An Analysis of the Last 50 Years of Oral and Dental Health Services in Turkey from a Health Management Perspective

Yıl 2024, Cilt: 2 Sayı: 1, 8 - 22, 30.06.2024

Müslüm Tekinalp , Turgut Şahinöz

Öz

Türkiye’deki Ağız Diş Sağlığı Hizmetlerinin Son 50 Yılının Sağlık Yönetimi Bakış Açısıyla Analizi

Öz

Bu çalışma, son 50 yılda Türkiye’deki ağız diş sağlığı hizmetlerini sağlık yönetimi bakış açısıyla analizi etmek amacıyla yapılmıştır.
Bu çalışma; kayıt tarama şeklinde yapılmış kesitsel bir çalışmadır. Sağlık Bakanlığının yayınlamış olduğu 1970-2019 yıllarına ait istatistik yıllıkları incelenerek veriler elde edilmiştir. Elde edilen veriler tablolar ve grafikler halinde sunulmuştur.
Türkiye’de Sağlık Bakanlığı bünyesinde çalışan diş hekimlerinin ülkedeki tüm diş hekimlerine oranının 50 yılda %5.4’ten %34.6’ya; kamu kurumlarında çalışan diş hekimlerinin oranının ise %12.6’dan %47.9’a yükseldiği tespit edilmiştir. Yine 100.000 kişiye düşen diş hekimi sayısı 50 yılda yaklaşık 4 kat artmış iken, kişi başı diş hekimine başvuru sayısı 670 kat, diş üniti sayısı ise yaklaşık 25 kat artmıştır. 1970 yılında ağız diş sağlığı hizmetlerine başvuran hastaların %60’ında diş çekimi yapılırken; bu sayının 2017 yılında %20’ye düştüğü tespit edilmiştir. Diş tedavisi hizmetlerinde son 50 yıllık süre içerisinde kanal, dolgu, implant, ortodonti tedavilerinde artış tespit edilmiştir. Son 20 yılda diş hekimliği fakülte sayısı ve öğrenci kontenjan sayılarında da çok belirgin artış olduğu tespit edilmiştir.
Sağlık Bakanlığı’nın son 50 yıl içerisinde yayınlamış olduğu istatistik yıllıklarında ağız diş sağlığı hizmetleri konusundaki istatistikler standart bir formatının olmadığı, verilerin düzenli olmadığı görülmüştür. Diş hekimi sayısının gelişmiş ülkelerle kıyaslandığında yetersiz olduğu tespit edilmiştir. Kamu ağız diş sağlığı hizmetlerinde yıllar içerisinde belirgin iyileşmeler olmakla birlikte halen karşılanmayan bir talebin olduğu; bu nedenle kamu kurumlarının sayısının ve kapasitesinin artırılmasının, Sosyal Güvenlik Kurumu’nun özel sağlık kurumlarıyla da anlaşma yapmasının sağlık yönetimi ve halk sağlığı açısından önemli bir iyileşme sağlayacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Ağız Diş Sağlığı, Sağlık Yönetimi, Son 50 Yıl, SAĞLIK BAKANLIĞI İSTATİSTİK YILLIĞI

Kaynakça

• Akdur R. (1999), Health Services in Turkey and Europe Comparison with Community Countries, Ankara
• Atasever M, Örnek M. (2018). Analysis of Oral and Dental Health Services and Employee Problems in Turkey. Ankara: SASAM Institute Publications. Q: 4-12.
• Cati K, Kingir S, Mesci M. (2007). A theoretical study of benchmarking. Electronic Journal of Social Sciences (Electronic), 6(21), 147-171.
• Çelik Y. (2019). Health Economics. (4th ed.). Ankara: Siyasal Kitabevi. Q: 258.
• Ekici Ö. (2013). Restructuring of Public Oral and Dental Health Services in Turkey: Problems and Recommendations. Doctoral Thesis, Gazi University, Ankara.
• Eliaçık B. (2021). Community-Oral-Dental Health in Turkey. (1st ed.). Ankara: Academician Bookstore. S: 5-8-12-27-35.
• General Directorate of Public Hospitals (KHGM). (2017). Oral and Dental Health Service Indicators Report. Access: 19 May 2022, https://khgmistatistikdb.saglik.gov.tr/Eklenti/23497/0/2017-yili-agiz-ve-dis-sagligi-hizmet-bilgileri2pdf.pdf
• Hobdell M, Petersen PE, Clarkson J, Johnson N. (2003) Global goals for oral health 2020. International Dental Journal, 53, 285-288.
• Kavşur Z, & Sevimli, E. (2020). Comparative analysis of oral and dental health services in some developed countries and Turkey. Journal of Health and Social Welfare Research, 3(1), 9-16.
• Kuzu Ö. (2019). Examination of oral and dental health policies in Turkey and new model proposal: An example of a public hospital. Master's thesis, Cumhuriyet University, Sivas.
• Oral Health Profile Research Report 2018. Access: 10 May 2021, https://shgmadsdb.saglik.gov.tr/Eklenti/42552/0/tadsppdf.pdf
• OECD (2015). Health at a Glance 2015, OECD Publishing Paris. Accessed: April 22, 2022, https://www.oecd-ilibrary.org/social-issues-migration-health/health-at-a-glance-2015_health_glance-2015-en Petersen PE. The World Oral Health Report 2003: continuous improvement of oral health in the 21st century--the approach of the WHO Global Oral Health Programme. Community Dent Oral Epidemiol. 2003 Dec;31 Suppl 1:3-23. doi: 10.1046/j..2003.com122.x. PMID: 15015736.
• Şahinöz T, Şahinöz S, Kıvanç A. (2018). A comparative study on the health literacy levels of university senior students. Gümüşhane University Journal of Health Sciences, 7(3), 71-79.
• Taşlıyan M, Akyüz M. (2010). Patient satisfaction research in health services: A field study at Malatya State Hospital. KMU Journal of Social and Economic Research, 12 (19), 61-66.
• Tekinalp M, Şahinöz T. (2021). Measuring the effects of waiting times on patient satisfaction, ODU Medical Journal, 8(3), 13-18.
• T.R. Ministry of Health. (2018), Türkiye Oral and Dental Health Research Report. Accessed: April 20, 2022, https://shgm.saglik.gov.tr/Eklenti/42552/0/tadsppdf.pdf?_tag1=398CC88DDD02EA768C966A034ACC5F05F6CEB732.
• T.R. Ministry of Health. (2019). General Directorate of Health Research Health Statistics Yearbook 2019. Access: 20 May 2022, https://sbsgm.saglik.gov.tr/Eklenti/40564/0/saglik-istatistikleri-yilligi-2019pdf.pdf
• T.R. Ministry of Health. (2020). Strategic Activity Report. Access: 20 May 2022, https://sgb.saglik.gov.tr/TR-78823/tc-saglik-bakanligi-2020-yili-faaliyet-raporu-yayinlanmistir.html
• T.R. Ministry of Health. (2021). General Directorate of Health Research Health Statistics Yearbook 2013. Access: 10 June 2021, https://www.saglik.gov.tr/TR,11654/saglik-arastirmalari-genel-mıdırlugu-saglik-istatistikleri-yilligi--2013.html.
• T.R. Ministry of Health. (2022). Health Statistics Yearbook 2019. Access: 10 June 2021, https://www.saglik.gov.tr/TR,82386/saglik-istatistikleri-yilligi-2019-yayinlanmistir.html
• Turkish Dental Association (2015). Strategy Evaluation of Oral and Dental Health Services in Turkey. Turkish Dentists Association Publications Research Series. Access: 10 October 2021, https://www.tdb.org.tr/tdb/v2/yayinlar/Arastirma_Dizisi/arastirmadizisi_9.pdf
• Turkish Dental Association (2020). Oral Health, Statistics. Indicators Related to Oral Health. Access: April 15, 2022, https://www.tdb.org.tr/menu_goster.php?Id=10.
• Turkish Dental Association (2022). Manpower Planning in Dentistry (2020). Access: April 12, 2022, https://www.tdb.org.tr/icerik_goster.php?Id=3506.
• World Health Organization (WHO). Coronavirus Disease (COVID-19) Weekly Epidemiological Update. Accessed: May 11, 2021, https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/334188/nCoV-weekly-sitrep06Sep20-eng.pdf
• World Health Organization (WHO). Health at A Glance 2015. Accessed: 27 February 2022, https://www.oecd-ilibrary.org/health-at-a-glance-2015_5jrvz92c76ln.pdf
• World Health Organization (WHO). The Global Health Observatory Explore A World of Health Data. Accessed: March 30, 2022, https://www.who.int/data/gho/data/countries
• World Health Organization (WHO). OralHealth. Accessed: April 29, 2022, https://www.who.int/health-topics/oral-health#tab=tab.