Resimli Çocuk Kitaplarında Mahremiyet Eğitimine İlişkin Unsurların İncelenmesi

Yıl 2023, Cilt: 6 Sayı: 2, 102 - 121, 29.12.2023

Kevser Tozduman Yaralı , Rabia Ceren Ateş

https://doi.org/10.47935/ceded.1314021

Öz

Mahremiyet kişiye özel olan, herkese açık olmayan, duyulması, görülmesi ve bilinmesi arzu edilmeyen, belli şartlar dışında dahil olunmayan, yabancıya kapalı alan olarak tanımlanmaktadır. Mahremiyet, bireyin kendisi hakkındaki bilgileri başka bir kişiye veya bir kuruluşa nasıl, ne zaman ve ne ölçüde açıklayacağını belirlemesini içeren “birey hakkı” olarak belirtilmektedir. Resimli çocuk kitapları mahremiyet eğitiminde kullanılabilecek önemli araçlardan biridir. Bu nedenle bu çalışmada Türkiye’deki mahremiyet konulu resimli çocuk kitaplarının incelenmesi amaçlanmıştır. Nitel model ve durum deseni kullanılan çalışmada doküman analizi yapılarak 24 resimli çocuk kitabı incelenmiştir. Verilerin analizinde betimsel analiz ve içerik analizi kullanılmıştır. Araştırmanın sonucunda Türkiye’deki mahremiyet konulu ilk kitabın 2000 yılında yayımlandığı, bu konuda telif eserlerden daha fazla çeviri eser bulunduğu, kitaplarda mahremiyet eğitimine yönelik en fazla yer verilen temel ilkenin ‘iyi ve kötü dokunma arasındaki farkın öğretilmesi’ olduğu, mahremiyetin en fazla kız çocuk ana karakteri üzerinden kurgulandığı belirlenmiştir. Günümüzde dijital dünya ile yakın ilişki içerisinde olan çocukları korumak için bu konuda yapılacak daha kapsamlı çalışmalara ihtiyaç olduğu düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Çocuk edebiyatı, cinsel eğitim, mahremiyet eğitimi, resimli çocuk kitapları

Examination of Elements Related to Privacy Education in Illustrated Children's Books

Öz

Privacy is defined as an area that is private, not public, not desired to be heard, seen and known, excluded, except under certain conditions, and closed to foreigners. Privacy is defined as an “individual right”, which includes determining how, when and to what extent an individual will disclose information about himself to another person or an organization. Children's picture books are one of the important tools that can be used in privacy education. Therefore, in this study, it is aimed to examine the children's picture books on privacy in Turkey. In the study, in which qualitative model and case design were used, document analysis was performed and 24 children's picture books were examined. Descriptive analysis and content analysis were used in the analysis of the data. As a result of the research, the first book on privacy in Turkey was published in 2000, and the most frequently cited basic principle for privacy education in the books in which there are more translated works than copyrighted works is 'teaching the difference between good and bad touching', and the main character of privacy is mostly girls has been established on. Today, it is thought that more comprehensive studies are needed to protect children who are in close contact with the digital world.

Anahtar Kelimeler

Children, sexual education, privacy Education, children

Kaynakça

• Avcı, N., Koran Güner, N., & Dilek, A. (2018). Okul öncesi dönemde edebiyat türleri ve özel konular. A. Turla (Ed.), Çocuk Edebiyatı (ss. 86-109). Hedef.
• Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Komitesi. (2021). Dijital ortama ilişkin çocuk haklarına dair genel yorum 25. (CRC/C/GC/25), https://tbinternet.ohchr.org/_layouts/15/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRC/C/GC/25 &Lang=en.
• Christy, E., & Handojo, P. F. (2015). Picture book on raising children’s awareness against sexual abuse. K@ ta Kita, 3(1), 35-43. https://doi.org/10.9744/katakita.3.1.35-43
• Council of Europe. (2018). Guidelines to respect, protect and fulfil the rights of the child in the digital environment. https://rm.coe.int/guidelines-to-respect-protect-and-fulfil-the-rights-of-the-child-in-th/16808d881a.
• Crawford, E. (1976). An examination of the content of children's sex education picture books (Yayın No. TM26067) [Doctoral dissertation, The University of Chicago]. ProQuest Dissertations & Theses Global.
• Çalapkulu, Ç., & Fatma, A. L. P. (2020). Dijital ebeveynler ile çocukların sosyal medya kullanımı üzerindeki mahremiyet ilişkisi. Nişantaşı Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(2), 132-144. 10.29228/TIDSAD.48020
• Çalışkan, H. (2019). Okul öncesi dönemde çalışan öğretmenlerin mahremiyet eğitimi konusunda bilgi düzeylerinin belirlenmesi. (Tez No. 553158) [Yüksek Lisans Tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi]. https://acikbilim.yok.gov.tr/.
• Çelik, S. B. (2020) Mahremiyet ve cinsel eğitiminin önemi. Türk & İslam Dünyası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(27), 101-111. 10.29228/TIDSAD.48020
• Dempsey, J., Sim, G., Cassidy, B., & Ta, V. T. (2022). Children designing privacy warnings: Informing a set of design guidelines. International Journal of Child-Computer Interaction, 31, 1-18. https://doi.org/10.1016/j.ijcci.2021.100446
• Deniz, Ü., & Gözütok, A. (2017). Okul öncesi dönem çocuk kitaplarının cinsel gelişim ve cinsel eğitim açısından incelenmesi. Journal of International Social Research, 10(49), 424-432.
• Diler, R. (2014). Mahremiyet eğitimi ve önemi. Gaziosmanpaşa Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2(1), 69-98.
• Gönen, M. (Eds.). (2015). Çocuk edebiyatı. Eğiten Kitap.
• Güneş, A. (2014). Mahremiyet eğitimi. Timaş.
• Güneş, A. (2017). Cinsel istismar olgusu ve mahremiyet eğitimi. İnsan ve Toplum, 7(2), 45-69.
• Güzelyurt, T. (2020). Okul öncesi dönemde cinsel eğitim ve istismar: çocuk kitaplarına yönelik bir inceleme. Uluslararası Çocuk Edebiyatı ve Eğitim Araştırmaları Dergisi (ÇEDAR), 4(1), 54-69.
• Güzelyurt, T., & Özkan, Ö. Ailede yaşanan değişimler: Çocuk kitaplarına yönelik bir inceleme. Çocuk, Edebiyat ve Dil Eğitimi Dergisi, 1(1), 1-19.
• Heinrich, M., & Gerhart, N. (2023). Privacy Education Effectiveness: Does It Matter?. Journal of Information Systems Education, 34(1), 49-69.
• Huang, S., & Cui, C. (2020). Preventing child sexual abuse using picture books: The effect of book character and message framing. Journal of Child Sexual Abuse, 29(4), 448-467. https://doi.org/10.1080/10538712.2020.1719449
• Hung, P. C., Iqbal, F., Huang, S. C., Melaisi, M., & Pang, K. (2016, July 29-31). A glance of child’s play privacy in smart toys. In Cloud Computing and Security: Second International Conference, ICCCS. https://www.researchgate.net/publication/309559424_A_Glance_of_Child's_Play_Privacy_in_Smart_Toys
• Kardeş, S., & Karaman, N. G. (2018). Okul öncesi eğitim öğretmenlerinin çocuğun cinsel eğitimine ilişkin görüşleri. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(3), 1554-1570.
• Kır, E. (2013). Çocuklara yönelik cinsel taciz ve istismara karşı önleyici eğitim çalışmaları. Journal of Istanbul University Law Faculty, 71(1), 785-800.
• Lampert, J., & Walsh, K. (2010). ‘Keep telling until someone listens’: understanding prevention concepts in children’s picture books dealing with child sexual abuse. Children's Literature in Education, 41, 146-167.
• Liang, J. Y., Tan, S., & O’Halloran, K. (2017). Representing sexuality and morality in sex education picture books in contemporary China. Social Semiotics, 27(1), 107-126.
• Livingstone, S., Stoilova, M., & Nandagiri, R. (2019). Children's data and privacy online: growing up in a digital age: an evidence review. An evidence review. London: London School of Economics and Political Science. https://eprints.lse.ac.uk/101283/1/Livingstone_childrens_data_and_privacy_online_evidence_review_published.pdf
• Merriam, S. B. (2013). Nitel araştırma. (Selahattin Turan, Çev. Ed.). Nobel.
• Miles, M. B., & Huberman, A. M. (2015). Nitel veri analizi. S. Akbaba Altun & A. Ersoy, (Çev. Ed.), Pegem.
• Montgomery, K. C., Chester, J., & Milosevic, T. (2017). Children’s privacy in the big data era: Research opportunities. Pediatrics, 19, 117-121. https://doi.org/10.1542/peds.2016-1758O
• Nolan, J., Raynes-Goldie, K., & McBride, M. (2011). The Stranger Danger: Exploring Surveillance, Autonomy, and Privacy in Children's Use of Social Media. Canadian Children, 36(2).
• Özaslan, H., & Gültekin Akduman, G. (2018, Kasım 30- Aralık 2). Ailelerin mahremiyet eğitimine ilişkin görüşlerinin incelenmesi. In SETSCI Conference Index in System, 3, 1363-1369. https://www.set-science.com/manage/uploads/ISAS2018-Winter_0039/SETSCI_ISAS2018-Winter_0039_00262.pdf
• Öztürk, A. B. (2009). Çocuğun cinsel istismarı ve aileyle çalışma. Toplum ve Sosyal Hizmet, 20(2), 89-98.
• Soma, S. M. P., & Williams, L. C. D. A. (2017). Evaluation of Brazilian Children's Picture Books on Sexual Abuse Prevention according to Literature Criteria. Trends in Psychology, 25, 1201-1212.
• Turan, B. N., Özkan, R. A., & Şahin, A. (2022). İlkokul öğrencilerine yönelik mahremiyet bilinci ölçeği geliştirme çalışması. Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(2), 199-209. 10.381151/akef.2022.12
• Türkyılmaz, Z. (2019). 3-6 yaş grubu çocuğu olan ebeveynlerin mahremiyet eğitimine dair bilgilerinin incelenmesi (Üsküdar örneği). ( Tez No. 590295) [Yüksek lisans tezi, Üsküdar Üniversitesi]. https://acikbilim.yok.gov.tr/.
• Yaralı, K. T., & Eren, C. K. (2020). Children’s questions through their mother’s answers in early childhood term. Journal of Current Researches on Social Sciences, 10(1), 105-134. 10.26579/jocress.343
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin.