Kültürel ve Siyasi Temelleri İle Panslavizm Hareketi ve Panslavizmin Balkan Milliyetçiliğine Etkisi

Yıl 2021, Cilt: 2 Sayı: 3, 133 - 145, 31.12.2021

Mehmet Doğan

Öz

Avrupa’nın en eski halklarından oldukları kabul edilen Slavların tarihi çok eski dönemlere dayanmaktadır. Tarihte
birçok devletin hâkimiyetinde yaşayan Slav toplulukları dilsel ve kültürel özelliklerini muhafaza etmişlerdir.
Zamanla aralarında edebi ve kültürel anlamda bir Slavcılık fikri oluşmuştur. Bu fikrin temellerini bilinen
kaynaklara göre 15. ve 16. yüzyıllara kadar götürmek mümkündür. Slavcılık fikrinin oluşumunda Slav şair ve
yazarlar ile birlikte Alman düşünürlerin de etkisi olmuştur. Slavcılık fikri zamanla Panslavizm düşüncesine
dönüşmüştür. Edebi olarak ortaya çıkan ve Slavlar arasında dil ve kültürel birliğini ifade eden Panslavizm
düşüncesi Fransız İhtilali sonrası ortaya çıkan milliyetçilik fikrinin Slavlar arasında da etkili olmasıyla zamanla
siyasi bir hüviyet kazanmıştır.
Panslavizm Rusya’da önce batı karşıtlığı yani Slavofillik olarak karşılık bulmuştur. Daha sonra ise Rusya’nın
tarihi emellerini gerçekleştirmek için Slavlar üzerinden kullandığı bir akım haline dönüşmüştür. Panslavizm
düşüncesinin nihai hedefi olan bütün Slavları birleştirme hedefine bütünüyle ulaşılamamıştır ancak Panslavist
faaliyetler Osmanlı topraklarında yaşayan Slav topluluklarının bağımsızlıklarını kazanmasında büyük ölçüde etkili
olmuştur. Bu anlamda 19. yüzyıl hem Slavlar için hem de Panslavizm düşüncesi açısından dönüm noktasıdır

Anahtar Kelimeler

Slav, Panslavizm, Slavofil, Slavistik, Rusya, Osmanlı, Almanya

Kaynakça

• Armaoğlu, F. (2010). 19. Yüzyıl Siyasi Tarihi (6. bs.). İstanbul: Alkım Yayınları
• Asker, A. ve Özel, Ö. (2016). Panslavizmin Çarlık Rusyası'nın Ve Sovyetler Birliği'nin Balkan Politikaları Üzerindeki Etkisi. Uluslararasi Suçlar ve Tarih, (17), 17-46.
• Aydın, M. (2004). 19. Yüzyıl Ortalarında Panslavizm ve Rusya. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(15), 73-82.
• Bakır, A. ve Oğuz, E.E. (2020). Slavların Kökeni Ve Polonya’nın Kuruluşunda Büyük Rol Üstlenen I. Mıeszko Dönemi. Cappadocia Journal of History and Social Sciences, 14(14), 149-188.
• Çağ, G. (2008). Panslavizmin Fikri Temelleri ve Slav Birliği Çabaları. Sakarya Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Dergisi, 10(1), 205-2019.
• Demiroğlu, H. (2009). Rus Kaynaklarına Göre Rusya’nın Balkan Siyaseti: Ortodoks Birliği ve Panslavizm (1856-1878). Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Kaya, S. ve İşyar, Ö.G. (2009). Rus Yayılmacılığı ve Slavofil Düşüncenin Tarihsel Gelişimi. Orta Asya ve Kafkasya Araştırmaları, 4(8), 25-49.
• Keleş, E. (2008). Rusya’nın Panslavizm Politikasının Balkanlarda Uygulanmasına Dair Bir Layiha. Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (21), 123-140.
• Kurat, A.N. (1987). Rusya Tarihi Başlangıçtan 1917’ye Kadar (2. bs.). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Kurat, A.N. (1990). Türkiye ve Rusya (1. bs.). Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Kurat, Y. T. (1999). XIX. Yüzyılda Rusya’nın Balkanlar’daki Panslavizm ve Panortodoks Politikası Karşısında Osmanlı Diplomasisi. Çağdaş Türk Diplomasisi: 200 Yıllık Süreç, Sempozyuma Sunulan Tebliğler 15-17 Ekim 1997 içinde (s.175). Ankara.
• Özgen, Ö. (1999). Balkanlar’da Slavist ve Ortodoks Eksenli Politikalar. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Saray, M. (2006). Türkiye ve Komşuları (1. bs.). Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları.