THE PERİOD OF KİLİJ ARSLAN I (1092-1107) AND THE SELJUK RESİSTANCE AGAİNST THE CRUSADES İN ANATOLİA

Yıl 2025, Cilt: 13 Sayı: 26, 70 - 85, 03.06.2025

Feyzullah Güleç , Galip Bingöl

https://doi.org/10.55483/cekmece.1672976

Öz

The period of Sultan I. Kılıçarslan (1092-1107) represents a critical phase in the struggle of the Seljuk Empire of Turkey against the Crusader threat in Anatolia. The First Crusade (1096-1099), initiated by Pope Urban II's encouragement, aimed to use Anatolia as a passage route to reach Jerusalem. The Crusader armies attacked Seljuk territories, threatening the region's military and political structure. However, I. Kılıçarslan, through military strategies and tactics, particularly in crucial battles such as the Battle of Dorylaion in 1097, mounted effective resistance against the numerically superior Crusader forces. His use of hit-and-run tactics and attrition strategies slowed and, in some cases, halted the Crusader advance. I. Kılıçarslan's leadership was decisive not only in military terms but also in preserving the cultural and political presence of the Turks in Anatolia. The Crusaders’ progression through Anatolia strengthened local support for the Seljuk rule. This study thoroughly examines the military, political, and cultural struggles of Sultan I. Kılıçarslan during the First Crusade and highlights how the Seljuk Empire solidified its lasting presence in Anatolia. This period represents not only a military victory but also a turning point that shaped the socio-cultural and political structure of the Turks in Anatolia.

Anahtar Kelimeler

Kilij Arslan , Crusader , Anatolia , Byzantium , Pope Urbanus II.

Birinci Haçlı Seferi’nin Anadolu’daki Siyasi ve Askeri Etkileri ve I. Kılıçarslan Devri Türk Direnişi

Öz

I. Kılıçarslan devri (1092-1107), Türkiye Selçuklu Devleti'nin Anadolu'daki Haçlı tehdidine karşı verdiği mücadelenin kritik bir aşamasıdır. Papa II. Urbanus’un teşvikiyle başlayan Birinci Haçlı Seferi (1096-1099), Batı Hristiyanları tarafından Anadolu'yu geçiş güzergahı olarak kullanarak Kudüs'e ulaşmak amacıyla başlatılmıştır. Haçlılar, Selçuklu topraklarına saldırarak bölgenin askeri ve siyasi yapısını tehdit etmiştir. I. Kılıçarslan, askeri strateji ve taktikleriyle, özellikle 1097’deki Dorylaion Muharebesi gibi kritik çatışmalarda, sayısal olarak üstün olan Haçlılara karşı etkili bir direniş sergilemiştir. Vur-kaç ve yıpratma stratejileriyle Haçlı ilerleyişini yavaşlatıp, kısmen durdurmuştur. I. Kılıçarslan’ın liderliği, sadece askeri değil, aynı zamanda Türklerin Anadolu’daki kültürel ve siyasi varlığını korumada da belirleyici olmuştur. Bu çalışma, Türkiye Selçuklu Sultanı I. Kılıçarslan’ın Birinci Haçlı Seferi’ne karşı yürüttüğü askeri, siyasi ve kültürel mücadeleleri detaylı bir şekilde incelemekte ve Selçuklu Devleti’nin Anadolu’daki kalıcı varlığını nasıl tesis ettiğini, dönemin birinci el kaynakları ve modern analizlerle ortaya koymaktadır.

Anahtar Kelimeler

I. Kılıçarslan , Haçlı , Anadolu , Bizans , Papa II. Urbanus.

Kaynakça

• Altınay, A. R. (2007). Haçlılar (1095-1291) (G. Kırpık, Ed.). Ötüken Yayınları.
• Anna Komnena. (2024). Anna Komnena Alexıad Anadolu’da ve Balkan Yarımadası’nda İmparator Alexios
• Komnenos Döneminin Tarihi (B. Umar, Çev.). İnkılap.
• Asbridge, T. (2012). The Crusades: The Authoritative History of the War for the Holy Land. HarperCollins. Başat, U. (2021). Anadolu’ya Saplanan Hançer Antakya Prinkepsi Bohemond’un Hayatı Ve Faaliyetleri. Selenge Yayınları.
• Cahen, C. (2010). Haçlılar Zamanında Doğu Ve Batı (M. Daş, Çev.; 1. bs). Yeditepe Yayınevi.
• Cox M.A, G. W. (2018). Haçlı Savaşları Tarihi (İ. Durdu, Çev.). Ark Kitapları.
• Çelik, S. (2023). Beşinci Haçlı Seferi 1217-1221. Türk Tarih Kurumu.
• Demir, M. (2015). Selçuklular Tarihi. Değişim.
• Demirkent, I. (1996). Haçlılar. Içinde TDV İslâm Ansiklopedisi (C. 14, ss. 525-546). TDV İslâm Araştırmaları Merkezi.
• Demirkent, I. (2007). Haçlı Seferleri Tarihi Makaleler- Bildiriler- İncelemeler (E. Altan, Ed.; 2. bs). Dünya Kitapları.
• Demirkent, I. (2013). Haçlı Seferleri (4. bs). Dünya Yayıncılık.
• Demirkent, I. (2020). Türkiye Selçuklu Hükümdarı Sultan I.Kılıç Arslan (3. bs). Türk Tarih Kurumu.
• Demirkent, I. (2022). Kılıcarslan I. İçinde TDV İslâm Ansiklopedisi (C. 25, ss. 396-398). TDV İslâm Araştırmaları Merkezi.
• Devrıes, K. (2012). Giriş (E. Yener, Çev.). Içinde Dünya Savaş Tarihi Haçlı Seferleri 1097-1444 (ss. 6-18). Timaş Yayınları.
• Erer, R. (2002). Türklere Karşı Haçlı Seferleri. Kaknüs Yayınları.
• F.Pavkovic, M. (2012). Dorileon (Eskişehir) 1097 (E. Yener, Çev.). Içinde Dünya Savaş Tarihi Haçlı Seferleri 1097-1444 (C. 5, ss. 18-28). Timaş Yayınları.
• Frankopan, P. (2012). The First Crusade: The Call from the East. Harvard University Press.
• Frankopan, P. (2024). Birinci Haçlı Seferi Doğu’nun Çağrısı (N. Şen, Çev.). Pegasus Yayınları.
• Freely, J. (2012). At üstünde Fırtına Anadolu Selçukluları (N. Domaniç, Çev.; 1. bs). Doğan Kitap.
• Hodge, S. (2014). Secrets Of The Knights Templar The Hidden History Of The World’s Most Powerful Order. Quercus.
• Ibn Bībī, N. al-D. Ḥusayn ibn M. (2020). El Evamirü’l-Ala’iye Fi’l-Umuri’l-Ala’iye Selçukname (M. Öztürk, Çev.). Türk Tarih Kurumu.
• Kafesoğlu, İ. (1972). Selçuklu Tarihi. Milli Eğitim Basımevi.
• Kaleli, E. (2017). Haçlı Seferleri Zamanında Bizans ve Batılılar (1096-1204). Gece Kitaplığı.
• Kerimüddin Mahmud-i Aksarayî. (2000). Müsâmeretü’l-Ahbâr (M. Öztürk, Çev.; 2. bs). Türk Tarih Kurumu.
• Kesik, M. (2003). Türkiye Selçuklu Devleti Tarihi Sultan I. Mesud Dönemi(1116-1155). Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Kesik, M. (2015). Türkiye Selçukluları Makaleler. Kriter Yayınları.
• Kesik, M. (2018). Selçukluların Haçlılarla İmtihanı. Timaş.
• Kırpık, G. (2009). Doğunun Ve Batının Gözünden Haçlılar. Selenge Yayınları.
• Kırpık, G., & Akyol, H. (2012). I.Kılıçarslan. Içinde R. Turan (Ed.), Selçuklu Tarihi El Kitabı (ss. 289-297). Grafiker Yayınları.
• Kofoğlu, S. (2006). Hamidoğullari beyliği. Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu.
• Madden, T. F. (2014). The Concise History of the Crusades. Rowman & Littlefield.
• Mecit, S. (2017). Anadolu Selçukluları Bir Hanedanın Evrimi (Ö. Akpınar, Çev.; 2. bs). İletişim.
• Merçil, E. (2013). Müslüman Türk Devletleri Tarihi (8. bs). Bilge Kültür Sanat.
• Müneccimbaşı Ahmed b.Lütfullah. (2017). Câmiu’d-Düvel Selçuklular Tarihi II (A. Öngül, Ed.; C. 2). Kabalcı Yayıncılık.
• Nicolle, D. (2011). Osprey Askeri Tarih Dizisi Birinci Haçlı Seferi 1096-99 (L. E. Sakar, Çev.). Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Nomiku, H. A. (1997). Haçlı Seferleri (K. Dinçmen, Çev.). İletişim.
• Ortaylı, İ. (2022). Türklerin Tarihi Orta Asya’nın Bozkırlarından Avrupa’nın Kapılarına. Kronik.
• Öngül, A. (2014). Selçuklular Tarihi 2 Anadolu Selçukluları Ve Beylikler (2. bs, C. 2). Çamlıca.
• Rice, T. T. (1966). Ancient People And Places Volume The Seljuks in Asia Minor. T&H.
• Riley-Smith, J. (1986). The First Crusade and the Idea of Crusading. University of Pennsylvania Press.
• Runciman, S. (1951). A History of the Crusades, Vol. 1: The First Crusade and the Foundation of the Kingdom of Jerusalem. Cambridge University Press.
• Runcıman, S. (2019). Haçlı Seferleri Tarihi Birinci Haçlı Seferi ve Kudüs Krallığı’nın Kuruluşu (F. Işıltan, Çev.; C. 1). Türk Tarih Kurumu.
• Ruthven, M., & Nanji, A. A. (2004). Historical Atlas Of The İslamic World. Oxford University Press.
• Riley-Smith, J. (2005). The Crusades: A History (2nd ed.). Yale University Press.
• Sarıcı, B. N. (2022). Haçlıları Durduran Selçuklu Sultanı I.Kılıçarslan. Kronik.
• Sevim, A. (2020). Anadolu’nun Fethi Selçuklular Dönemi (5. bs). Türk Tarih Kurumu.
• Sevim, A., & Merçil, E. (2020). Selçuklu Devletleri Tarihi Siyaset,Teşkilat ve Kültür. Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Sevim, A., & Yücel, Y. (1990). Türkiye Tarihi I (C. 1). Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Stark, R. (2005). Tek Gerçek Tanrı Tektanrıcılığın Tarihsel Sonuçları (Ç. Özüer, Çev.). Literatür Yayıncılık.
• Tekinoğlu, H. (2018). Selçuklu Tarihi. Kamer Yayınları.
• Turan, O. (2010). Selçuklular Zamanında Türkiye (10. bs). Ötüken Neşriyat.
• Turan, O. (2012). Selçuklular ve İslâmiyet (6. bs). Ötüken.
• Tyerman, C. (2006). God’s War: A New History of the Crusades. Belknap Press.
• Usta, A. (2008). Çıkarların Gölgesinde Haçlı Serferleri Müslüman Haçlı Siyasî İttifakları (2. bs). Yeditepe Yayınevi.
• Yinanç, M. H. (2020). Türkiye Tarihi Selçuklular Devri (R. Yinanç, Ed.; 2. bs, C. 1). Türk Tarih Kurumu.