Türkiye’de İşsizlik Oranının Hareketine Yeni Bir Bakış: Zincirleme Reaksiyon Teorisi

Yıl 2017, Cilt: 8 Sayı: 2, 118 - 139, 14.12.2017

Anıl Eralp , Alpaslan Akçoraoğlu

Öz

Bu çalışmanın amacı, Türkiye’de işsizlik oranının hareketini alternatif yeni bir teori olan işsizliğin Zincirleme Reaksiyon Teorisi (Chain Reaction Theory, CRT) çerçevesinde açıklamaktır. CRT’de büyümeli değişkenler (growth variables) olarak ifade edilen sermaye stoku, çalışabilir nüfus vb. değişkenlerin işsizlik oranı üzerindeki etkileri herhangi bir kısıtlama getirilmeden incelenebilmektedir. Ayrıca, bu teoride gecikmeli intibak süreçleri dikkate alınmaktadır. Böylece geçici ve kalıcı şokların işgücü piyasası üzerindeki etkilerine odaklanılabilmektedir. Bu bağlamda CRT’de çok denklemli dinamik modellerden yararlanılmaktadır. Model tahmininde aşamalı bir tahmin süreci kullanılmaktadır. 1965-2010 yıllarını kapsayan bu çalışmada ise Türkiye işgücü piyasası için CRT kapsamında kurulan işgücü piyasası modeli tahmin edilmekte ve model aracılıyla işsizlik oranın hareketi analiz edilebilmektedir. Elde edilen bulgular, Türkiye işgücü piyasasındaki intibak süreçleri kaynaklı kalıcılıklarının işsizlik üzerinde etkili olduğunu göstermiştir.

Anahtar Kelimeler

İşsizlik, Zincirleme Reaksiyon Teorisi, işgücü piyasası dinamikleri, intibak süreçleri, çok denklemli dinamik modeller

Kaynakça

• Agnese, Pablo (2011) The Japanese Lost Decade and Beyond: A Chain Reaction Theory Approach, IZA Discussion Paper Series, 5463, 1-59.
• Agnese, Pablo ve Hector Sala (2009) The Fading 1990s in Japan: Driving Forces Behind the Unemployment Upsurge, International Review of Economics and Finance, 18, 428-439.
• Agnese, Pablo ve Pablo F. Salvador (2011) More a Like Than Different: The Spanish and Irish Labour Markets Before and After the Crisis IZA Discussion Paper Series, 5742, 1-30.
• Bande, Roberto (2002) Lagged Adjustment Processes and the Natural Rate in Spain: A Comparison with Portugal, Analise Economica, 21, 1-28.
• Bilge, Ali (1994) İktisadi Kriz, 5 Nisan Kararları ve IMF, İktisat, İşletme ve Finans, 9(98-99), 6-26.
• Blanchard, Olivier. J. ve Lawrence H. Summers (1986) Hysteresis and the European Unemployment Problem, In S. Fisher (Ed.), NBER Macroeconomics Annual Volume 1. MIT Press.
• Bulut, Volkan (2011) Türkiye’de İşsizlik Süresini Etkileyen Faktörlerin Yaşam Çözümlemesi İle İncelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstatistik Anabilim Dalı.
• Bulutay, Tuncer (1995) Employment, Unemployment and Wages in Turkey, Ankara: International Labour Office.
• Düzgün, Recep (2007) Türkiye’nin Uluslarası Rekabet Gücü: Çok Değişkenli İstatistiksel Bir Analiz, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 23(2): 421-440.
• Engle, Robert F. ve Granger, Clive W. L. (1987) Co-Integration and Error Correction: Representation, Estimation and Testing, Econometrica, 55, 251-276.
• Eralp, Anıl (2015) Türkiye’de İşsizliğin Zincirleme Reaksiyon Teorisi Çerçevesinde İncelenmesi (1965-2010), Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ekonometri Anabilim Dalı.
• Fosu, Oteng-Abayie Eric ve Magnus, Frimpong Joseph (2006) Bounds Testing Approach to Cointegration: An Examination of Foreign Direct Investment Trade and Growth Relationships, American Journal of Applied Sciences, 3 (11), 2079-2085.
• Gujarati, Damador N. (2010) Temel Ekonometri (Yedinci Baskı, çev. Ümit Şenesen ve Gülay Günlük Şenesen), Türkiye: Literatür Yayıncılık. (Eserin Orjinali 1995’de yayımlandı).
• Meinen, G., Verbiest, P., de Wolf, P. P. (1998). Perpetual Inventory Method Service Lives Discard Patterns and Depreciation Methods. Web: http://www.oecd.org/std/na/2552337.pdf adresinden 25.06.2014’den alınmıştır.
• Johansen, Soren (1988) Statistical Analysis of Cointegration Vectors, Journal of Economic Dynamics and Control, 12(2-3), 231-254.
• Johansen, Soren (1991) Estimation and Hypothesis Testing of Cointegration Vectors in Gaussian Vector Autoregressive Models, Econometrica, 59(6), 1551-1580.
• Johansen, Soren ve Juselius, Katarina (1990) Maximum Likelihood Estimation and Inference on Cointegration with Application to the Demand for Money, Oxford Bulletin of Economics and Statistics, 52(2), 169-210.
• Kalkıma Bakanlığı (2012) Ekonomik ve Sosyal Göstergeler (1950-2010), Ankara: T.C. Kalkınma Bakanlığı.
• Karanassou, Marika ve Dennis J. Snower (1993) Explaining Disparities in Unemployment Dynamics, CEPR Discussion Paper Series, 858: 1-26.
• Karanassou, Marika ve Dennis J. Snower (1997) Is the Natural Rate a Reference Point?, European Economic Review, 41: 559-569.
• Karanassou, Marika ve Dennis J. Snower (1998) How Labour Market Flexibility Affects Unemployment: Long-Term Implications of The Chain Reaction Theory, The Economic Journal, 108(448): 832-849.
• Karanassou, Marika ve Dennis J. Snower (2007) Characteristics of Unemployment Dynamics: The Chain Reaction Approach, Institute for Advanced Studies Economic Series, 205: 1-52.
• Karanassou, Marika ve Hector Sala (2008) The Rise and Fall of Spanish Unemployment: A Chain Reaction Theory Perspective, IZA Discussion Paper Series, 3712: 1-40.
• Karanassou, Marika; Hector Sala ve Dennis Snower (2003) Unemployment in the European Union: A Dynamic Reappraisal, Economic Modelling, 20: 237-273.
• Koutsoyiannis, Anna (1989) Ekonometri Kuramı Ekonometri Yöntemlerinin Tanıtımına Giriş (Birinci Baskı, çev. Ümit Şenesen ve Gülay Günlük Şenesen). Türkiye: Verso Yayıncılık. (Eserin Orjinali 1978’de yayımlandı).
• Narayan, Paresh Kumar (2004a) Reformulating Critical Values for the Bounds F-Statictics Approach to Cointegration: An Application to the Tourism Demand Model for Fiji, Department of Economics Discussion Papers, 2(4), 1-32.
• Narayan, Paresh Kumar (2004b) An Econometric Model of Tourism Demand and a Computable General Equilibrium Analysis of the Impact of Tourism: The Case of the Fiji Islands, unpublished PhD thesis, Monash UniversityDepartment of Economics, Melbourne, Australia.
• Narayan, Paresh Kumar (2005) The Saving and Investment Nexus for China: Evidence from Cointegration Tests, Applied Economics, 37(17), 1979-1990.
• Özşahin, Şerife (2012) Türkiye Ekonomisinde Finansal Liberalizasyon ve Ekonomik Büyüme Etkileşiminin ARDL Yöntemi ile Analizi, SÜ İİBF Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 23, 379-413.
• Özşuca, Şerife T. (1995) Bölüşüm ve Ücretler: 1960-1993, Ekonomik Yaklaşım, 6(18-19): 119-126.
• Pesaran, M. Hashem ve Yongcheol Shin (1995) An Autoregressive Distributed Lag Modelling Approach to Cointegration Analysis, Department of Applied Economics University of Cambridge Working Paper, 9514.
• Pesaran, M. Hashem; Yongcheol Shin ve Richard J. Smith (2001) Bounds Testing Approaches to the Analysis of Level Relationships, Journal of Applied Econometrics, 16: 289-326.
• Quiroga, P. Salvador (2005) Labour Market in the Nordic Countries, VI Jornadas De Economia Laboral, 1-43.
• Rao, B. Bhaskara ve Artur Tamazian (2011) A Simultaneous Equations Model of Finance and Growth: FIML Estimates for India, Applied Economics, 43(25): 3699-3708.
• Saygılı, Şeref; Cihan, Cengiz ve Yurtoğlu, Hasan (2005) Türkiye Ekonomisinde Sermaye Birikimi, Verimlilik ve Büyüme (1972 - 2003) Uluslararası Karşılaştırma ve AB’ye Yakınsama Süreci (2014), TÜSİAD Büyüme Stratejileri Dizisi 6, TÜSİAD-T/2005-12/413, 1-166.
• Snower, Dennis. J. ve Marika Karanassou (1995) A Conribution to Unemployment Dynamics, CEPR Discussion Paper Series, 1176: 1-19.
• Stockhammer, Engelbert (2004) Explaining European Unemployment: Testing The NAIRU Hypothesis and a Keynesian Approach, International Review of Applied Economics, 18(1): 3-23.
• Şimşek, Muammer (2005) Türkiye’deki Bütçe Açıklarının Ulusal Tasarruflara Etkileri, Cumhuriyet Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 6(2), 1-20.
• Taymaz, Erol; Ebru Voyvoda ve Kamil Yılmaz (2012) Demokrasiye Geçiş, Reel Ücretler ve Verimlilik: Türk İmalat Sanayiinden Bulgular, Koç University-TÜSİAD Economic Research Forum Working Paper Series, 1408: 1-18.
• Ulengin, Füsun; Şule Önsel Ekici ve Emre Tamer (2014) Türkiye’nin Küresel Rekabet Düzeyi Küresel Endekslerde Türkiye’nin Rekabet Gücüne İlişkin Bir Değerlendirme, İstanbul: REF-SEDEFED.
• Zellner, A. and Theil, H. (1962) Three-Stage Least Squares: Simultaneous Estimation of Simultaneous Equations, Econometrica, 30, 54-78.