Okul Öncesi Dönemde Çocuğu Olan Annelerin Gözünden Bir Değerlendirme: Çocuk Kütüphaneleri

Yıl 2024, , 161 - 180, 23.12.2024

Hilal Yılmaz , Semiha İsmailoğlu

https://doi.org/10.47935/ceded.1523817

Öz

Bu araştırmada çocuk kütüphanelerine yönelik okul öncesi dönemde çocuğu olan annelerin görüşlerinin incelenmesi hedeflenmiştir. Araştırma nitel araştırma yöntemlerinden betimsel analiz tekniği kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Çalışmanın katılımcı grubunu, 2023-2024 eğitim ve öğretim yılında Rize ilinde okul öncesi eğitim kurumlarına devam eden çocuğu olan 25 anne oluşturmaktadır. Çalışma grubu, kolay ulaşılabilir örnekleme yöntemi kullanılarak belirlenmiştir. Araştırmada veri toplama aracı olarak araştırmacılar tarafından geliştirilen “Annelerin Çocuk Kütüphaneleri ile İlgili Görüşleri Görüşme Formu” kullanılmıştır. Görüşme formundan elde edilen bilgiler, betimsel analiz yöntemiyle irdelenmiştir. Annelerin 13’ü (%52) çocuk kütüphanesine hiç gitmediklerini, 12’si (%48) ise çocuk kütüphanesine gittiklerini belirtmişlerdir. Anneler çocuk kütüphanelerinin ilgi çekici (%23,53) ve renkli (%23,53) olması gerektiğini belirtmektedirler. Araştırmanın sonucunda annelerin yarısının çocuk kütüphanelerine hiç gitmedikleri, annelerin çocuk kütüphanelerinin tasarımı ile ilgili en çok kütüphanenin çocukların ilgisini çekmesi ve renkli olmasına önem verdikleri, çocuk kütüphanesinde çocukla vakit geçirme konusunda kendilerini yeterli olarak algıladıkları, çocuk kütüphanelerinde oyun etkinliklerinin düzenlenmesini istedikleri, çocuk kitapları ve çocuk kütüphaneleri ile ilgili güncel bilgileri Instagram’dan edindikleri ve annelerin çocuk kütüphanelerinden beklentileri olarak çocuklara yönelik etkinlik düzenlenmesini istedikleri tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Çocuk kütüphaneleri, kütüphane, kütüphane tasarımı, anneler

An Evaluation from The Perspective of Mothers with Preschool Children: Children’s Libraries

Öz

This research investigates the perspectives of mothers with preschool-aged children on children's libraries. Employing the descriptive analysis technique, a qualitative research method, the study engaged a participant group of 25 mothers whose children are enrolled in preschool education institutions in Rize province during the 2023-2024 academic year. The sample was selected using the easily accessible sampling method. Researchers utilized the "Mothers’ Opinions on Children’s Libraries Interview Form" as the primary data collection instrument. Subsequently, data gathered from the interview form underwent analysis employing the descriptive analysis technique. Thirteen of the mothers (52%) stated that they never visited children's libraries, while twelve (48%) indicated that they did. Mothers emphasize that children's libraries should be interesting (23.53%) and colorful (23.53%). As a result of the research, half of the mothers have never been to children’s libraries, mothers attach most importance to the design of children’s libraries, that the library attracts children's attention and is colorful, they perceive themselves as competent in spending time with children in the children’s library, they want game activities to be organized in children’s libraries, they want children’s books and children’s libraries to be colorful. It has been determined that they obtain up-to-date information about children's libraries from Instagram and that mothers want events for children to be organized as their expectations from children’s libraries.

Anahtar Kelimeler

Children’s libraries, library, library design, mothers

Kaynakça

• Acaroğlu, M. T. (1953). Fransa’da çocuk kütüphaneleri. Türk Kütüphaneciliği, 2(2), 165-181. http://tk.org.tr/index.php/TK/article/viewFile/2265/2231
• Ahmad, Z., Soroya, M. S., Tariq, M., & Chaudhry, M. S. (2021). An empirical analysis of parental involvement in leisure reading development of the children. Library Philosophy and Practice, 5012, 1-20. https://digitalcommons.unl.edu/libphilprac/5012?utm_source=digitalcommons.unl.edu%2Flibphilprac%2F5012&utm_medium=PDF&utm_campaign=PDFCoverPages
• Akkaya, M. A., & Odabaş, H. (Eds.). (2019). Kütüphane deneyiminin beşiği olarak çocuk kütüphaneleri. Bilgi Merkezleri: Kütüphaneler–Arşivler–Müzeler (s. 82-125) içinde. Hiperyayın.
• Akkaya, M. A., & Polat, C. (2020). Kent kültür ve geleneği ile değerlerinin oluşumu ve aktarımında halk kütüphanelerinin yeri ve önemi: Niceliksel verilerle İzmir örneği. Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(1), 110-137.
• Al Şensoy, S., & Midilli Sarı, R. (2020). Yeni nesil akademik kütüphane kavramı ve mimariye yansıması. Turkish Online Journal of Design Art and Communication, 10(3), 285-310.
• Anadolu Ajansı (2023). Bebek ve çocuk kütüphanelerinin sayısı artırılıyor https://www.aa.com.tr/tr/kultur/bebek-ve-cocuk-kutuphanelerinin-sayisi-artiriliyor/3000255 adresinden 17.02.2024 tarihinde alındı.
• Aral, N., Kandır, A., & Can Yaşar, M. (2002). Okul öncesi eğitim, okul öncesi eğitim programı. Ya-Pa Yayınları.
• Arat, Y., & Parlak, S. (2020). Ergonomik açıdan mekân deneyimi/arkitektoniği: Karabük Bebek Kütüphanesi ve Ankara Ali Dayı Çocuk Kütüphanesi Örneği. Ergonomics, 3(3), 138-155. https://doi.org/10.33439/ergonomi.651088
• Arıcı, M., & Tüfekçi Akcan, A. (2019). Okul öncesi dönemde anne-çocuk birlikte hikâye kitabı okuma davranışlarının incelenmesi. Yaşadıkça Eğitim, 33(1), 100-120. https://doi.org/10.33308/26674874.201933195
• Bayraktar, V., & Ersoy, Ö. (2018). Çocukların devam ettikleri okul türüne göre annelerin çocuk kitapları hakkındaki görüşlerinin incelenmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(3), 1222-1234. https://doi.org/10.17860/mersinefd.353931
• Beşir, S. E., Söğüt, A. Y., & Elinç, Z. K. (2023). Fiziksel engelli öğrencilerin kampüs alanlarında mekânsal erişilebilirliği: Pamukkale Üniversitesi Prof. Dr. Fuat Sezgin kütüphane binası giriş mekânı. Türk Kütüphaneciliği, 36(3), 314-333. https://doi.org/10.24146/tk.1063604
• Bozkurt, M. (2016). Sınıf öğretmenlerinin çocuk kitaplarının seçimine yönelik görüşleri. Uluslararası İnsan ve Sanat Araştırmaları Dergisi, 1(1), 62-71.
• Burkut, E. B. (2019). Çocuk kütüphanelerinin mekânsal tasarım süreci: Mimarisi ve iç mekân tasarım analizi. A. Kakırman Yıldız (Ed.), Dünyanın iyiliği için çocuk kütüphaneleri (s. 312-351) içinde. Hiperlink Yayınları.
• Cevher, N. (2017). Ankara'daki halk kütüphanesi çocuk bölümlerinin çocukların okuma alışkanlığındaki rolü [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Hacettepe Üniversitesi.
• Ceylan, Ş., & Akkaya, M. A. (Eds.). (2020). Bebek Kütüphaneleri Çalıştayı. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları. https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/72984,1-bebek-kutuphaneleri-calistayipdf.pdf?0&_tag1=745F1D6B2A5ABE1BF03FD63D464C5E3E6D96FAF5&crefer=1872FFEF9EBDCF1340111F8DA0B9A607D497BC314CE3079A9805625922BEB890
• Çiftçi, H. D. (2021). Kütüphanelerde çocuklarını desteklemeye yönelik aile eğitiminin incelenmesi: kütüphaneciler ve annelerin uygulamalar hakkındaki görüşleri. Bilgi Dünyası, 22(1), 31-64. https://doi.org/10.15612/BD.2021.551
• Deveci, B. (2022). T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü’ne bağlı halk ve çocuk kütüphanelerinin incelenmesi (Ankara il örneği) [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Ankara Üniversitesi.
• East, K., & Stričević, I. (Eds.). (2007). Guidelines for library services to babies and toddlers. International Federation of Library Associations and Institutions. Retrieved, February 10, 2024, from https://www.ifla.org/wp-content/uploads/2019/05/assets/hq/publications/professional-report/100.pdf
• Erdal, K. (2008). Okul öncesi dönem çocuk kitaplarında temizlik. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(2), 339-356.
• Erten Bilgiç, D., & Keskin, E. (2021). Çocuk kütüphanelerinin okul öncesi çocukların görsel algı gelişimine uygun tasarlanması. Uluslararası İnsan ve Sanat Araştırmaları Dergisi, 6(3), 370-400.
• Gönen, M., Temiz, N., & Akbaş, S.C. (2015). Erken çocukluk döneminde çocuk kütüphanelerinin rolü ve önemi: Bir kütüphane programı örneği. Milli Eğitim Dergisi, 45(208), 76-89.
• Gönen, M., Ünüvar, P., Bıçakçı, M., Koçyiğit, S., Yazıcı, Z., Orçan, M., Aslan, D., Gülhan, G., & Özyürek, A. (2010). Okul öncesi eğitim öğretmenlerinin dil etkinliklerini uygulama biçimlerinin incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (19), 23-40.
• Gregory, W. S. (1992). Construct validity of personal motives [Doctoral dissertation]. The University of Tulsa.
• Güller, E. D., & Bilbay, P. (2016). Kütüphane yapılarında okul öncesi çocuklara yönelik interaktif mekânların irdelenmesi. Türk Kütüphaneciliği, 30(3), 398-414.
• Güneş, S. (2021). Çocuk kütüphanelerinde okul öncesi dönem için hizmet modeli [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Marmara Üniversitesi.
• Harisanty, D., & Anna, N. (2020). Information behavior of children using public libraries in Taiwan and Indonesia. Library Philosophy and Practice, 4404, 1-12.
• İlhan, E. K., & Körükçü, Ö. (2022). Covid-19 pandemi döneminde anne-babaların çocuklarıyla yaptıkları birlikte kitap okuma etkinliklerinin anne-babalar ve çocuklar üzerindeki etkilerinin incelenmesi. Uluslararası Çocuk Edebiyatı ve Eğitim Araştırmaları Dergisi [ÇEDA], 6(1), 18-40.
• Kakırman Yıldız, A. (2019). Çocuk kütüphanelerinin temel hizmet ilkeleri. A. Kakırman Yıldız (Ed.), Dünyanın iyiliği için çocuk kütüphaneleri (s.14-15) içinde. Hiperlink Yayınları.
• Kakırman Yıldız, A., Yalçınkaya, B., & Saydam, V. (2018). İstanbul’daki halk kütüphanelerinin okul öncesi dönem çocuklara uygunluğunun değerlendirilmesi. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 58(2), 1811-1836.
• Katrancı, M., & Yetgin, A. (2019). Ebeveynlerin, çocukların okuma ve kütüphane kullanma alışkanlıkları ile çocuk kütüphanesine yönelik görüşleri. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 8(3), 1817-1839.
• Keskin, F., Ömeroğlu, E., & Okur, A. (2015). 0-6 yaş arasındaki çocuklara sözcük öğretimi ile ilgili çalışmaların incelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 3(1), 80-95. https://doi.org/10.16916/aded.81304
• Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü. (2023). Bebek ve çocuk kütüphaneleri. https://kygm.ktb.gov.tr/TR-308336/bebek-ve-cocuk-kutuphaneleri.html adresinden 12.02.2024 tarihinde alındı.
• Lakshmi, S., & Mohideen, M. A. (2013). Issues in reliabilityand validity of research. International Journal of Management Research and Reviews, 3(4), 2752-2758.
• Martinez, M., & Teale, W. H. (1988). Reading in a Kindergarten Classroom Library. The Reading Teacher, 41(6), 568–572. https://www.jstor.org/stable/20199858
• Patton, M. Q. (2014). Qualitative research & evaluation methods: Integrating theory and practice. Sage.
• Potur, A. A. (2010). Sessizlikten oyunlaşan mekânlara: Özgürleştiren öğrenme ortamları olarak çocuk kütüphaneleri. Mimar.ist, 2010/3, 74-79.
• Rainie, L. (2013). Parents, children, libraries, and reading. Pew Research Center. Retrieved, February 4, 2024, from https://www.pewresearch.org/internet/2013/05/01/parents-children-libraries-and-reading/
• Rankin, C., Polat, C., Eroğlu, E. B., Çuhadar, S., Kavak, A., & Tan, B. (2020). IFLA 0-18 yaş grubundaki çocuklar için kütüphane hizmetleri rehberi. Retrieved, February 4, 2024, from https://repository.ifla.org/bitstream/123456789/253/1/ifla-guidelines-for-library-services-to-children_aged-0-18-tr.pdf
• Rize İl Halk Kütüphanesi (2024). https://rize.kutuphane.gov.tr/TR-242713/galeri.html adresinden 04.02.2024 tarihinde alındı.
• Schmidt, H., & Hamilton, K. (2017). Caregivers' beliefs about library visits: A theory-based study of formative research. Library & Information Science Research, 39(4), 267-275. https://doi.org/10.1016/j.lisr.2017.11.002
• Shonkoff, J. P. (2010). Building a new biodevelopmental framework to guide the future of early childhood policy. Child Development, 81(1), 357-367. https://doi.org/10.1111/j.1467-8624.2009.01399.x
• Stooke, R., & McKenzie, P. J. (2009). Leisure and work in library and community programs for very young children. Library Trends, 57(4), 657-675. https://doi.org/10.1353/lib.0.0065
• Tercan, A. (2010a). Kütüphanenin mekânsal evrimi. Mimar.ist, 2010/3, 40-45.
• Tercan, A. (2010b). Kütüphane yeniden. Mimar.ist, 2010/3, 37-39.
• Tezel Şahin, F. ve Tutkun, C. (2016). Okul öncesi dönemde anne, baba, çocuk ve kitap. Kastamonu Eğitim Dergisi, 24(5), 2373-2390.
• Ting, R. I. (2017). Accessibility of diverse literature for children in libraries: a literature review. School of Information Student Research Journal, 6(2). https://doi.org/10.31979/2575-2499.060204
• Türkben, T. (2019). Çocuk kütüphanelerinin okuma alışkanlığı üzerindeki etkilerinin öğretmen adaylarının görüşleri doğrultusunda incelenmesi. EKEV Akademi Dergisi, (77), 363-388.
• Yalçın, H., & Karoğlu, R. İ. (2023). Annelerin kitap okuma özyeterlilikleri ile çocukların sosyal becerileri arasındaki ilişki. Electronic Turkish Studies, 18(3), 1317-1335.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
• Yıldırım, Z., & Akkaya, M. A., (2020). Kütüphaneler ve sürdürülebilirlik ilişkisi: Genel bir değerlendirme. Çankırı
• Karatekin Üniversitesi Karatekin Edebiyat Fakültesi Dergisi, 8(1), 18-46.
• Yıldız, M., & Güler, B. (2023). Çocuk kütüphaneleri üzerine bir inceleme: New York Halk Kütüphanesi örneği. Ahi Bilge Eğitim Dergisi (ABED), 4(1), 52-70.
• Yılmaz, A., Kaptan, N., & Ünlü, A. U. (2021). Ankara’daki halk kütüphanesi çocuk bölümleri ve çocuk kütüphanelerinin bina, güvenlik donanımı ve malzeme niteliklerinin incelenmesi. Türk Kütüphaneciliği, 35(3), 410-435. https://doi.org/10.24146/tk.931520
• Yılmaz, B. (2004). Öğrencilerin okuma ve kütüphane kullanma alışkanlıklarında ebeveynlerin duyarlılığı. Bilgi Dünyası, 5(2), 115-136. https://doi.org/10.15612/BD.2004.483