Basamaklı Sağlık Hizmeti Sunumu: Sevk Sistemi Nasıl İşliyor?

Yıl 2025, Cilt: 3 Sayı: 2, 82 - 94, 24.12.2025

Sebla Ak

Öz

Sağlık, bir ülkenin vazgeçilmez unsurlarından biridir. Sağlık, yalnızca hastalık hali değil, aynı zamanda bireyin psikolojik ve sosyal açıdan tam bir iyilik hali içinde olmasıdır. Sağlıklı bireylerin oluşturduğu toplumlar, ülkelerin kalkınmasında önemli bir rol oynamaktadır. Gelişmekte olan ülkelerin en dikkat çekici özelliklerinden biri, sağlık politikalarının oluşturulması ve uygulanmasıdır. Günümüzde sağlık hizmetleri, birinci, ikinci ve üçüncü basamak şeklinde organize edilmiştir. Bu basamak sisteminde, sağlık hizmetlerinin etkinliğini artırmak, maliyetleri düşürmek ve daha kaliteli hizmet sunmak amacıyla sevk sistemi uygulanmaktadır. Sevk sistemi, sağlık sistemlerinde ilk başvuru noktası olması, koordinasyon, süreklilik ve kapsamlılık özellikleri nedeniyle özellikle birinci basamak sağlık hizmetleri açısından büyük önem taşımaktadır. Bu sistem, birinci basamak hekimlerinin hasta takibini ve yönlendirmesini kolaylaştırarak olumlu katkılar sağlamaktadır. Ayrıca, sevk sistemi sayesinde hastaların ihtiyaçlarına en uygun sağlık hizmetini alması sağlanırken, ikinci ve üçüncü basamak sağlık kurumlarının kaynakları daha etkin kullanılabilmektedir. Türkiye’de sağlık hizmetlerinde yeni politikaların geliştirilmesi ve uygulanması amacıyla 2003 yılında Sağlıkta Dönüşüm Programı (SDP) başlatılmıştır. Bu program çerçevesinde, birinci basamak sağlık hizmetlerinin sunumunda aile hekimliği modeline yönelik düzenlemeler yapılmış ve 2010 itibarıyla tüm ülkede aile hekimliği modeline geçilmiştir. SDP’de yer alan ve aile hekimliği modelini desteklemesi beklenen sevk sistemi ise programın hayata geçirilemeyen tek bileşeni olarak kalmıştır. Bu derlemede, Türkiye’de sağlık sisteminin tarihsel gelişimi, tanımı ve mevcut durumu ele alınmıştır. Ayrıca, birinci basamak sağlık hizmetlerinde temel bir rol üstlenen aile hekimliği ile sevk sisteminin nasıl bir uyum içinde olduğu ve sevk sisteminin neden önemli olduğu üzerinde durulmuştur

Anahtar Kelimeler

Basamaklı Sağlık Hizmeti , Sevk Sistemi , Aile Hekimliği

Kaynakça

• Akman E, Tarım M. (2020). Türkiye ve İngiltere sağlık sistemleri: Birinci Basamak Sağlık Hizmetleri Karşılaştırması. Usaysad, 6(2):303-31
• Akman,M.(2014). Türkiye’de birinci basamağın gücü. Türkiye Aile Hekimliği Dergisi, 18(2), 70-78.
• Aytekin S. (2012). The evaluation of the family medicine practice effects on health care expenditures in Turkey. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi,(9),33-44
• Başak O. (2007). Stepped health service delivery and primary health care. Turkish Journal of Family Practice, 11(3), 135-139.
• Başol E. (2015) Gelişmekte olan ülkelerde strateji: Sağlık sisteminde sevk zinciri. Balkan Sosyal Bilimler Dergisi, (4)8, 128-140.
• Bossyns P. (2006) .The Referral system: a Neglected Element in The Health District Concept. Eight Years Field Research in Rural Niger. Vrije Universiteit Brussel, p.285 http://www.uonn.org/wp-content/uploads/2016/08/Thesis-P-Bossyns-Niger-2006.pdf.
• Bulut S.(2017). Aile hekimlerinin zorunlu sevk zinciri uygulaması hakkındaki görüşlerinin değerlendirilmesi, (doktora tezi), Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü̈, Ankara. s.217
• Dağlaraştı C. (2020). Türkiye'de aile hekimliği kurumu: aile hekimliği çalışanlarının statüsü, hakları, yükümlülükleri ve sorumlulukları. Adalet Yayınevi.s336
• Kılavuz E.(2010). Sağlık harcamalarındaki artış ve temel bakım hizmetleri. Erciyes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (1)29, 173-192.
• Öcek Z, Çiçeklioğlu M. (2013).Aile hekimliği birinci basamak sağlık ortamını nasıl dönüştürdü? Türk Tabipler Birliği Yayınları,s.185
• Öcek Z, Soyer A.(2007). Birinci basamak sağlık hizmetleri birikimimiz: 2000-2004 Türkiye fotoğrafı. Ankara: Türk Tabipleri Birliği Yayınları.s.57
• Resmi Gazete. Anayasa Mahkemesi Kararı, 2008 (Esas sayısı: 2005/10, Karar sayısı: 2008/63, Karar Günü: 21.2.2008), https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2008/11/20081107-8.htm
• Shi L. (2012). The impact of primary care: a focused review. Scientifica, (1), 432-892.
• T.C. Sağlık Bakanlığı Strateji Geliştirme Bakanlığı 2013-2017 Stratejik Plan https://dosyamerkez.saglik.gov.tr/Eklenti/9843/0/saglik-bakaligi-stratejik-plan--2013-2017pdf.pdf?_tag1=732DB6BBC0692DEE6FC458B05035CFCDB14F1F97.
• T.C. Sağlık Bakanlığı (2012). Sağlıkta dönüşüm programı değerlendirme raporu (2003-2011), https://ekutuphane.saglik.gov.tr/Yayin/453
• T.C. Sağlık Bakanlığı (2007). Nereden nereye Türkiye sağlıkta dönüşüm programı Kasım 2002 - Haziran 2007, https://ekutuphane.saglik.gov.tr/Yayin/180
• T.C. Sağlık Bakanlığı. Türkiye’de aile hekimliği, 2020c https://hsgm.saglik.gov.tr/tr/tr-aile-hekimligi.html.
• T.C.Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü .Sağlık istatistikleri yıllığı 2023 haber bülteni. https://sbsgm.saglik.gov.tr/TR-105979/saglik-istatistikleri-yilligi-2023-haber-bulteni.html
• T.C.Sağlık Bakanlığı. Faaliyet Raporu, 2018. Yayın No: 1121.s.196 https://sgb.saglik.gov.tr/TR-61530/faaliyet-raporlari.html.
• Taşdemir Y. (2021).Türk hukukunda aile hekimliği sistemi ve aile hekiminin işveren sıfatına ilişkin bir inceleme. Maltepe Üniversitesi, Hukuk Fakültesi Dergisi. (2), 261-296.
• Teşkilatı D. P. Uzun vadeli strateji ve sekizinci beş yıllık kalkınma planı 2001-2005. S.252
• Tırpan K. (2010). Birinci basamak ve geriatri ilişkisi. Akademik Geriatri, s.5 Top, M. Türk Sağlık Sistemi 2016. https://www.academia.edu/2923094/T%C3%BCrk_Sa%C4%9Fl%C4%B1k_Sistemi_ve_Politikalar%C4%B1. World Health Organızatıon, The World Health Report 2000. Health systems: improving performance https://www.who.int/publications/i/item/924156198X.