Ignacz Kunos’un Derleyip Yayımladığı Masallarda Yer Alan Grotesk Ögeler

Yıl 2020, Cilt: 4 Sayı: 1, 31 - 44, 03.02.2020

Erhan Şen

Öz

Türk halk edebiyatı
çalışmalarının öncülerinden sayılan Macar asıllı Türkolog Ignacz Kunos’un
derleyip yayımladığı 26 masalda yer alan grotesk ögeleri belirlemeyi amaçlayan
bu araştırma nitel ve betimsel bir çalışmadır. Araştırmada verilerin toplanması
için doküman analizine, verilerin çözümlemesinde ise içerik analizine
başvurulmuştur. Çalışma kapsamında incelenen 2 masalda (M1, M21) herhangi bir
grotesk ögeyle karşılaşılmamıştır, 24 masalda ise farklı dağılım göstermekle
birlikte çeşitli grotesk ögeler belirlenmiştir. İncelenen masallarda 15 farklı grotesk görünümlü eylem (n: 39) belirlenmiştir.
“Farklı bir bedene bürünmek” (n: 9) dışındaki grotesk eylemlerin tümü  şiddet yönelimlidir. Ayrıca Kunos’un derleyip
yayımladığı masallarda “alkol tuzağı, canavar, cin, delilik, cinnet, eti
dökülmek, şişleme ya da şişlenme” gibi grotesk ögelerin hiçbiriyle
karşılaşılmamıştır. İncelenen masallarda 2 grotesk varlık [dev/devanası
(n: 10), ejderha (n:4)]; 4 grotesk mekân [mezarlık (n: 3), mağara (n:2), vahşi
doğa (n:2) ve orman (n: 1)]; 6 grotesk nesne [kılıç (n: 5), hançer (n: 4),
bıçak (n: 3), balta (n: 1), topuz(n: 1), 
zehirli bir nesne (n: 1)] ve 4 farklı grotesk figür [kocakarı (n: 7),
cadı (n: 4), kötülük peşindeki
bir erkek (n: 4), kötülük yapan bir hayvan (n: 3)] belirlenmiştir. Şiddet
eylemi açısından Kunos’un derleyip yayımladığı masalların çocuk açısından ürkü
yaratabilecek ögeler içerdiği söylenebilir. Bazı
masallarda şiddet eyleminin yoğunluğu çocuk okur açısından sakıncalı olabilir.
Bu nedenle çocuğa okutulacak masalların seçiminde bu çalışmaların verilerinden
yararlanılabilir. Çocuğun kendi korkularının üstesinden gelmesi için bu
masallardaki grotesk ögeler işlevsel rol üstlenebilir. Grotesk ögelere sahip
masallar çocuklarla buluşturularak, onlarla tartışılarak bu tür ögelerin
simgesel anlamları üzerinde durulabilir. İleriki dönemlerde farklı
araştırmacılar tarafından derlenip yayımlanmış Türk masalları grotesk ögeler ve
bunların eğitsel işlevleri açısından incelenebilir. 

Anahtar Kelimeler

Ignacz Kunos, masal, grotesk, çocuk edebiyatı

Kaynakça

• Akkaya, N. (2014). Keloğlan Masallarında Yer Alan Değerlerin İncelenmesi . Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi , 312-324.Aslan, E. (2017). Türk Halk Edebiyatı. Ankara: Pegem Yayıncılık.Bahtin, M. (2005). Rabelais ve dünyası. (Ç. Öztek, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları. Bonn, J. D. (2010). A Comprehensive Dictionary of Literature. Delhi: Abishek .Boratav, P. N. (1995). 100 Soruda Türk Halk Edebiyatı . İstanbul : Gerçek Yayınevi .Cornwell, N. (1998). The Grotesque. M. Mulvey-Roberts içinde, The Handbook Gothic Literature (s. 273). London: Macmillan Press.Çetinkaya, Z. (2007). Masalların Türkçe Öğretimindeki Yeri ve Önemi. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.Çiftbaş, Ü. (2019). Türk Halk Masallarında Şiddet (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Kastamonu: Kastamonu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.Dilidüzgün, S. (2007). Masallar ve Masalsı Türler . Z. Güneş içinde, İlköğretimde Çocuk Edebiyatı (s. 93-121). Eskişehir : Anadolu Üniversitesi Yayınları .Elçin, Ş. (2001). Halk Edebiyatına Giriş . Ankara : Akçağ Yayınları .Helimoğlu-Yavuz, M. (2002). Masallar ve Eğitimsel İşlevleri . Ankara : T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları.Hitchcock, L. A. (2013). Kuramlar ve Kuramcılar (Çağdaş Düşüncede Antik Edebiyat). (S. Pekşen, Çev.) İstanbul: İletişim Yayınları.Hogle, J. E. (2002). Introduction: the Gothic in western culture. J. E. Hogle içinde, Gothic Fiction (s. 1-20). Cambridge: Cambridge University Press.Howart, M. (2014). Under the Bed, Creeping (Psychoanalyzing the Gothic in Children's Literature. Jefferson: McFarland & Company Publishers.Kılcan, B. (2016). Ignac Kunos'un Kırk Dört Peri Masalı Adlı Eserinin Değerler Açısından İncelenmesi. Turkish Journal of Education , 82-94.Kunos, I. (1991). Türk Masalları (Cilt I). (G. Yener, Çev.) İstanbul: Engin Yayıncılık.Lukens, R. J., Smith, J. J., & Coffel, C. M. (2013). A Critical Handbook of Children's Literature. Boston: Pearson Education Publication.Nutku, Ö. (2001). Dram Sanatı (Tiyatroya Giriş). İstanbul: Kabalcı Yayınevi.Obruk Canpolat, T. (2018). Türk ve Alman Halk Masallarında Biçim ve Olağanüstü Unsurlar (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.Özakın, D. (2018). Rus Edebiyatında Gotik Estetiğin Temel Kavramları Olarak Yüce (Sublime) ve Tekinsiz (Unheimlich). Ulakbilge, 6(25), 687-701.Özdemir, E. (2007). Yazınsl Türler . Ankara : Bilgi Yayınevi.Patton, M. Q. (2014). Nitel Araştırma ve Değerlendirme Yöntemleri. (M. Bütün, & S. B. Demir, Çev.) Ankara: Pegema Yayıncılık.Sakaoğlu, S. (1999). Masal Araştırmaları . Ankara : Akçağ Yayınları .Snodgrass, M. E. (2005). Encyclopedia of Gothic Literature (The Essential Guide to the Lives and Works of Gothic Writers) . New York : Facts On File, Inc.Sutherland, J. (2011). How Literature Works (50 Key Concepts). Oxford: Oxford University Press.Szilagyı, S. (2007). Ignacz Kunos: Türk Folklor Araştırmalarında Bir Öncü (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü .Şimşek, E. (2001). Yukarıçukurova Masallarında Motif ve Tip Araştırması I-II. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları .Tavşancıl, E., & Aslan, E. (2001). Sözel, Yazılı ve Diğer Materyaller için İçerik Analizi ve Uygulama Örnekleri. İstanbul: Epsilon Yayıncılık.Tezel, N. (1997). Türk Masalları 1-2. Ankara : Kültür Bakanlığı Yayınları .Türk Dil Kurumu. (2019, Ağustos 21). Türk Dil Kurumu. Ağustos 21, 2019 tarihinde Türk Dil Kurumu web Sitesi : https://sozluk.gov.tr/ adresinden alındıYardımcı, M. (2012). Malatya Masalları . İstanbul: Malatya Kitaplığı Yayınları.Yörükoğlu, A. (2004). Çocuk Ruh Sağlığı. İstanbul: Özgür Yayınları.Zipes, J. (2018). Dayanılmaz Peri Masalı (Bir Türün Toplumsal ve Kültürel Tarihi). İstanbul: Alfa Yayınları.