"Peyv" Dergisinin Çeşitli Metinlerinde Edebi Eleştirilerin İncelenmesi

Yıl 2021, Cilt: 2 Sayı: 3, 1 - 33, 31.12.2021

Mehmet Veysi Babayiğit Rabeea Ismael Khalid Zebarı

Öz

Edebi eleştiri, edebiyatın bir dalı olup günümüze kadar çeşitli süreçlerden geçmiştir. Hemen hemen edebi
eleştirinin her basamağında ya da aşamasında, eleştiriye ağırlıklı olarak edebi metin eşlik eder. Bu durum, edebi
metinlerin gelişmesine oldukça katkıda bulunur. Edebi metin eleştirisi ile ilgili birkaç teori mevcut olup, her bir
teorinin çıktısı veya işlevi; kendinden önceki teorilerin hatalarını düzeltmek veya odaklanmaktı. Ancak, günümüze
kadar edebiyat eleştirisinin egemenliğinde bir değişiklik olmuştur. “Peyv” dergisi, 1991'den sonra akademik olarak
ortaya çıkan dergilerden biridir. Bu dergi, genelde Kürt edebiyatının özelde edebiyat eleştirisinin gelişmesinde iyi
bir rol oynar. Özellikle edebî metni, 2003'lerden sonra tenkit metotu ve teorilerine göre iyi bir şekilde işlemektedir.
Dergi ile ilgili incelemeler; eleştirmenlerinin düşünce ve görüşleri açısından edebi metinleri daha fazla
eleştirdiklerini göstermektedir. Bu nedenle, metnin yazarı eleştirel bir tepki içindedir. Ayrıca, bazen de
birbirleriyle çekişme ya da tartışma içindedirler. Yazışmak, aslında bireyler arasında iletişim kurmanın bir aracıdır.
İlaveten, teorik bakımından incelenen bu metinlere göre; yazara verilen eleştirel teorilerin oranı; metne verilen
önemli teorilerden daha fazladır ve okuma daha az kullanılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Edebi Eleştiri, Eleştiri, Badinan Gazeteciliği, “Peyv” Dergisi.

Kaynakça

• Akalın, H. (2011). Türkçe Sözlük, Turk Dil Kurumu Yayınları, Ankara, 2011.
• Alan, R. (2015). Destpêkek ji bo Zansta Edebiyata Modrên,Weş. Peywend,Ç.Yekem, Stenbol.
• Awla, F.İ. (2017). Di Edebiyata Kurdî ya kevin û nû da Erkên Rexneyî, T. Lîsansa Bilind, Z.
• Yuzhuncuyilê, F. Zimanên Zindî, Wan.
• Balayî, N. (1991). Hozanvanê Mirovayetiyê Edonîs Budurîs, R. Botan, Duhok, J. 1.
• Balayî, S. (2005). Aştî Germavî li bersivan digerêt !!, K. Peyv, J. 32, weşanên Yeketiya Nivîskarên Kurd – Duhokê.
• Balayî, S. (2006). Nizar ...Havîbûn...Hejmar sêzde, K. Peyv, j.37, jiweşanên Yeketiya Nivîskarên Kurd- Duhokê.
• Balayî, S. (2007). Bîrewerî û Havîbûn di Efsaneya Stranên Bindestiyê da, K.peyv, J. 41, weşanên Yeketiya Nivîskarên Kurd – Duhokê.
• Berzincî, E.S.E (2004). Sercemî Berhemî Şakir Fetah, B.2ê, Weş. Ares, çi1ê, Hewlêr.
• Berzincî E. T. (2014). Çend Tiwêjîneweyekî Rexneyî, ji weşanên Ekadimiya Kurdî, Weş. Hacî Haşim, Hewlêr.
• Bedel, S. M. (1993). Hozan û kawdanên wê , K.Serheldan, J. 2, Weş. Rewşenbîrî, Hewlêr.
• Berzincî, Ö. M. (1973). Rexney Edebî ,K. Nûserî Kurd(Kovarî yêketî Nûseranî Kurd), J. 8 Weş. El-Zaman, Bexdad.
• Beşîr, K. H. (1993). Mêjûy Rexne Sasî, B. Yekem, Ji Weşanên Dezgay Rewşenbîrî û Belawkirdinewey Kurdî, Weş. Dar El- Hurî ye, Bexdad.
• Beşîr, K. H. (1981). Lasayîkirdinewe û Resenî le Rexnezaî Kurdî da, K. korî Zanyarî Îraq (destey kurd ), J. 8, B. 8,Weş. Korî Zanyarî Îraq, Bexdat.
• Biyanî, K. C. (1992). Têkilî di navbera Çîrokê û Xwendevanî de, K. Nuxaz, J. 3, Duhok.
• Cefer, H. (1992). Hêma jimarê û Mem û Zîn, K . Nuxaz, J. 3, Duhok,1992
• Cefer, H. (2005). Jin û bizava jinê di hozanên CegerXwên da, K. Peyv, J. 34, ji weşanên Yeketiya Nivîskarên Kurd – Duhokê,2005.
• Cewahiri, F. (1998). Hawar Cild 1-23 ( 1932-1933 ), Weş. Nûdem, Stockholm, R.27.
• Cewahiri, F. (1998). Hawar Cild 2, J. 24-57(1934 – 1943 ), Weş. Nûdem, Stockholm, R 813.
• Çalî, Ş. (2008). Şêwazî şî’rî Cizîrî, Ji weşanên dezgehê Sipîrêz, Weş. Hacî Haşim,Ç. Yekem, Hewlêr.
• Dartaş, A. (1999). Deq û Rexne : Terim di mal avahiya edebî ya elhoda, K. Biyaf ,J. 1, Ji weşanên Bizaba Rewşenbîrî- Akrê, Weş. Zankoya Selahedîn, Hewlêr.
• Doskî, T. Î. (1994). Ji deftrera hizir û bîran, R. Peyman, J. 3, ji bal Dezgehê Xanî yê Rewşenbîrî û Ragehandinê di hê weşandin, Duhok.
• Doskî, T. Î. (2008). Şerha Mela‘ebdilselamê Cizîrî û kurte bersiveka fer, K. Peyv , J. 38, weşanên Yeketiya Nivîskarên Kurd – Duhokê.
• Duhokî, X. (2004). Helbestvanê tepeser û hejaran (Letîf Helmet) , K. Peyv, J. 30, weşanên Yeketiya Nivîskarên Kurd – Duhokê.
• Ebdulxefur, H. E. (2007). Binema Reneyiyekanî Rexney Edebî Kurdî le 1920- 1962, T. Lisansa Bilind, Z. Selahedîn, F.ziman, Hewlêr.
• Ebdilqadir, E. (2012). Bi be Rexnegir û kartêkirnê li Jiyanê bike, weş. Xanî, Duhok, Ç.Yekem. Ebdullah, Î (2013). Şêwazgerî Ladan, weş. Lerya, Ç. Yekem, Silêmanî.
• Ebdullah, S. M. (2014). Rehindî Rexneyî le Kovarî Ayînde, Weş. Kro, ç.Yekem, Kerkuk.
• Ebdulrehman, F. (2014). Çemkî Felsefey Lêgdanewegerayî le Rexney Edebî da, K. Nuser, J.10, Weş. Yeketî Nuseranî Kurd-Silêmanî, 2014.
• El-Yosiv, K. Î. (2006). Ew aşê derav lê wargêray bexçikek êşê dişewitîne, K. peyv, J. 36, ji weşanên Yeketiya Nivîskarên Kurd – Duhokê .
• Emîn, K. K. (2009). Arastekanî Rexney Şî’rî Kurdî ,T.Lîsansa Bilind, Z. Selahedîn, F. Ziman, Hewlêr.
• Emîn, K. K. (2010). Rexney Rexne (Erik û Binema),K. Raman Weş. Xanî, Duhok, J.154. Eswed, N. E. (2011). Ferhengî Zarawey Edebî û Rexneyî , weş, Bînayî, Silêmanî.
• Eswed, N. E. (2014). Girîngî Mîtod le Rexney Edebî da,K. Nûser, J.10, Ji weşanên Yeketî Nûseanî Kurd- Silêmanî.
• Findî, R. (2007). Xwendinek di layê Edebiyê Şêx Memduhê Birîfkî da , K. Peyv , J. 40, weşanên Yeketiya Nivîskarên Kurd – Duhokê.
• Gerdî, E. (1974). Rexne û Edeb, Weş. El- Hewads, Bexda, Ç.Yekem.
• Germiyanî, A. (2013) Xesletekanî Rexne, K. Peyv, Jiweşanên Yeketiya Nivîskarên KurdDuhok, j. 64.
• Hacî, E. (2008). Çend Tiyorekên Rexneya Edebî, ji weşanên dezgehê Spîrêz, Weş. Xanî, Ç.Yekem, Duhok.
• Hesen, S. M. (2004). Xwendinek bo Dû Kurte Çîrokên Gelek Kurt, K. Peyv , J. 30, weşanên Yeketiya Nivîskarên Kurd – Duhokê.
• Hesu, M. (1994). Laliş di Hozanên Kurdî de, K. Laliş, Ji weşanên merkezê Rewşenbî ê Laliş, Weş. Rewşenbîrî, Hewlêr.
• Himê, B. Î, (2014). Rexneya Civakî di Romanên Hesenên Metê da, T. Lîsansa Bilind, Z. Mardîn Artuklu, Enitîtuya zimanên zindî li Turkiyê.
• Hizirvan (1992). Mamê Yaqîb û Ceveng Vekirin, K.Nuxaz, J.3, Duhok.
• Hîtu, A. (2006). Rexne û Hêrişkirin, K. Peyv, J. 38, Ji weşanên Yeketiya Nivîskarên KurdDuhokê.
• Hîtu, A. (2005). Xwendinek Derûnî – Civakî bo Çîroka yan Ez yan hîç, K.Peyv, J. 34, Ji weşanên Yeketiya Nivîskarên - Duhokê.
• Hurmî, H. (2006). Aşqê Kulîlkan Xwandinek di Helbestên Eskerê Boyik da, K. Peyv,J. 39.
• Husênî, H. (2007). Derwazeyek bo Rexney Edebî Kurdî, ji Weşanên Dezgehê Tiwêjînewe û Belawkirdinewey Mukiryanî, weş. Xanî, ç.Yekem, Duhok.
• Îbrahîm, M. E. (2012). Pêkhatey Zimanî Şî’rî le Riwangey Rexney Edebî Niwêwe(Ezmûnî Şa’ranî Heştayekanî Hewlêr wek nimûne),weş. Mukiryanî, Ç.Yekem, Hewlêr.
• Îbo, N. E. (1991). Dildar û Siroda ey Reqî, K . Tîroj, J. 2, Sêmêl- Duhok.
• Marînî, T. (2014). Zanstên Rexneyî, Ji weanên Yeketiya Nivîskarên Kurd- Duhok, Weş. Parêzgeha Duhokê, Duhok, Ç. Yekem.
• Mehmod, F. M. û Mihemed, M.M.C (2010). Binyadgerî le Edebî Kurdî da, K . Zankoy Silêmanî, J. 29 .
• Mehmud, A. E. (2009). Bunyatî ziman le Şe’rî Hawçerxî Kurdî da, Ji weşanên Ekadimyay Kurdî, Weş. Hacî Haşim, Hewlêr.
• Mentik, H. (2014). Mîtodî Rrexney Derûnşîkarî, Dîdarî Rexney Edebî kurdî, ji weşanên YNK, eş. Roj helat Hewlêr.
• Mentik, H. (2013). Sereta Diyalog Hebû (Tiwêjînewe û Rexny Edebî), ji weşanên Yeketiya Nivîskarên kurd- Hewlêr, weş. Rojhelat,,Ç. Yekem Hewlêr.
• Meruf, K. (2012). Tiyore Niwêyekanî Rexney Edebî, weş. Lerya, Silêmanî.
• Meruf, K. (2010). Mîtodî Rexney Mîjûyî, K. Mêrig, J. 62, Ji Weşanên Dezgehê Mêrig, Weş.
• Mihemed, F. R. (2004). Rexney Romanî Kurdî le Îraq 1973-1999,T. Doktora, Z. Selahedîn, F. Ziman, Hewlêr.
• Mihemed, Ş. (2009). Rexney Binyadgerî le deqî şî‘rî Namey Sûr î Dilşad Ebdula da, K. New Şefeq, J.74.
• Mistefa, C. (2005). Axiftin û nivîsîn û cudahî, K.Peyv,J. 32,Ji weşanên Yeketiya Nivîskarên Kurd- Duhokê.
• Mistefa, E. (2015). Rexneya Civakî bo karê Edebî, K.Peyv, J. 70, Ji weşanên Yeketî ya Nivîserên Kurd-Duhok.
• Mişextî, K. Î. (2011). Sîmyolojiyay Zimanî Sofîgerî le Şî’rekanî (Melay Cizîrî ) da, Ji Weşanên Dezgehê Spîrêz, Weş. Xanî, Ç.Yekem, Duhok.
• Mişextî, M. K. Î (2011). Ji Girftên Pênasekirin a Rexne ya Edebî, K. Rûgeh, Zanîngeha Zaxo derdixe, J. 1.
• Nihêlî, N. H. (2005). Pêlên Rexneyî (Komeka vekolînaye di têkistêda), Ji weşanên Yeketiya Nivîskarên Kurd – Duhok, weş. Hawar, Ç. Yekem, Duhok.
• Nihêlî, N. H. (2005). Sîmayên Rexneyî di Hilweşîngeriyê da, K. peyv, J. 32, ji weşanên Yeketiya Nivîskarên Kurd- Duhokê ye.
• Nihêlî, N. H. (2007). Awazên Xamey, weş. Hawar, Duhok, Ç.Yekem.
• Nihêlî, N. H. (2007). Şêwazgerî (Tiyorî û Piraktîkî ), ji weşanên Dezgehê Spîrêz, Weş. Hecî Haşim, ç. Yekem, Hewlêr.
• Nihêllî, N. H. (2007). Kesatiya Sinêlê Kurd di Heyranokan da, K. Peyv, J. 41, ji weşanên Yeketiya Nivîskarên Kurd – Duhokê.
• Nihêllî, N. H. (2007). Serbora “ Hizirvanî “ di gel leşê mê, K. Peyv, J. 39, weşanên Yeketiya Nivîskarên Kurd – Duhokê.
• Nihêllî, N. H. (2006). Mîkanizma alugurkirina ranawan li çem Amîna Zikrî, K. Peyv, J. 38, weşanên Yeketiya Nivîskarên Kurd – Duhokê.
• Nihêlî, N. H. (2010). Deravek ji Rexnê (Rexne û Vekolîn ),weş. Hawar, Duhok, Ç.Yekem.
• Nihêlî, N. H. (2013). Piraktîzekirina Rexneya Nû ya Englu Emrîkî li ser têkistên girupa nûkirin Her û Her, Ji weşanên Yeketiya Nivîskarên Kurd – Duhokê ye,Weş. Hawar, Duhok, Ç. Yekem.
• Nihêlî, N. H. (2014). Zalbûn a Cemserê Nivîserî di Rexneya Kurdî da, K.Hîzil, J. 27 , Weş. Xanî , Duhok.
• Omer, P. M. (2012) .Riwangey felsefe bo Hilweşîngerayî, K.Rûgeh, J. 4, Ji Weşanên Zanîngeha Zaxo ye.
• Ormanî, N. S. T. (2009). Nav û nîşan weku nasnama Têkstê Hozanê , Ji weşanên Metîn, Weş. Hawar, Ç. Yekem, Duhok.
• Polat, L. (2006). Rewşa Helbesta Kurdî a Nûjen , K. Peyv, J. 37, ji weşanên Yeketiya Nivîskarên Kurd – Duhokê.
• Rêkanî, H. (1998). Newroz le Helbestekanim da, K. Maf,J. 21, Weş. Hawar, Duhok.
• Resûl, H. B. (2012). Rehendî Derûnî le Çîrokekanî Şêrzad Hesen da,Weş. Mukuryanî, Hewlêr, Ç. Yekem.
• Reşîd, M. C. (2009). Mêjûya Kêşnasiyê di Hozan a Kurdî da, T. Lîsansa Bilind, Z.Duhok,F. Adab.
• Salih, A.K. (2010). Rexney Komelayetî û piraktîzekirdinî le Şî’rîekanî Goranda, T. Lîsansa Bilind, Z. Selahedîn, F. Ziman, Hewlêr.
• Seîd, Î. Î (2005). Edebî Rojnamenosî Kurdî Bexda, Ji weşanên Dezgehê Rewşenbîrî Belawkirdinewey Kurdî, Weş. Îlaf, Bexda.
• Selîm, E. M. (1992). Hozaneka ne belavkirî ya Nalbendî, K. Raste Rê, J.5, Ji weşanên Yeketiya Zanayên Îslamê – Leqê Duhok û Mûsil.
• Sicadî, A. (1969). Nirix û Şinasî, Weş. Me’ruf, Bexda.
• Silêvanî, X. E. (2007). Rexneya Edebî û Saloxetên Rexnegirî, K.Raman, J. 120, Weş. Xanî, Duhok.
• Silêwe H. (2013). Xorî Deq û Awêzey Rexne, Weş. Hacî Haşim, Hewlêr.
• Siltan, E.X. (2005). Peyvên bê Perde, Weş. Xanî,Ç. Yekem, Duhok.
• Silvanî, S. (2005). Ehmedê Huseynî şêxê helbestvanên Kurd , K. Peyv, J. 32, weşanên Yeketiya Nivîskarên Kurd – Duhokê.
• Şarezûrî, Y. L. (2015). Diyardegerayî û Rexneya Edebî , Weş. Hêvî, Hewlêr, ç.Yekem.
• Şêrîn, Q. (2007). Nirxandina Tirsa bê diran, bi du çav û du hestên cuda, K. peyv, j. 40, weşanên Yeketiya Nivîskarên Kurd – Duhokê.
• Teîb, H. S. (2006). Binyadgerî di nav rexne a kurdî da (ji despêkê heta sala 2003) ê , ji weşanên dezgehê Sipîrêz ya çap û weşanê , Weş. Hacî Haşim, ç.Yekem, Hewlêr.
• Teyîb, M. (2008). Ronkirin li ser şerha Mela ‘ebdulselamê Cizîrî, K. Peyv, J. 38, ji weşanên Yeketiya Nivîskarên Kurd – Duhokê.
• Tiha, A.İ. (2002). Rengvedana Edebî di Kovara Hawar da 1932- 1942, Ji weşanên Dezgehê Aras, Weş. Wezareta Perwerde, Ç. Yekem, Hewlêr.
• Qoçanî, M. (2006). Hevpeyvîn, Ber. Liqman Asahî, K. Peyv, J. 38, ji weşanên Yeketiya Nivîskarên Kurd – Duhokê.
• Qadir, R. X. (2009). Mêtodî Rexney Tewawkarî(El-Tekamilî) le Rexney Edebî Kurdî da, T. Lîsansa Bilind, Z. Selahedîn, F. Ziman, Hewlêr.
• Qadir, R. X. (2010). Rexne le Nêwan Zanst û Hunerda,K.Raman, J.163, Weş. Xanî, Duhok.
• Qasim, N. (2016). Rehindekanî Mîtodî Rexney Derûnî le Edeb da , K.Raman, J. 227, Weş. Xanî, Duhok.
• Qeredaxî, E. (1981). Qutabxaney Şîkirdinewey le Rexney Edebî da , K .Yekêtî Nûseranî Kurd, J. 6, Weş. El- Hewadis, Bexdad.
• Xabur, S. (2012). Edebiyet û Rengvedana wê di Heftînama (Peyman) da, Weş. Zankoya Duhok, Ç. Yekem, Duhok.
• Xazî, Ç.S. (2008). Arastên Teknîkî di Şi’ra Nû ya Kurdî da Devera Badînan (Bedirxan Sindî wekî nimûne), Ji weşanên dezgehê Sipîrêz, Weş. Hacî Haşim, Ç.Yekem, Hewlêr.
• Xelat, E. (2006). Helbestvanî ne di bikaranîna bitîna gotinê de ye , K . peyv, J. 38, ji weşanên Yeketiya Nivîskarên Kurd – Duhokê.
• Xelîl, R. (2011). Mîtodî Rexney Derûnî le Biwarî Edeb da, K. Raman, J.170,Weş. Xanî, Duhok.
• Xembar, K. (2009). Tengejey Rexne le Tengijey Rewşenbîrî da ye, K. New Şeveq, J. 65, Kerkuk.
• Yasîn, E. (2015). Hindek Binemyên Rexn ya Binyadgerî, K. peyv, J. 70, ji weşanên Yeketiya Nivîskarên Kurd – Duhokê.
• Yusif, E. (2006). Şerha Mela ‘Ebdulselamê Cizîrî û karekê sexte, K. Peyv, J. 37.
• Zêbarî, E. Y. (2006). Gotara vegêranê di helbestên (‘Arif Hîto) da, K . Peyv, J. 3 Zeraq, D. (2008). Nuredîn Zaza : Avangardekî Çîroknûsiya, K. Peyv, J. 45, Ji weşanên Yeketiya Nivîskarên Kurd- Duhokê.