Financial Performance Analysis in Healthcare Organizations: An Index Model Proposal

Yıl 2024, Cilt: 2 Sayı: 2, 36 - 55, 23.12.2024

Şafak Kıran , Mehmet Ali Parlayan

Öz

Developments in the health sector have increased the importance of professional financial management. As a result, the scope of financial information needed by decision-makers has expanded and the need to utilize different methods to evaluate financial results has emerged. This study aims to determine key financial ratios by utilizing the financial statements of secondary and tertiary healthcare organizations affiliated with the Ministry of Health and to compare their financial performances at the index level with these ratios. In line with the purpose of the study, it tried to reach the data of all secondary and tertiary healthcare organizations determined as the population without selecting a sample. In this context, the financial data of 502 (54%) out of 930 health institutions were included in the analysis. The data includes income statements and balance sheets for 2015-2016 and budget realization rates for 2016. To determine the key ratios, it was taken into consideration that the balances in the financial statements of the health institutions were consistent and suitable for meaningful interpretation. The Cloud Performance Index method was used to compare financial performances at the index level. According to the research findings, it is concluded that it is not possible to use and interpret “financial structure” ratios. A total of 21 financial ratios created by utilizing profitability, productivity, liquidity, and growth ratios as well as budget realization ratios were evaluated as key financial ratios. Index-level comparisons show that hospitals with high overall performance index scores may have low performance at sub-index levels. The results show that the Cloud Performance Index method can be a useful tool in financial performance comparisons as it allows for a detailed and rational determination of financial performance.

Anahtar Kelimeler

Health Institutions, Financial Management, Financial Ratio Analysis, Financial Performance, Cloud Performance Index

Sağlık Kurumlarında Finansal Performans Analizi: Bir Endeks Modeli Önerisi

Öz

Sağlık sektöründe yaşanan gelişmeler profesyonel finansal yönetimin önemini artırmıştır. Bunun sonucunda karar vericilerin ihtiyaç duyduğu finansal bilginin kapsamı genişlemiş ve finansal sonuçların değerlendirilmesinde farklı yöntemlerden yararlanma gereksinimi ortaya çıkmıştır. Bu çalışmada, T.C. Sağlık Bakanlığı’na bağlı ikinci ve üçüncü basamak sağlık kuruluşlarının finansal tablolarından yararlanılarak anahtar finansal oranların belirlenmesi ve bu oranlar ile endeks düzeyinde finansal performansların karşılaştırılması hedeflenmiştir. Çalışma amacı doğrultusunda örneklem seçilmeden evren olarak belirlenen ikinci ve üçüncü basamak sağlık kuruluşlarının tamamına ilişkin verilere ulaşılmaya çalışılmıştır. Bu kapsamda 930 sağlık kuruluşunu 502’sine (%54) ait finansal veriler analize dahil edilmiştir. Veriler 2015-2016 dönemi gelir tabloları ve bilançoları ile 2016 yılı bütçe gerçekleşme oranlarını içermektedir. Anahtar oranların belirlenebilmesi için sağlık kuruluşlarının finansal tablolarında yer alan bakiyelerin tutarlı ve anlamlı olarak yorumlamaya elverişli olması göz önünde bulundurulmuştur. Endeks düzeyinde finansal performansların karşılaştırılması için Bulut Performans Endeksi yöntemi kullanılmıştır. Araştırma bulgularına göre “mali yapı” oranlarının kullanılması ve yorumlanmasının mümkün olmadığı sonucuna ulaşılmıştır. Karlılık, verimlilik, likidite ve büyüme oranları ile bütçe gerçekleşme oranlarından da yararlanılarak oluşturulan toplam 21 finansal oran anahtar finansal oranlar olarak değerlendirilmiştir. Endeks düzeyinde yapılan karşılaştırmalar genel performans endeks puanı yüksek olan hastanelerin alt endeks düzeylerinde düşük performansa sahip olabileceğini göstermektedir. Sonuçlar finansal performansın ayrıntılı ve rasyonel bir şekilde belirlenebilmesine olanak sağlaması nedeniyle Bulut Performans Endeksi yönteminin finansal performans karşılaştırmalarında kullanışlı bir araç olabileceğini göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Sağlık Kurumları, Finansal Yönetim, Finansal Oran Analizi, Finansal Performans, Bulut Performans Endeksi

Etik Beyan

Çalışmada ikincil veriler kullanıldığı için etik kurul onayı gerekmemektedir.

Kaynakça

• Ağırbaş, İ. (2014). Sağlık Kurumlarında Finansal Yönetim ve Maliyet Analizi, 1. Baskı, Siyasal Kitabevi, Ankara, 531s.
• Akbulut, Y. ve Göktaş, B. (2013). Sağlık Kurumlarında Finansal Yönetimin Kapsamı, İçinde: Sağlık Kurumlarında Finansal Yönetim, 1. Baskı, Ed: Ağırbaş İsmail, Anadolu Üniversitesi Yayınları, Eskişehir, 2-26.
• Akgüç, Ö. (2013). Finansal Yönetim, 9.Baskı, Avcıol Basım Yayın, İstanbul, 991s.
• Alparslan, D., (2014). Sağlık Bakanlığı Hastanelerinde İşletme Sermayesi ile Finansal Performans Göstergelerinin Analizi, Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta.
• Aslan, Ş., & Bolukçu, F. (2022). Covid 19 Hastalığıyla Mücadele Sürecinde OECD Ülkelerinin Performanslarını Bulut Performans Endeksiyle Değerlendirme. Sağlık ve Sosyal Refah Araştırmaları Dergisi, 4(1), 75-96.
• Babacan, A., 2018. Kamu Hastaneleri Genel Müdürlüğü: TDMS Yetkilisi: Görüşme, (Görüşme Tarihi: 10.04.2018). GSY 2024; 2(1) Güncel Sağlık Yönetimi Dergisi Araştırma Makalesi 54
• Baker, J.J. ve Baker, R.W. (2011). Health Care Finance Basic Tools for Nonfinancial Managers, 3rd. Ed., Jones and Bartlett Publishers, Canada, 443p.
• Balcı, A. ve Kırılmaz, H. (2007). Yeni Kamu Yönetimi Anlayışının Türk Sağlık Sektörüne Yansımaları. iç. CC Aktan, U. Saran (eds.), Sağlık Ekonomisi ve Sağlık Yönetimi.
• Bem, A., Predkiewicz, K., Predkiewicz, P. ve Ucieklak-Jez, P. (2014). Determinants of Hospital’s Liquidity, Procedia Economics and Finance, (12), 27-36.
• Benson, H.R. (1994). An Introduction to Benchmarking in Healthcare, Radiology Management, 16(4), 35-39.
• Bulut, T. (2017). Organize sanayi bölgeleri (OSB’ler) tüzel kişiliklerinin finansal performans analizine yönelik endeks önerisi: Bulut performans endeksi. Verimlilik Dergisi, (3), 29- 57.
• Bulut, T., (2018). Bulut Performans Endeksinin Diğer Çok Kriterli Karar Verme Yöntemlerine Göre Avantajları, https://tevfikbulut.com/2017/07/16/bulut-endeksi-benin-digercok-kriterli-karar-verme-modellerine-gore-avantajlari/, (Erişim Tarihi: 20.05.2018).
• Bülüç, F., Özkan, O. ve Ağırbaş, İ. (2017). Oran Analizi Yöntemiyle Özel Hastane Finansal Performansının Değerlendirilmesi, International Journal of Academic Value Studies (Javstudies), 3(11), 64-72.
• Chu, D.K.W., Zollinger, T.W., Kelly, A.S. ve Saywell, R.M. (1991). An Ampirical Analysis of Cash Flow, Working Capital and Stability of the Financial Ratio Groups in the Hospital Industry, Journal of Accounting and Public Policy, (10), 39-58.
• Cimasi, R.J, Zigrang, T.A. ve Sharamitaro, A.P. (2010). Research and Financial Benchmarking in the Healthcare Industry, In: Financial Management and Strategies for Hospitals and Healthcare Organizations: Tools, Techniques,
• Checklists and Case Studies, Ed: Marcinko, D.E. ve Hetico, H.R., Taylor&Francis Group (CRC Press), Florida, 299-317.
• Dayı, F., (2013). Sağlık İşletmelerinde Uygulamalı Finansal Analiz, 1. Baskı, Ekin Basım Yayın Dağıtım, Bursa, 392s.
• Dağ, S. ve Yıldırım, B.F., (2015). PROMETHEE, İşletmeciler, Mühendisler ve Yöneticiler İçin Operasyonel, Yönetsel ve Stratejik Problemlerin Çözümünde Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri, Ed: Yıldırım Bahadır Fatih ve Önder Emrah, 2. Baskı, Dora Basım-Yayın Dağıtım Ltd. Şti., Bursa, ss. 177-201.
• Gapenski, L.C. ve Pink, G.H. (2007). Understanding Healthcare Financial Management, 5th Ed., Health Administration Press (AUPHA), Chicago, 715p.
• Karakaya, Y., (2008). Hastane İşletmelerinde Finansal Verilere Dayalı Performans Ölçümü ve Bir Model Önerisi, Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Kılıçarslan, A. (2023). Yenilenebilir enerji sektörü şirketlerinin finansal performans analizi: Borsa İstanbul’da bir uygulama. Kastamonu üniversitesi iktisadi ve idari bilimler fakültesi dergisi, 25(1), 232-253.
• Kılıçarslan, A., & Özmen, A. Yerel Yönetimlerde Finansal Performans Yönetimi: İstanbul ve Kocaeli Büyükşehir Belediyeleri Örneği. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 18(1), 289-313.
• Kırılmaz, H. (2013). Hasta Memnuniyetini Etkileyen Faktörlerin Sağlık Hizmetlerinde Performans Yönetimi Çerçevesinde İncelenmesi: Poliklinik Hastaları Üzerine Bir Alan Araştırması, Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi (4), 11-21.
• Lee, M. (2015). Financial Analysis of National University Hospitals in Korea, Osong Public Health Research Perspective, 6(5), 310-317.
• Magnus, S. A. ve Smith, D. G. (2000). Better Medicare Cost Report Data are Needed to Help Hospitals Benchmark Costs and Performance. Health Care Management Review, 25(4), 65- 76.
• Okka, O. (2015). Finansal Yönetim: Teori ve Çözümlü Problemler, Geliştirilmiş 6. Basım, Nobel Akademik Yayıncılık Eğitim Danışmanlık Tic. Ltd. Şti., Ankara, 693s.
• Orak, S., (2015). Ankara İli Sağlık Bakanlığı Hastanelerinin 2008-2013 Dönemi Finansal Performansının Oran Analizi ile İncelenmesi, Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Özdemir, M., 2015. “TOPSIS”, İçinde: İşletmeciler, Mühendisler ve Yöneticiler İçin Operasyonel, Yönetsel ve Stratejik Problemlerin Çözümünde Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri, Ed: Yıldırım Bahadır Fatih ve Önder Emrah, 2. Baskı, Dora Basım-Yayın Dağıtım Ltd. Şti., Bursa, 133-155.
• Özgülbaş, N., (2005). Sağlık Kurumlarında Finansal Performans Ölçümü ve Finansal Performansı Artırmak için Kullanılacak Stratejiler, Verimlilik Dergisi, 3, ss. 125-144.
• Palamutçu, S., (2013). Kamu ve Özel Sağlık İşletmelerinde Finansal Performansın Oran Analizi ile Ölçülmesi ve Karşılaştırılması, Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi, Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Paterson, M.A. (2014). Healthcare Finance and Financial Management: Essentials for Advanced Practice Nurses and Interdisciplinary Care Teams, 1st Ed., DEStech Publications, Lancaster, 201s.
• Pointer, D.D ve Stillman, D.M. (2004). Essentials of Health Care Organization Finance A Primer for Board Memebers, 1st Ed., Jossey-Bass, San Francisco, 179p.
• T.C. Sağlık Bakanlığı (2009). Sağlıkta Kurumsal Performans ve Kalite Uygulamaları, Ed. Aydın, S., Demir, M., Güler, H., Tarhan, D., Demir, B. ve Kapan S.H., Sağlık Bakanlığı Yayınları, Ankara.
• T.C. Sağlık Bakanlığı (2022), Sağlık İstatistikleri Yıllığı, https://www.saglik.gov.tr/TR-103184/saglik-istatistikleriyilligi-2022-yayinlanmistir.html, (Erişim Tarihi 28.10.2024)
• T.C. Sağlık Bakanlığı (2018a). Kamu Hastaneleri Genel Müdürlüğü: Verimlilik Karne Gösterge Kartları, https://khgmverimlilikkalitedb.saglik.gov.tr/TR,43442/karnegosterge-kartlari.html, (Erişim Tarihi 10.12.2018).
• Savaş, F., (2015). Veri Zarflama Analizi, İşletmeciler, Mühendisler ve Yöneticiler İçin Operasyonel, Yönetsel ve Stratejik Problemlerin Çözümünde Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri, 2. Baskı, Ed: Yıldırım Bahadır Fatih ve Önder
• Emrah, Dora Basım-Yayın Dağıtım Ltd. Şti., Bursa, ss. 201-229. Şahin, S., (2015). “ELECTRE”, İşletmeciler, Mühendisler ve Yöneticiler İçin Operasyonel, Yönetsel ve Stratejik Problemlerin Çözümünde Çok Kriterli Karar Verme GSY 2024; 2(1) Yöntemleri, Ed: Yıldırım Bahadır Fatih ve Önder Emrah, 2. Baskı, Dora Basım-Yayın Dağıtım Ltd. Şti., Bursa, ss. 155-177.
• T.C. Sağlık Bakanlığı (2018). Strateji Geliştirme Başkanlığı: Mali Analiz, https://sgb.saglik.gov.tr/birim/mali-Analizdairesi-baskanligi, (Erişim Tarihi 10.12.2018).
• T.C. Sağlık Bakanlığı (2108b). Kamu Hastaneleri Genel Müdürlüğü: Kurumsal Verimlilik, https://www.khgm.saglik.gov.tr/DB/19/1340_kurumsalverimlilik-, (Erişim Tarihi 10.12.2018).
• Songur, C., Kar, A., Top, M., Gazi, A. ve Babacan, A. (2016). Türkiye Kamu Hastane Birlikleri Hastanelerinin Finansal Performanslarının Değerlendirilmesi: Finansal Tablo Analizleri, Sayıştay Dergisi, (100), 1-26.
• Turan, G., (2015). Çok Kriterli Karar Verme, İşletmeciler, Mühendisler ve Yöneticiler İçin Operasyonel, Yönetsel ve Stratejik Problemlerin Çözümünde Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri, Ed: Yıldırım Bahadır Fatih ve Önder Emrah, 2. Baskı, Dora Basım-Yayın Dağıtım Ltd. Şti., Bursa, ss. 15-21.
• Watkins, A.L. (2000). Hospital Financial Ratio Classification Patterns Revisited: Upon Considering Non-financial Infırmation, Journal of Accounting and Public Policy, (19), 73- 95.
• Zeller, T.L., Stanko, B.B. ve Cleverly, W.O. (1996). A Revised Classification Pattern of Hospital Financial Ratios, Journal of Accounting and Public Policy, (15), 161-182.
• Zelman, W.N., Mccue, M.J., Glick, N.D. ve Thomas, M.S. (2014). Financial Management of Health Care Organizations An Itroduction to Fundamental Tools, Concepts and Applications, 4th Ed., Jossey-Bass, San Francisco, 678p