Values in Göktuğ Canbaba's Children's Books

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 2, 66 - 81, 27.11.2024

Şahin Şimşek , Ayşegül Sel

Öz

Values are rules that bring members of society closer to each other, bring them together on a common ground and organize social life. Value education, which starts in the family, has started to take place in curricula and value education has become important in our country. In addition to entertaining children, books written for children may also aim to teach them some important subjects. However, works that go beyond didactic approaches in children's literature and deal with values in an implicit and digestible way are of great importance for children's values education. In this context, examining the books of an author who attaches importance to childlike language and writes works in the story genre for children can make important contributions to how values can be transferred to children. The purpose of this study is to examine Göktuğ Canbaba's children's books titled Ev Kedisi Mırnav, Havalı Maymun, Şarkı Söyleyen Ihlamur and Utangaç Papağan Huli in terms of the 12 values in the 2024 Preschool Program. Qualitative research method was adopted in the study, and the data of the study were obtained through document analysis technique. The data obtained were interpreted through content analysis. It was observed that friendship and self-control were the most common values in Göktuğ Canbaba's children's books. This is followed by the values of generosity, compassion, respect, love, patriotism and helpfulness. Honesty and patience are the values that are covered the least in the works. In all four books examined, at least 5 and at most 10 of the 12 values listed in the 2024 Preschool Education Program were included, if not all of them. The quotations from the works related to values show that the values are not given in a direct and didactic way, they are covered implicitly by establishing links with related attitudes and behaviors, and that these works do not aim to teach or dictate anything to children. In this respect, these works can be used both for children to enjoy reading and to learn the values mentioned in the curriculum while reading.

Anahtar Kelimeler

Values education, child literature, root values, Göktuğ Canbaba

Göktuğ Canbaba’nın Çocuk Kitaplarında İşlenen Değerler

Öz

Değerler toplum üyelerini birbirine yaklaştıran, onları ortak bir paydada buluşturan, sosyal yaşamı düzenleyen kurallardır. Ailede başlayan değer eğitimi, öğretim programlarında da yer almaya başlamış ve ülkemizde değer eğitimine önem verilir olmuştur. Çocuklar için yazılan kitaplarda onları eğlendirmenin yanında birtakım önemli konuları öğretmek gayesi de bulunabilir. Ancak çocuk edebiyatında didaktik yaklaşımların ötesine geçerek, değerleri örtük ve sindirilebilir bir biçimde ele alan eserler, çocukların değerler eğitimi açısından büyük önem taşımaktadır. Bu bağlamda, çocuksu dile önem veren ve çocuklar için hikâye türünde eserler kaleme alan bir yazarın kitaplarının incelenmesi, değerlerin çocuklara nasıl aktarılabileceği konusunda önemli katkılar sağlayabilir. Bu çalışmanın amacı, Göktuğ Canbaba’nın Ev Kedisi Mırnav, Havalı Maymun, Şarkı Söyleyen Ihlamur ve Utangaç Papağan Huli adlı çocuk kitaplarını, 2024 Okul Öncesi Programı’nda yer alan 12 değer açısından incelemektir. Çalışmada nitel araştırma yöntemi benimsenmiş, araştırmanın verileri doküman analizi tekniği ile elde edilmiştir. Elde edilen veriler içerik analizi ile yorumlanmıştır. Göktuğ Canbaba’nın incelenen çocuk kitaplarında en çok işlenen değerin dostluk ve öz denetim olduğu görülmüştür. Ardından cömertlik, merhamet, saygı, sevgi, vatanseverlik, yardımseverlik değeri gelmektedir. Eserlerde dürüstlük ve sabır ise en az işlenen değerlerdir. İncelenen dört kitapta da 2024 Okul Öncesi Eğitim Programı’nda listelenen 12 değerin tamamına olmasa bile en az 5 en fazla 10 tanesine yer verilmiştir. Değerlerle ilgili eserlerden yapılan alıntılar değerlerin, doğrudan ve didaktik biçimde verilmediğini, ilişkili tutum ve davranışlarla bağ kurarak ve örtük biçimde işlendiğini, bu eserlerde çocuklara bir şey öğretme, dikte etme amacı güdülmediğini göstermektedir. Bu açıdan bu eserler, çocukların hem okumanın zevkine varmalarında hem de okurken öğretim programlarında bahsi geçen değerleri öğrenmelerinde kullanılabilir.

Anahtar Kelimeler

Değerler eğitimi, kök değerler, çocuk edebiyatı, Göktuğ Canbaba

Kaynakça

• Abacı, E. (2018). Behiç Ak’ın çocuk kitaplarının değerler eğitimi açısından incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi.) Bülent Ecevit Üniversitesi, Zonguldak.
• Arslan, A. (2022). Okul öncesi eğitim öğretmenlerinin kök değerlere yönelik görüşlerinin incelenmesi. Asya Studies-Academic Social Studies / Akademik Sosyal Araştırmalar, 6(22), 29-44.
• Aydın, M. (2003). Gençliğin değer algısı: Konya örneği. Değerler Eğitimi Dergisi, 1(3), 121-144.
• Aydoğdu, H. & Alkan, E. (2020). Değerler eğitimi ve Behiç Ak’ın Tavşan Dişli Bir Gözlemcinin Notları’nda sevgi. Milli Eğitim Dergisi, 49(226), 185-204.
• Ayverdi, İ. (2008). Misalli Büyük Türkçe Sözlük. Kubbealtı Lügatı. Kubbealtı Neşriyat.
• Baran Yir, B. (2019). Bilgin Adalı’nın eserlerinin değerler eğitimi açısından incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Bülent Ecevit Üniversitesi, Zonguldak.
• Batur, Z. & Yücel, Z. (2012). Ahmet Efe'nin çocuk hikâyelerinde değer eğitimi ve hikâyelerin Türkçe eğitimine katkısı. Turkish Studies, 7(4), 1031‐1049.
• Bildirici, Z. Bulut Pedük, Ş. (2017). Değer eğitimi konusunda anaokullarının sınıf kitaplıklarında bulunan hikâye kitaplarının incelenmesi. Socıal Sciences Studies Journal, 3 (12), 2225-2236.
• Biros, Y. (2019). Çeviri çocuk kitaplarındaki değerler üzerine bir araştırma (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Aydın Üniversitesi, İstanbul.
• Bulut, K. (2021). Ayla Kutlu’nun ‘Merhaba Sevgi’ adlı çocuk romanının değerler eğitimi ve on kök değer açısından incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi (57), 248-272.
• Canbaba, G. (2019). Şarkı Söyleyen Ihlamur. İstanbul: Doğan ve Egmont Yayıncılık.
• Canbaba, G. (2021). Ev Kedisi Mırnav. İstanbul: Doğan Yayınları Yayıncılık. Canbaba, G. (2021). Havalı Maymun. İstanbul: Doğan Yayınları Yayıncılık.
• Canbaba, G. (2021). Utangaç Papağan Huli. İstanbul: Doğan Yayınları Yayıncılık. Candan, D. G., & Ergen, G. (2014). 3. Sınıf hayat bilgisi ders kitaplarının temel evrensel değerleri içermesi bakımından incelenmesi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(1).
• Çimen, B., Solmaz, N. & Biricik, D. R. (2022). Yapraklı çocuk takviminin değerler eğitimi ve on kök değer açısından incelenmesi. PESA Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(1), 1-16.
• Dilmaç, B. & Ulusoy, K. (2016). Değerler eğitimi. Pegem Akademi.
• Dumanlı Kadızade, E. & Sakar, C. (2018). Oğuz Tansel’in Al’lı ile Fırfırı adlı masal kitaplarında konuyu yapılandıran ögeler. Uluslararası Çocuk Edebiyatı ve Eğitim Araştırmaları Dergisi (ÇEDAR), 2(1), 24-51.
• Eken, N. T. & Öksüz H. İ. (2019). İlkokul (1-4) Türkçe ders kitaplarındaki hikâye edici metinlerin Türkçe dersi öğretim programındaki kök değerler bakımından incelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 7(2), 384-401.
• Eker, C. & Yıldırım, K. (2017). Değerler Eğitimi Açısından Ziya Gökalp’ e Ait “Altın Işık” Adlı Eserin İncelenmesi. Karaelmas Eğitim Bilimleri Dergisi, 5(1), 30-38.
• Gümüş, S. (2017). Değerler eğitimi bağlamında Aytül Akal’ın çocuk romanlarının analizi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Gürsoy Tavuș, Z. (2015). Gülten Dayıoğlu’nun hikâyelerinin değerler eğitimi açısından incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Necmettin Erbakan Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Kaplan, H. & Peker, S. (2022). Kök Değerler Eğitimi Açısından Özbek Masalları, Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi (AKEF) Dergisi, 4 (2), 426-444.
• Karasar, N. (2012). Bilimsel araştırma yöntemi. Nobel Yayın Dağıtım.
• Kasapoğlu, H. (2013). Okulda değer eğitimi ve hikâyeler. Milli Eğitim Dergisi, 43(198), 97-109.
• Millî Eğitim Bakanlığı. (2024). Okul Öncesi Eğitim Programı. https://tegm.meb.gov.tr/dosya/okuloncesi/guncellenenokuloncesiegitimprogrami.pdf adresinden 9 Haziran 2024 tarihinde erişildi.
• Orhan, M. (2021). Okul öncesi dönem TÜBİTAK 6 yaş grubu popüler çocuk bilim kitaplarında değerlerin ele alınış biçimi. Korkut Ata Türkiyat Araştırmaları Dergisi (4), 130-156.
• Öksüz, H. İ. & Eken, N. T. (2019). İlkokul (1-4) Türkçe ders kitaplarındaki hikâye edici metinlerin Türkçe dersi öğretim programındaki kök değerler bakımından incelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 7(2), 384-401.
• Özbaşı, S. (2020). Türkçe dersi öğretim programındaki kök değerler çerçevesinde Aytül Akal masallarının incelenmesi. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi (8), 178-192.
• Şahin, S. (2019). Türkçe dersi öğretim programı'nda yer alan kök değerler açısından rafadan tayfa çizgi filminin incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu.
• Şimşek, Ş. (2020). Çocuk Edebiyatında Değerler Eğitimi. Çocuk Edebiyatı Yazarlarının Kaleminden Değerler Eğitimi (Ed. Şahin Şimşek & Funda Bulut). Ankara: Akademisyen Kitabevi, s. 9-19.
• Türk Dil Kurumu. (2024). Güncel Türkçe Sözlük. https://sozluk.gov.tr/. adresinden 3 Eylül 2024 tarihinde erişildi. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü, 2020, Göktuğ Canbaba maddesi, https://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/goktug-canbaba HYPERLINK "https://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/goktug-canbaba%20adresinden%2019.07.2024" HYPERLINK "https://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/goktug-canbaba%20adresinden%2019.07.2024" HYPERLINK "https://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/goktug-canbaba%20adresinden%2019.07.2024" adresinden 19 Temmuz 2024 tarihinde erişildi. Topbaş, A. (2015). Sema Maraşlı’nın masallarının değerler eğitimi açısından incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Necmettin Erbakan Üniversitesi, Konya.
• Utku, İ. E. (2020). Mustafa Necati Sepetçioğlu’nun eserlerinin değerler eğitimi bağlamında incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Akdeniz Üniversitesi, Antalya.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (8.Baskı). Seçkin Yayıncılık.