Türkiye ve Ortadoğu Ülkelerinde Çocuk Yoksulluğunun Beyazperdeye Yansımaları: Seçilen Filmler Üzerinden Bir Değerlendirme

Yıl 2021, Cilt: 12 Sayı: 2, 58 - 79, 15.07.2021

Şenol Kaynakçı , Banu Metin

Öz

Geleceğin büyükleri olan çocukların geleceğe hazırlanmalarını engelleyen yoksulluk, çözülmesi gereken bir sorundur. Bu çalışmada, çocuk yoksulluğunun sinema filmlerine yansımaları ele alınmıştır. Bu kapsamda, hane yoksulluğu ve çocuk yoksulluğunun nedenleri üzerinde durulmuş; Türkiye ve Ortadoğu ülkelerindeki çocuk yoksulluğu incelenmiştir. Son kısımda ise “Mommo: Kız Kardeşim”, “Kaplumbağalar da Uçar”, “Cennetin Çocukları” isimli filmlerdeki çocuk yoksulluğuna ilişkin izdüşümlere yer verilmiştir. Çalışma ilişkileri ve sanat konusunda söylem analizi kullanılarak üç film üzerinden Türkiye ve Ortadoğu ülkelerindeki çocuk yoksulluğunun filmlerdeki sahnelerde nasıl işlendiği incelenmiştir. Üç filmde de çocuk yoksulluğunun üç önemli yansıması tespit edilmiştir. İlki, yoksulluğun çocukları çalışma yaşamına itmesidir. İkincisi, çocukların yoksulluk durumunda bir yetişkin rolü üstlenerek hayatlarını idame ettirmeye çalışmasıdır. Üçüncüsü ise, yoksulluğun çocukları dışlanma olgusuyla karşı karşıya bırakması ve çocukları sosyal hayatın dışına itmesi olarak nitelendirilebilir. Bahsi geçen filmlerden gerçek hayata aktarılan herhangi izdüşüme rastlanılmamıştır. Makale, sosyal politika öğretme yolunda sanat eserlerinin kullanılabilmesinin önemini vurgulamayı amaçlamaktadır. Bu kapsamda, toplumun geleceği anlamına gelen çocukların, yoksulluk karşısında çektikleri sıkıntıyı filmler aracılığıyla anlatmanın daha akılda kalıcı olacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

çalışma ilişkileri ve sanat, çocuk yoksulluğu, sanat eserlerine izdüşüm, yoksulluk

Kaynakça

• Acemoğlu, D. ve Robinson, J.A. (2012). Ulusların Düşüşü, İstanbul: Doğan Kitabevi.
• Alıcı, B. (2014). “Yeni İran Sinemasında Çocuk”, Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 2(3), 118-151.
• Altay, A. (2005). “Yoksulluk Sadece Devletin Sorunu mu? Kamu Harcamaları Açısından Bir Değerlendirme”, Sosyoekonomik Dergisi, 1, 155-178.
• AMAR. (2021). Child Poverty, https://www.amar.org.ir/english/Search-Results?search=child%20poverty (Erişim Tarihi: 12.02.2021).
• Anadolu Ajansı. (2020). Tahran’da yoksulluk sınırı son iki yılda yüzde seksen arttı, https://www.aa.com.tr/tr/dunya/tahranda-yoksulluk-siniri-son-2-yilda-yuzde-80-artti/1864871, (Erişim Tarihi: 15.11.2020).
• Anthony, E. K., King, B., Austin, M. J. (2011). “Reducing Child Poverty by Promoting Child Well-being: Identifying Best Practices in a Time of Greatneed”, Children and Youth Services Review, 33(10), 1999-2009.
• Aral, N., Gürsoy, F. (2001). “Çocuk Hakları Çerçevesinde Çocuk Hakları ve İstismarı”, Milli Eğitim Dergisi, 151, 36-40.
• Atila Demir, S. (2016). Aile İçi Problemler: İletişimsizlik, Şiddet ve Boşanma, Lisans Yayıncılık, İstanbul.
• Atila Demir S., Genç Çelebi Ş. (2017). “Tek Ebeveynli Ailelerin Sorunları: Nitel Bir Araştırma”, Yalova Sosyal Bilimler Dergisi, 13, 111-128.
• Avşar Kurnaz, Ş. (2009). Türkiye’de Çocuk Yoksulluğu, Uzmanlık Tezi, Başbakanlık Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı, Ankara.
• Biçer E., Ortakaya A. F. (2008). “SYDGM’nin Sosyal Yardımların ve Proje Desteklerinin Etki Analizi Projesi Sonuçları Üzerine Bir Değerlendirme”, Başbakanlık Aile ve Sosyal Araştırmalar Genel Müdürlüğü Dergisi, 179-183.
• Conticini, A., Hulme, D. (2007). “Escaping Violence, Seeking Freedom: Why Children in Bangladesh Migrate to Street”, Development and Change, 38, 201-227.
• Dayıoğlu, M. (2007). “Türkiye’de Çocuk Yoksulluğu: Ölçüm Yöntemleri ve Yoksulluğun Belirleyicileri”, TİSK, 2, 82-105.
• DİSK. (2017). Türkiye’de Çocuk İşçi Olmak, Emek Araştırmaları, Ankara.
• Dünya Sağlık Örgütü (2002). The World Health Report: Reducing risks, improving health life, Cenevre.
• EUROSTAT. (2021). Children at risk of poverty or social exclusion, https://ec.europa.eu/eurostat/databrowser/view/tespm040/default/table?lang=en, (Erişim Tarihi: 12.02.2021).
• Feyzioğlu S., Kuşçuoğlu C. (2011). “Tek Ebeveynli Aileler”, Aile ve Toplum Dergisi, 7 (26), 97-110.
• Fişek, A. G. (1993). “Çocuklar Çiçektir… Ya Çıraklar?”, Çalışma Ortamı Dergisi, 7, 3-17.
• Gül, T., Öztürk, M. (2020). “Çocuk İşçiliğinin Nedenleri Üzerine Kavramsal Bir Çalışma”, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 38, 130-148.
• Gülada, M.O. (2019). “Çocuk İşçiliğinin Önlenmesine Yönelik Hazırlanan Kamu Spotu Reklamlarının Göstergebilimsel Analizi”, Sosyal Güvenlik Dergisi, 9(1), 215-235.
• Gürpınar, B. (2016). “Arap Ayaklanmaları ve Kırılgan Devlette Çocuk Olmak: Mısır ve Suriye”, Yeni Ortadoğu: Toplum, Siyaset ve Ekonomi Konferansı, Işık Üniversitesi Yayınları, 64-68.
• Hill, M.S., Sandfort, J.R. (1995), “Effects of Childhood Poverty on Productivitiy Later in Life: Implications for Public Policy”, Children and Youth Services Review, 17, 91-126.
• ILO Türkiye Ofisi. (2018). Çocuk İşçiliği, https://www.ilo.org/ankara/areas-of-work/child-labour/lang--tr/index.htm, (Erişim Tarihi: 15.11.2020).
• Independent Türkçe. (2020). Yolsuzluk ve borç batağında Irak: Her 5 çocuktan 2'si yoksulluğun pençesinde, https://www.indyturk.com/node/213696/d%c3%bcnya/yolsuzluk-ve-bor%c3%a7-bata%c4%9f%c4%b1nda-irak-her-5-%c3%a7ocuktan-2si-yoksullu%c4%9fun-pen%c3%a7esinde, (Erişim Tarihi: 15.11.2020).
• ISSA ve SSA. (2018). Social Security Programs Throughout the World: Asia and The Pacific, https://www.ssa.gov/policy/docs/progdesc/ssptw/2018-2019/asia/ssptw18asia.pdf, (Erişim Tarihi: 15.11.2020).
• İslam Cumhuriyeti Haber Ajansı. (2020). UNICEF ile İran Çocuk Hakları Sözleşmesi arasında başarılı bir işbirliği mevcut, https://tr.irna.ir/news/84118323/UNICEF-ile-%C4%B0ran-%C3%87ocuk-Haklar%C4%B1-S%C3%B6zle%C5%9Fmesi-aras%C4%B1nda-ba%C5%9Far%C4%B1l%C4%B1-bir, (Erişim Tarihi: 29.11.2020).
• Joo, M. (2013). “Explaining heterogeneity in the child poverty rate among immigrant families: Differences by parental citizenship”, Children and Youth Services, 35, 668–677.
• Jütte, R. (2011). Erken Modern Avrupa’da Yoksulluk ve Sapkınlık, Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi, İstanbul.
• Kahraman, F., Sallan Gül, S. (2015). “Türkiye’de Çocuk Yoksulluğu: Gaziantep Üzerine Bir Araştırma”, Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(1), 339-366.
• Kalaycı, A.R. (2011). Tek Ebeveynli Aileler, Başbakanlık Aile ve Sosyal Araştırmalar Genel Müdürlüğü Yayınları, Ankara.
• Koşar, G. N. (2000). Sosyal Hizmetlerde Sosyal Yardım Alanı (Yoksulluk ve Sosyal Hizmet), Şafak Matbaacılık, Ankara.
• Lichter D. (1997). “Poverty and Inequality Among Children”, Annual Review of Sociology, 23, 120-145.
• Makal, A. (2008). “Türkiye Emek Tarihinin Bir İzdüşüm Alanı Olarak ‘Edebiyat’”, Çalışma ve Toplum Dergisi, 18, 15-43.
• Mayer, S.E. (2005). “What Money Can’t Buy: Family Income and Children’s Life Changes”, Cambridge University Press, Londra.
• Metin, B. (2015). “Gelecek Nesillerin Yaşam Fırsatları İçin Ciddi Bir Tehdit: Çocuk Yoksulluğu”, Sosyal Güvenlik Dergisi, 5(2), 166-188.
• Moghadam, V.M. (2005). “Women’s Economic Participation in The Middle East What Difference Has The Neoliberal Policy Turn Made”, Journal Of Middle East Women’s Studies, 1(1), 110-146.
• Nardinelli, C. (1980). “Child Labor and the Factory Acts”, The Journal of Economic History, 40(4). 739-755.
• OECD. (2018). Poor Children in Rich Countries: Why We Need Policy Action, Policy Brief on Child Well-Being, Paris.
• OECD. (2019). OECD Family Database, https://www.oecd.org/els/CO_2_2_Child_Poverty.pdf, (Erişim Tarihi: 30.12.2020).
• Orhan, K. (2011). Kara Talih Beyaz Perde, Ezgi Kitabevi Yayınları, Bursa.
• Radmard, S. (2013). “İran’da Sokakta Çalışan ve Sokakta Yaşayan Çocuklar Üzerine Sayısal Bir İnceleme”, Eğitim Bilim Toplum Dergisi, 11(44), 48-65.
• Rohwerder, B. (2015). Poverty Eradication in Iraq, GSDRC Helpdesk Research Report, Birmingham.
• Scott, J. (2006). “Textual Analysis” item, The Sage Dictionary of Social Research Methods, SAGE Publications, London.
• Şentürk F. (2016). “Türkiye İçin Bir Aile Sigortası Model Önerisi”, Sosyal Güvence Dergisi, 9, 102-139.
• T.C. Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı (2020), “Şartlı Eğitim ve Şartlı Sağlık Yardımları”, https://www.ailevecalisma.gov.tr/sss/sosyal-yardimlar-genelmudurlugu/sartli-egitim-saglik-yardimi/, (Erişim Tarihi: 29.11.2020).
• Trani, J.F., Cannings, T.I. (2013). “Child poverty in an emergency and conflict context: A multidimensional profile and an identification of the poorest children in Western Darfur”, World Development, 48, 48–70.
• TÜİK. (2020). Çocuk İşgücü Anketi Sonuçları 2019, https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Child-Labour-Force-Survey-2019-33807, (Erişim Tarihi: 15.11.2020)
• TÜİK. (2020). İşgücü İstatistikleri, https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=Istihdam,-Issizlik-ve-Ucret-108, (Erişim Tarihi: 30.12.2020)
• UNICEF. (2017). Adapted UNEG Evaluation Reports Standards, https://www.unicef.org/evaluation/media/816/file/UNICEF-Adapted-UNEG-Evaluation-Report-Standards.pdf, (Erişim tarihi, 30.12.2020)
• UNICEF. (2020). Çocuk Yoksulluğu Artabilir, https://unicefturk.org/yazi/covid19_yoksulluk, (Erişim tarihi: 15.11.2020)
• Veale, A., Dona, G. (2003). “Street Children and Political Violence: A Socio Demographic Analysis of Street Children in Rwanda”, Child Abuse & Neglect, 27, 253-269.
• www.tdk.gov.tr (Erişim Tarihi: 15.11.2020).