Türk Ceza Hukukunda İrtikâp Suçu

Yıl 2023, Cilt: 11 Sayı: 22, 39 - 53, 29.08.2023

Mekin Nemli

Öz

İrtikâp suçu 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 250’nci maddesinde düzenlenmiştir. İrtikâp suçunun; icbar suretiyle, ikna suretiyle ve hatadan yararlanmak suretiyle olmak üzere üç işleniş şekli bulunmaktadır. İrtikâp suçu özgü suç olup, suçun faili sadece kamu görevlisi olabileceğinden kamu görevlisi olmayanlar “müstakil fail” veya “müşterek fail” olamazlar. Bu suçların işlenişine iştirak eden kamu görevlisi dışındaki kişiler “azmettiren” veya ‘yardım eden’ olarak sorumlu tutulurlar. Maddenin ilk şeklinde, icbar suretiyle irtikâp suçunun unsurlarından olan “icbar” kavramının tanımı yapılmamıştı. 6352 sayılı Kanunla “icbar” kavramının tanımı yapılarak, TCK’nın 250’nci maddesinin birinci fıkrasına ikinci cümle olarak eklenmiştir. Kanun metnine “icbarın” tanımının eklenmesiyle, uygulamacıların, icbar suretiyle irtikâp suçunu, rüşvet suçu olarak değerlendirme hatasına düşmelerinin önüne geçilmiştir. 6352 sayılı Kanunla icbar kavramının tanımının eklenmesi rüşvet suçuyla icbar suretiyle irtikâp suçunu birbirinden ayırt edilebilmesini kolaylaştırmıştır. Ancak aynı hususu ifade etmek üzere mevcut maddede hangi terim kullanılmışsa kanun değişikliği ile eklenecek fıkralarda da aynı terimin kullanılması beklenir. Oysaki 6352 sayılı kanunla yapılan değişiklikle eklenen fıkralar düzenlenirken aynı terimi kullanmaya özen gösterilmeden düzenlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

İrtikâp, İcbar, İkna, Kamu görevlisi, Yarar

Kaynakça

• Akçin, İhsan. Kamu İdaresinin Güvenirliğine ve İşleyişine Karşı Suçlar, 3. bs. Ankara: Adalet, 2021.
• Centel, Nur ve Hamide Zafer. Ceza Muhakemesi Hukuku, 17. bs. İstanbul: Beta, 2020.
• Dönmezer, Sulhi ve Sahir Erman. Nazari ve Tatbiki Ceza Hukuku, 14. bs. İstanbul: Der, 2019.
• Evik, Vesile Sonay. “İrtikâp Suçu” Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 6, S. 2 (Temmuz/2007): s. 47-74.
• Hafızoğulları, Zeki ve Muharrem Özen. Türk Ceza Hukuku Özel hükümler Millete ve Devlete Karşı Suçlar, 1. bs. Ankara: US-A 2016.
• Kahraman, Recep. “ İrtikâp ve Rüşvet Suçları Bakımından İcbar Karinesinin Ceza Sorumluğuna Ektisi” Türkiye Barolar Birliği Dergisi C.141, S. 31 (2019): s. 209-225.
• Kanbur, Mehmet Nihat. “6352 Sayılı Kanun Değişiklikleri Çerçevesinde Türk Ceza Hukukunda İrtikâp Suçu (TCK m.250)” Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, S. 2, (Aralık/ 2013): s. 1177-1207.
• Karakehya, Hakan. “Olası Kast” Ceza Hukuku Dergisi, C.1, S.2 (Aralık/2006): s. 19-46.
• Koca, M. Reis. “İrtikâp Suçu” Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi, S. 6 (2016): s. 247-279.
• Koca, Mahmut ve İlhan Üzülmez. Türk Ceza Hukuku Özel Hükümler, 2. bs. Ankara: Adalet, 2015.
• Soyaslan, Doğan. Ceza Hukuku Özel Hükümler, 13. bs. Ankara: Yetkin, 2020.
• Özen, Mustafa. Öğreti ve Uygulama Işığında Ceza Hukuku Özel Hükümler, 5.bs. Ankara: Adalet, 2021.
• Özbek, Veli Özer, vd. Türk Ceza Hukuku Özel Hükümler, 6. bs. Ankara: Seçkin, 2014.
• Tezcan, Durmuş, vd. Teorik ve Pratik Ceza Özel Hukuku, 19. bs. Ankara: Seçkin 2021.
• Toroslu, Nevzat ve Haluk Toroslu. Ceza Hukuku Özel Kısım. Ankara: Savaş,2021.
• Turabi, Selami. İrtikâp Suçları (5237 Sayılı TCK 250), 1. bs. Ankara: Seçkin 2009.
• Tüysüz, Fırat. “İrtikâp Suçu” Başkent Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 1, S. 2 (2015): s. 258-283.
• Üzülmez, İlhan. “Yeni Ceza Kanununda İrtikâp Suçu (M.250)” Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 14, S. 2 (2006): s. 273-298.
• Yerdelen, Erdal. “İrtikâp Suçu (TCK m. 250)” Erciyes Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 8, S. 2 (Aralık/2013): s. 445-480.
• Yokuş Sevük, Handan. Türk Ceza Hukuku Özel Hükümler, 3. bs. Ankara: Adalet,2020.
• Yurtcan, Erdener. Yargıtay Kararları Işığında Rüşvet-Zimmet-İrtikâp-Görevi Kötüye Kullanma, 3. bs. Ankara: Seçkin 2020.