Resimli Çocuk Kitaplarında Atatürk ve Cumhuriyet Değerlerinin İncelenmesi (1950-1997)

Yıl 2022, Cilt: 5 Sayı: 2, 58 - 76, 25.03.2022

Neslihan Nur Çelik , Ayten Sezer Arığ

Öz

Bu çalışma, Türkiye’deki resimli çocuk kitaplarının Atatürk ve cumhuriyet değerleri açısından incelenmesini; bu kitaplarla demokrasi, insan hakları, adalet, özgürlük, vatan, milliyetçilik, inkılapçılık ve benzeri gibi konuların kitaplara nasıl ve ne sıklıkta işlendiği incelenmiştir. Araştırma yöntemi olarak, nicel ve nitel araştırma yöntemlerinin bir arada uygulandığı karma yöntem kullanılmıştır. Araştırmanın nicel kısmı tarama modelinde betimsel bir çalışmadır. Araştırmanın nitel kısmında doküman analizi ve içerik çözümlemesi yöntemi kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubu Ankara ilindeki, Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı ve özel okul öncesi eğitim kurumlarında ve kütüphanelerde kullanılan, özel koleksiyonlarda bulunan ve yayınevlerinde satışa sunulan ve kolay ulaşılabilirlik yöntemi ile ulaşılan 151 resimli çocuk kitabından oluşmaktadır. Araştırmada veri toplama aracı olarak, araştırmacılar tarafından geliştirilen ‘Resimli Çocuk Kitaplarını Atatürk ve Cumhuriyet Değerleri Yönünden İnceleme Formu’ kullanılmıştır. Bu formun uygunluğu için 2 uzman görüşü alınmıştır. Araştırmada elde edilen veriler Microsoft Excel 2010 programıyla değerlendirilmiştir. Puanlama güvenirliğini sağlamak amacıyla araştırmacılar dışında 2 farklı uzmanın da değerlendirdiği 20 kitaba yönelik üç farklı değerlendirme arasında Pearson Korelasyon Analizi yapılmış; bu değerlendirmeler arasında oldukça yüksek bir korelasyon tespit edilmiştir. Araştırmanın sonucunda çalışma grubuna alınan resimli çocuk kitaplarının yer alan Atatürk ve cumhuriyet değerlerine oldukça az rastlanmıştır. Bu oldukça düşük oran ülkemizde 4-12 yaş dönem çocuklarına yönelik hazırlanan resimli çocuk kitaplarının niteliklerinin arttırılması konusunda çalışmalar yapılması gerektiğini göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Atatürk, Resimli Çocuk Kitabı, Okul Öncesi Eğitim, Çocuk Edebiyatı, Cumhuriyet.

Kaynakça

• Alpöge, G. (2004). Çocuk Edebiyatı Projesi: Türkiye’de 1991-2000 Yılları Arasında Çocuk Edebiyatı. Haktanır G, Güler T, editörler. OMEP 2003 Dünya Konsey Toplantısı ve Konferansı Bildiri Kitabı; 5-11 Ekim 2003; Kuşadası. İstanbul; Ya-Pa; 2004. s. 418-433.
• Aydın, H. (2012). Çocuk kitaplarında kültürün illüstrasyona etkileri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Haliç Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Grafik Tasarım Anasanat Dalı, İstanbul.
• Bayram, Z. (2009). Resimli çocuk kitaplarının okuma alışkanlığı üzerindeki etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bilgi ve Belge Yönetimi Anabilim Dalı, İstanbul.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., Demirel, F. (2014). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. (Genişletilmiş 17. baskı). Ankara: Pepem Yayıncılık.
• Çakmakçıoğlu, A. (1994). Güzel Özgürlük, Resimleyen: İhsan Ertürkmen, İstanbul: Serhat Yayınları.
• Demiray, K. (1971). Türkçe çocuk edebiyatı. (13. Baskı). İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• Eke, N. & Tepiltepe, T. & Ünlü, S. (1923-1973). Türk yazarlarının yayınladıkları çocuk kitapları bibliyografyası. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• Erdi, A. (2008). Türkiye’de 1980-1985 ve 2000-2005 Yılları Arasındaki Çocuk Kitaplarında Eğitsel İletiler (Karşılaştırmalı Bir Çalışma). Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İlköğretim Ana Bilim Dalı Sınıf Öğretmenliği Bilim Dalı, İstanbul.
• Gökşen, E. N. (1966). Örnekleriyle çocuk edebiyatımız, İstanbul: Okat Yayınevi.
• Gönen, M. (1993). Anaokulu öğretmenlerinin beş altı yaş çocukları için kullandıkları masal ve hikâye kitaplarının niteliklerinin incelenmesi. Türk Kütüphaneciliği, 7(2),83-88.
• Gönen, M. (2000). Resimli çocuk kitaplarının içerik, resimleme, fiziksel özellikleri ve Türkiye’de son on yılda çocuk kitapları alanında yapılmış tezler. 1. Ulusal Çocuk Kitapları Sempozyumu (20-21 Ocak 2000). yay. Haz. Sedat Sever. Ankara. Ankara eğitim Bilimleri Fakültesi Tömer Dil Öğretim Merkezi. s. 383.
• Ilgaz, H. (1962). Atatürk: doğumundan ölümüne kadar. Kadın ve Çocuk Yayınları.
• Karpat, K. (2016). Türk demokrasi tarihi: Sosyal, kültürel ekonomik temeller. (4. Baskı). İstanbul: Timaş yayınları.
• Kıbrıs, İ. (1983). Yeni yüzyıl için uygulamalı çocuk edebiyatı. İstanbul: Eylül Yayınevi.
• Kirchgasler, K. L. (2018). Moving the lab into the field: The making of pathologized (non)citizens in US science education. Curriculum Inquiry, 48(1), 115-137.
• Neydim, N. (1989). Çocuk ve gençlik edebiyatı tarihine sosyolojik değişimler açısından genel bir bakış. Çoluk Çocuk Dergisi, 1, 30-31.
• Onur, B. (2005). Türkiye’de çocukluğun tarihi. İstanbul: İmge Kitabevi.
• Oğuzkan, F. (2013). Çocuk edebiyatı (10. Baskı). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Popkewitz, T. S. (2008). Cosmopolitanism and the age of school reform: Science, education, and making society by making the child. New York, NY: Routledge.
• Sever S. (2015). Çocuk ve edebiyat (8. Baskı). İzmir: Tudem Yayıncılık.
• Ural, S. (1994). İlk Başbakan, Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Veziroğlu, M. (2009). Resimli çocuk kitaplarının m. e. b. okul öncesi eğitim programı’ndaki kazanımlara uygunluğunun incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, İlköğretim Bölümü, Okul Öncesi Öğretmenliği Anabilim Dalı, Ankara.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2006). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_bts&arama=kelime&guid=TDK.GTS.56b 619e75318c6.05020106, (Erişim Tarihi: 06.02.2016)
• http://www.anitkabir.org/ataturk/resimlerle-ataturk.html (Erişim Tarihi: 12.12.2015)