Çocuk Romanlarında Tematik Dönüşüm (18. yy-20. yy)

Yıl 2023, Cilt: 6 Sayı: 2, 40 - 58, 13.09.2023

Merve Tepe , M. Halil Sağlam

Öz

Çocuk edebiyatı, çocuk algısıyla birlikte zamanla gelişmiştir. Çağların sosyal, siyasal ve kültürel birikimlerini, çatışmalarını ve yabancılaşma sorunsalını yansıtmaktadır. Çocuk romanları, çocuk edebiyatı içinde bir türdür ve o da çocuk edebiyatı gibi tarihî gelişim ve dönüşüm süreci geçirmiştir. Bu çalışmada 18, 19 ve 20. yüzyıldaki çocuk romanlarının tematik dönüşümü ele alınmaktadır. Tematik dönüşüm kavramı romanlardaki konu, değer ve ileti dönüşümünü ifade etmektedir. Bu çalışmada 18. yüzyıla ait iki; 19. yüzyıla ait beş; 20. yüzyıla ait altı çocuk romanı incelenmektedir. Çalışmada 18. yüzyıla ait Robinson Crusoe ve Güliver’in Gezileri; 19. yüzyıla ait Alice Harikalar Diyarında, Define Adası, Pinokyo, Dünyanın Merkezine Yolculuk ve Heidi; 20. yüzyıla ait Pollyanna, Peter Pan, Momo, Işın Çağı Çocukları, Şeker Portakalı ve Küçük Prens adlı romanlar değerlendirilmiştir. Çalışmanın amacı çocuk romanlarının diğer edebî türler gibi yapı ve izlek bağlamında değişim sürecini ortaya koymaktır. Bu amaçla yazarların romanlarda konuyu ele alış ve yorumlayış biçimi; romanlardaki çatışma unsurları ve çocuk gerçekliği; romanlara hâkim olan değerler ve iletilerin veriliş tekniği incelenmiştir. Çalışma sonucunda çocuk romanlarının din duygusundan, bilim ve teknolojiye, sonrasında çağı ve insanlığı sorgulayan çocuk felsefesine ve psikolojiye evrildiği tespit edilmiştir. Çalışmanın çocuk okurlarda eleştirel okuma becerisini geliştireceği, Türkçe, edebiyat, tarih ve sosyal bilimler arasındaki disiplinlerarası ilişkiye katkı sağlayacağı düşünülmektedir. Çalışma sonucunda şu önerilerde bulunulmuştur: Okul kütüphanelerinde yüzyıllara göre tasnif edilmiş çocuk romanları bölümü oluşturulabilir. Bu yolla öğrencilerin edebiyat, tarih ve coğrafya alanlarındaki bilgileri güçlendirilebilir. Bu çalışma 18, 19 ve 20. yüzyıllara ait çocuk romanlarını kapsamaktadır. Bu konuda 21. yüzyılı karşılaştırmaya dâhil eden farklı bir çalışma yapılabilir. Türk ve dünya edebiyatında özellikle 2000’li yıllardan sonra distopik romanlara doğru bir tematik dönüşümün ortaya çıktığı dikkat çekmektedir. Bilim ve teknolojinin yıkıcı sonuçlarına bağlı olarak ortaya çıkan bu tür romanlar geçmiş yüzyıllarda yayımlanan ütopik çocuk romanlarıyla karşılaştırılabilir

Anahtar Kelimeler

çocuk edebiyatı, din, tema, felsefe, psikoloji

Destekleyen Kurum

yok

Proje Numarası

yok

Teşekkür

İlgili kurumlara teşekkür ederiz.

Kaynakça

• Ağır, A. (2007). Medeniyetin öncü kahramanları: Robinson Crusoe ve Ahmet Celâl. İlmî Araştırmalar Dergisi, 0.24. 7-22.
• Barrıe, J. M. (2021). Peter Pan. (Elif, Dinçer Çev.). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Booth, W. C. (2004). Bakış açısı ve kinaye mesafesi, Stevick, Phlipp (Ed), Roman teorisi (5. Baskı, 82-100). Ankara: Akçağ Yayınları
• Carroll, L. (2020). Alice harikalar diyarında. (Elif, Dinçer Çev.). Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Collodı, C. (2020). Pinokyo. (Mine, Çilingiroğlu Çev.). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Çelik, T. (2021). Refik Halid Karay’ın romanlarında bakış açısı ve anlatıcı düzlemi. Internetıonal Journal of Filologia, 6.4 138-147.
• Çılgın, S. A.(2005). Çağını anlatan bir çocuk edebiyatçısı: Gülten Dayıoğlu. U-Ü Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6.8 35-46.
• Dayıoğlu, G. (2021). Işın çağı çocukları. İstanbul: Altın Kitaplar Yayınları.
• Defoe, D. (2007). Robinson Crusoe. (Gürel, Karaca Çev.). İstanbul: Karaca Yayınları.
• Dökmen, Üstün (1983). Pinokyo'nun arketipler ve anababa-çocuk ilişkileri açısından incelenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi 16. 02.381-395
• Ende, M. (1984). Momo. (Leman, Çalışkan Çev.). Kaynak Yayınları.
• Exupery, S. A. (2016). Küçük Prens. (Hüseyin, Ergül Çev.). Olympıa Yayınları.
• Gürel, Z., Temizyürek F. & Şahbaz, N. (2016). Çocuk edebiyatı. Ankara. Pegem Akademi.
• Güven, D. Ç. (2018). Robinson romanlarında ütopya, distopya, mahşer metaforları ve çocuk edebiyatı Robinson Crusoe, mercan adası sineklerin tanrısı. Folklor/Edebiyat Dergisi, 24.95, 135-153.
• Kıbrıs, İ. (2016). Çocuk edebiyatı. Ankara: Kök Yayıncılık.
• Neydim, N. (2003). Çocuk ve edebiyat. İstanbul: Bu Yayınevi.
• Phillips, R. (1997). Mapping men andempire: a geography of adventure. Routledge Publisher.
• Porter, E. H. (2020). Pollyanna. (Elif, Dinçer Çev.). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Rousseau, J.J. (2009). Emile ya da eğitim üzerine. (İsmail, Yerguz Çev.). İstanbul: Say Yayınları.
• Tepe, M. (2023). Çocuk Romanlarında Tematik Dönüşüm (18-20. yy). Yüksek Lisan Tezi Sİ. Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Siirt.
• Sazyek, H. (2020). Roman terimleri sözlüğü. Ankara: Hece Yayınları.
• Spyrı, J. (2020). Heidi. (Sevgi, Sonkan Çev.). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Stevenson, L. R. (2020). Define adası. (Sevgi, Atlıhan Çev.). İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları Kültür Yayınları.
• Swift, J. (2018). Güliver’in gezileri. (Nuran, Yangın Çev.). İstanbul: Erdem Çocuk Yayınları.
• Türkben T. & Avan, H. G. (2020). Michael Ende’nin “Momo” adlı eserinin çocuk edebiyatının temel ilkeleri açısından incelenmesi. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 24.2. 451-468.
• Vasconcelos, M. D. (2009). Şeker portakalı. (Aydın, Emeç Çev.). İstanbul: Can Yayınları.
• Verne, J. (2012). Dünyanın merkezine yolculuk. (Nedim, Aslan Çev.). İstanbul: Parıltı Yayınları.
• Yetkiner, B. (2021). Devletin ideolojik aygıtları bağlamında masallara yönelik bir araştırma. İnönü Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 6.1. 298-311.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. İstanbul: Seçkin Yayıncılık.