• 19. Mengistie, B, Berhane, Y, Worku, A, Prevalence of diarrhea and associated risk factors among children under-five years of age in Eastern Ethiopia: A cross-sectional study, Open Journal of Preventive Medicine, 2013, 3(7), 446-453.
• 20. Siziya, S, Muula, A.S, Rudatsikira, E, Correlates of diarrhoea among children below the age of 5 years in Sudan, African Health Sciences, 2013, 13(2), 376-383.
• 21. Demirli Yıldız, A, Mevsimlik Tarım İşçisi Ailelerin 0-6 Yaş Çocuklarının Gelişim Özelliklerinin Değerlendirilmesi, Akdeniz İnsani Bilimler Dergisi, 2015, 1, 207-220.
• 22. Şirin, A, Kavlak, O, Şen, E, Yağcan, H, The effects of internal migration on women’s health in Turkey, Journal of Human Sciences, 2011, 8(1), 1019-1027.
• 23. Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu. Çocuk sağlığı ve beslenmesi. http://www.unicef.org.tr/sayfa.aspx?id=18, 2018 (accessed 10.10.2018).
• 24. Eryurt, M.A, Türkiye’de doğurganlığı belirleyen ara değişkenler: Yakın döneme bakarken, Nüfusbilim Dergisi, 2005, 27, 67-84.
• 25. Korkmaz, A, Aydın, Ş, Çamurdan, A.D, Okumuş, N, Onat, F.N, Özbaş, S, Polat, E, Şenel, S, Tezel, B, Tezer, H, Köse, M.R, Türkiye’de bebek ölüm nedenlerinin ve ulusal kayıt sisteminin değerlendirilmesi, Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi, 2013, 56, 105-121.
• 26. Dargent Molina, P, James, S.A, Strogatz, D.S, Savitz, D.A, Association between maternal education and infant diarrhea in different household and community environments of Cebu, Philippines, Social Science & Medicine, 1994, 38(2), 343-350.
• 27. Woldu, W, Bitew, B.D, Gizaw, Z, Socioeconomic factors associated with diarrheal diseases among under-five children of the nomadic population in northeast Ethiopia, Tropical Medicine and Health, 2016, 44(40), 1-8.
• 28. Dessalegn, M, Kumie, A, Tefera, W, Predictors of under-five childhood diarrhea: Mecha District, west Gojam, Ethiopia, Ethiopian Journal of Health Development, 2011, 25(3), 192-200.
• 29. Popkin, B.M, Adair, L, Akin, J.S, Black, R, Briscoe, J, Flieger, W, Breast-feeding and diarrheal morbidity, Pediatrics, 1990, 86(6), 874-882.
• 30. George, C.M, Perin, J, De Calani, K.J.N, Norman, W.R, Perry, H, Davis Jr, T.P, Lindquist, E.D, Risk factors for diarrhea in children under five years of age residing in peri-urban communities in Cochabamba, Bolivia, The American Journal of Tropical Medicine and Hygiene, 2014, 91(6), 1190-1196.
• 31. Quick, R.E, Venczel, L.V, Mintz, E.D, Soleto, L, Aparicio, J, Gironaz, M, Hutwagner, L, Greene, K, Bopp, C, Maloney, K, Chavez, D, Sobsey, M, Tauxe, R.W, Diarrhoea prevention in Bolivia through point-of-use water treatment and safe storage: A promising new strategy, Epidemiology & Infection, 1999, 122(1), 83-90.