Mümine Yıldız’ın Resimli Çocuk Kitaplarının Çocuk Edebiyatına Uygunluk ve Eğitsel Özellikler Açısından İncelenmesi

Yıl 2025, Cilt: 8 Sayı: 1, 57 - 70, 31.05.2025

Özlem Turan , Burcu Öztürk

Öz

Erken çocukluk döneminde seçilen çocuk kitaplarının çocukların yaş ve gelişim özelliklerine, gelişim alanlarına (fiziksel, bilişsel, dilsel, sosyal ve duygusal), ilgi ve isteklerine uygun olmasına dikkat edilmelidir. Okul öncesi dönemdeki çocuklar için seçilen kitapların dış yapı (boyut, kâğıt, kapak/cilt, sayfa düzeni, harfler ve resimler) ve iç yapı özellikleri (konu, izlek, plan, iletiler, karakterler, dil ve anlatım özellikleri) bakımından çocuğun gelişim özelliklerini destekleyici nitelikte olması gerekir. Bu makalenin amacı erken çocukluk dönemine uygun eserler veren yazar Mümine Yıldız’ın resimli çocuk kitaplarını (Sakız Hanım’ın Eteği, Güneş Anne ve Çiçek Kız, Kiraz Çekirdeği) dış yapı ve iç yapı özellikleri, eğitsel ilkeler ve çocukların gelişim özelliklerine uygunluğu açısından değerlendirmektir. Bu inceleme nitel bir inceleme olup, araştırmada doküman analizi yöntemi kullanılmıştır. Kitaplardaki veriler ise betimsel analiz yöntemiyle incelenmiş ve analiz edilmiştir. Mümine Yıldız, resimli çocuk kitaplarını çocuğa görelik ilkesini dikkate alarak yazmıştır. Kitaplarda yer alan iletiler çocukların hayal gücünü ve yaratıcılığını destekleyecek şekilde verilmiştir. Çocukların öğrenme süreçlerini daha eğlenceli ve keyifli hâle getiren bu kitaplar, çocukların erken okuryazarlık becerilerini desteklemekte, değerlerimizi aktarmakta, öğretirken eğlendirmektedir. Bu yönüyle Mümine Yıldız’ın eserleri, çocuk edebiyatının temel işlevlerinden biri olan eğlendirirken eğitmeyi başarıyla gerçekleştirmektedir. Kitaplarda kullanılan dil çocukların bilişsel seviyelerine uygun olarak sade, akıcı bir yapıdadır. Bu özellikler çocukların hikâyeye katılımını kolaylaştırmakta ve kitaplara karşı ilgilerini artırmaktadır. Bunun yanında kitapta kullanılan görsellerde karakterler ve mekân tasvirleri, çocukların hayal gücünü geliştirirken metni daha anlamlı hâle getirmektedir. Çocuklara uygun doğru kitap seçimi açısından Mümine Yıldız’ın kitapları başarılı örneklerdir. Mümine Yıldız’ın kitapları detaylı bir şekilde çocuk edebiyatına uygunluğu açısından incelendiğinde, bu kitapların çocuklara okuma sevgisi ve okuma kültürü aşılayacağı görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

çocuk edebiyatı , Mümine Yıldız , resimli kitaplar

Analysis of Mümine Yıldız’s Illustrated Children’s Books in Terms of Suitability for Children’s Literature and Educational Features

Öz

In early childhood, the selection of children's books should align with children's age and developmental characteristics, developmental domains (physical, cognitive, linguistic, social, and emotional), as well as their interests and preferences. For preschool children, books should possess external structural features (such as size, paper quality, cover/binding, page layout, typography, and illustrations) and internal structural elements (such as theme, plot, structure, messages, characters, and linguistic and narrative style) that support their developmental characteristics. The aim of this study is to evaluate the picture books of Mümine Yıldız an author known for works suitable for early childhood namely (Sakız Hanım’ın Eteği, Güneş Anne ve Çiçek Kız, and Kiraz Çekirdeği), in terms of their external and internal structural features, educational principles, and suitability to children’s developmental characteristics. This research is qualitative in nature and utilizes the document analysis method. The data from the books were examined and analyzed through descriptive analysis. Mümine Yıldız has written her picture books in accordance with the principle of child-centeredness. The messages conveyed in the books are designed to foster children's imagination and creativity. These books, which make the learning process more enjoyable and engaging for children, support early literacy skills, convey cultural values, and succeed in educating while entertaining. The language used in the books is simple and fluent, appropriate for the cognitive level of children, which facilitates their engagement with the story and increases their interest in books. Furthermore, the illustrations featuring character and setting depictions enhance children's imagination while making the text more meaningful. In terms of selecting appropriate books for children, Mümine Yıldız’s works serve as exemplary models. A detailed examination of her books in terms of their suitability for children's literature reveals that these works are capable of instilling a love for reading and fostering a culture of reading in children.

Anahtar Kelimeler

Children's literature , Mümine Yıldız , picture books

Kaynakça

• Chomsky, N. (2009). Bilgi sorunları ve dil: Managua dersleri. (V. Kılıç, Çev.). İstanbul: Bgst Yayınları.
• Çelik, İ. (2017). Noam Chomsky ve psikolinguistik dil gelişim kuramı. International Periodical fort he Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 12(28), 193-208.
• Demircan, C. (2014). TÜBİTAK Çocuk kitaplığı dizisindeki kitapların dış yapısal ve iç yapısal olarak incelenmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(1), 12-27.
• Durukoğlu, S., & Özbay, Z. (2025). ‘Yeşilin Kızı Anne’ adlı çocuk romanının dört katlı düşünme modeline göre incelenmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 12(23),30-57.
• Ersoy, A. Ö., & Bayraktar, V. (2017). Okul öncesi dönemde çocuk edebiyatı kavramı ve çocuk kitaplarının özellikleri. In A. Turla (ed.), Her yönüyle okul öncesi eğitim-9: Okul öncesi dönemde çocuk edebiyatı (4.basım, ss. 9-42). Ankara: Hedef CS Basın Yayın.
• Gönen, M. (2017). Çocuk edebiyatı yazarı ve çizeri olarak Feridun Oral’ın çocuk edebiyatımızdaki yeri ve eğitsel değerler (Yüksek lisans tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkçe Eğitimi Anabilim Dalı). YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Karataş, E. (2014). Çocuk edebiyatında “karakter” kavramı. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (33), 60-79.
• Kardaş, C., & Alp, D. (2013). Çocuk edebiyatı ve medya. Ankara: Eğiten Kitap.
• Körükçü, Ö. (2012). Okul öncesi eğitime yönelik resimli çocuk kitaplarının bulunması gereken temel özellikler açısından incelenmesi. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14(2), 243-254.
• Kuru, H., & Ünlü Kuru, B. (2022). Nermin Şenol Kalyoncu’nun Salkımsöğütteki Orkestra adlı eserinin çocuk edebiyatı açısından incelenmesi. Bartın Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 7(2), 57-71.
• Oğuzkan, A. F. (2013). Çocuk edebiyatı (10.basım). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Öztürk, B ve Öztürk, S. B. (2021). Özge Altınok Lokmanhekim’in resimli çocuk kitaplarının çocuk edebiyatının temel ilkeleri açısından incelenmesi. Çocuk, Edebiyat ve Dil Eğitimi Dergisi,4 (2), 138-159.
• Sever, S. (1995). Çocuk kitaplarında bulunması gereken yapısal ve eğitsel özellikler. Abece,107, 14-15.
• Sever, S. (2013). Çocuk edebiyatı ve okuma kültürü. İzmir: Tudem Yayıncılık.
• Sever, S. (2019). Çocuk ve edebiyat. İzmir: Tudem Yayıncılık.
• Şahin, G. (2014). Okul öncesi dönem çocuk kitaplarında görsel bir uyaran olarak resim. Uluslararası Türkçe veya Türk Dilleri, Edebiyatı ve Tarihi Dergisi, 9(3).s.1309-1324
• Şimşek, T. (2016). Kuramdan uygulama çocuk edebiyatı. Ankara: Grafiker Yayınları.
• Şirin, M. R. (2019). Çocuk, çocukluk ve çocuk edebiyatı. İstanbul: Uçan At Yayınları.
• Şirin, M. R. (2021). Çocuk edebiyatına eleştirel bir bakış. İstanbul: Uçan At Yayınları.
• Temizyürek, F. (2003). Türkçe öğretiminde çocuk edebiyatının önemi. Türklük Bilimi Araştırmaları, (13), 161.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (11. baskı.). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yıldız, M. (2020). Sakız Hanım’ın Eteği. Masalperest.
• Yıldız, M. (2020). Güneş Anne ve Çiçek Kız. Genç Tuti.
• Yıldız, M. (2021). Kiraz Çekirdeği. Genç Tuti.