Osmanlı Devleti’nden Günümüze Siirt Medreselerinde Hadis Eğitimi

Yıl 2020, Cilt: 1 Sayı: 1, 21 - 35, 31.12.2020

Taner Karasu Muhammed Felat Aktan

Öz

Osmanlı döneminde olduğu gibi bugün de pek çok medreseye ev sahipliği yapan Siirt, İslamî ilimlerin okutulduğu
bir bilim merkezi olmuştur. Mülakat yönteminden yararlanarak alan taraması yapılan bu çalışma, hadis ilmi ve bu
ilimle merbut olan yan disiplinlerin Siirt medreselerindeki durumlarıyla ilgili tetkik ve değerlendirmeleri içerir.
Araştırmanın konusu, Osmanlı medreselerinin bakiyesi konumunda olan eğitim faaliyetlerinin yine bu dönemdeki
taşra medreselerinin yöntemini devam ettiren Siirt medreselerinin hadis eğitimini ihtiva eder. Siirt medreselerinde
Kütüb-i Sitte dâhil pek çok hadis eseri okutulmuş, Nevevî’nin Riyâzü’s-Sâlihîn, Erba‘un ve muasır âlim Mansur
Ali Nâsıf’ın et-Tâcu'l-Câmi‘ adlı eserleri en çok okunan eserler arasında yer almıştır. Bu medreselerde hadis
usulüne olan ilgi, hadis eserlerine olan ilgi kadar olmamıştır. Siirt medreseleri istisnalar dışında ortak bir anlayışa
-geleneksel hadis ve sünnet anlayışına- sahiptir. Çalışmanın giriş bölümünde Osmanlı döneminde medrese eğitimi
ve bu bilim yuvalarındaki hadis öğretimi, akabinde Siirt medreselerinde okunan hadis ve hadis usulü eserler yer
almaktadır. Medresedeki müderrislerin hadis kaynaklarına ve Kur’an-ı Kerim’e bakış açıları, sünnet algısı, hadiste
metin tenkidi ile ilgili görüşleri bu çalışma içerisinde yer almıştır.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı Devleti, Eğitim, Medrese, Hadis, Felsefe

Kaynakça

• Abdülbaki, M. (no date ). El-Lülü ve’l-Mercan fi Mâ İttefeka Aleyhi’ş-Şeyhân, Kahire: Dâr İhyâi-Kütübi’l Arabi.
• Akto, A. (2013). Osmanlıda Medrese İktidar-İlişkisi, The Journal of International Social Research /Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi. (6), 40-49.
• Maliki, A. Seyyid M. (2010). El-Menhelü’l-Latif-fi Usüli Hadisi’ş-Şerif, Beyrut: Daru’lKütübi’l-İlmiyye. Ayaz, K. (2016). Hadis İlimlerinin Tedrîsâtı Açısından Osmanlı Dârulhadisleri, Osmanlı Araştırmaları / The Journal of Ottoman Studies,(7), 39-68.
• Bağcı, M. (2009). Medrese Eğitiminde Hadis Birikimi–Diyarbakır Örneği, Şarkiyat İlmi Araştırmalar Dergisi, (1),45-59.Bağcı, M. (2004). Sıhhat Bakımından Tasnif Edilen ilk Eser Olduğu Fikrinin Eleştirel Analizi, AÜİFD(45),39-56.
• Beykunî, D. (2009). Mazûmetu’l-Beykuniyye, Riyad: Darul-Müğnî.
• Albânî, N.(1994). Sahihu’l-Edebü’l-Müfred el-Buhârî, Kahire: Mektebetü’d-Delil.
• Cevziyye, E. (no date).: el-Menâru’l Munîf fi’s-Sahihi ve’d-Daîf, Mekke: Dâru ‘Alemi’lFevaid. Çağmar, M. E. (2006). Siirt ve Civarındaki Medreselerde Eğitim, Uluslararası Siirt Sempozyumu 669-681
• Dihlevî, V. (2005). Hüccetullahi’l-Bâliğa (Çev.Seyyid Sâbık), Beyrut : Dâru’l-Celîl.
• Erman, U. (2016). Siirt Medreselerinde İcazetname Öncesi Okutulan Ders Kitapları, Siirt Ünv. İlahiyat Fak. Dergisi, (3),135-172
• Hızlı, M. (1987). Kuruluşundan Osmanlılara Kadar Medreseler, Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, (2), 273-281
• Salah,(1986). Mukadidmetu İbn Salâh fi Ulumi’l-Hadis Dımaşk: Daru’l-Fikr.
• Karasu, T. (2016). Tirmizî'nin Kitabu'l İleli Özelinde Hadis Metodolojisi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Dicle Üniversitesi, Diyarbakır.
• Leknevî, A.(1984). el-Ecvibetu’l-Fâdıle li’l Esileti’l-Aşreti’l-Kamile (Çeviren: Abdulfettah Gudde), Kahire : Şevket-i İslam.
• Nisâbûrî, H.(no date ). el-Medha’l İla Kitab-i İklil, (Çev. Dr. Fuad Ahmed) İskenderiyye: Daru’d-Dava.
• Özcoşar, İ. (2018). Nizamiye Medreselerinden Günümüze Medrese İktidar İlişkileri, Nizamü’lMülk Bin Yaşında Sempozyumu, 24-25 Aralık 2018, İstanbul.
• Sarıkaya, Y. (2013). Osmanlı Anadolu’sunda Parlayan Bir Eğitim Merkezi: Hâdimî Medresesi ve Kütüphanesi, Osmanlı Araştırmaları / The Journal of Ottoman Studies, (17),157-175.
• Suyutî, C. (1993). Tedribu’r-Râvî fi Şerhi Takribi’n-Nevevî, Beyrut: Darul-Fikr.
• Şakir, A.(no date ). el-Ba‘isu'l-Hasis fi Şerhi İhtisari Ulumi’l-Hadis’ Beyrut: Daru’l-Kütübi’lİlmiyye.
• Useymin, M.S. (1994). Mustalahu’l-Hadis, Kahire: Mektebetu’l-İlm.
• Uzunçarşılı, İ.H.(1988). Osmanlı Devletinin İlmiye Teşkilâtı, Ankara: TTK Yayınları.
• Zehebî, O. (2001). Siyer A‘lâmi’n-Nubelâ, Beyrut: Muessesetu’r-Risâle