Şehirler Divanı’na veyahut Klasik Türk Edebiyatında Şehir Şiirlerine Ekler

Yıl 2024, Cilt: 5 Sayı: 8, 12 - 30, 30.06.2024

Enes Yıldız

https://doi.org/10.62356/cihansumul.1484306

Öz

Klasik Türk edebiyatında şehir, karye, belde, kasaba, köy gibi bir mekânı merkeze alan ve genel olarak şehir şiirleri olarak adlandırılan manzumeler bulunmaktadır. Şairlerin çeşitli vesilelerle kaleme aldıkları bu şiirlerin büyük çoğunluğunda bir yerleşim yerinin doğal güzellikleri, mimari yapıları ve insanları methedilir. Methiye muhtevalı şehir şiirlerinin yanında hiciv, eleştiri, şikâyet ve mersiye içerikli manzumelerle de karşılaşmak mümkündür. Şehir şiirleri ile ilgili son zamanda yapılan bir kitap çalışmasında 600 manzume şekil, muhteva, dil ve üslup açışından incelenmiştir. Bu makalenin konusu ise söz konusu kitapta ele alınan 600 şehir şiiri içerisinde olmayan 24 yeni şehir şiiridir. Kaynak taraması sonucu elde edilmiş bu 24 şehir şiiri İstanbul, Edirne, Bitlis, Çekmece, Hüsrev Paşa, Konya, Kudüs, Manisa, Medine, Kâğıthane, Şam, Halep, Üsküdar ve Tiran üzerine yazılmıştır. Bu manzumelerden 22 tanesi methiye, 2 tanesi ise hiciv ve şikâyet şiiridir. Yazıda öncelikle klasik Türk edebiyatı şehir şiirleri hakkında kısa bilgiler verilecek ve ardından yeni tespit edilen şiirler incelenecektir. Böylece şehir şiirleri konusunda bir adım daha atılmış ve yapılacak yeni çalışmalar için kapı aralanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Klasik Türk Edebiyatı, Mekân, Şehir Şiirleri

Kaynakça

• Alkan, A. (2023). 18. yüzyıl şairi Visâlî ve bilinmeyen şiirleri. Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi, 50, 281-302.
• Altınışık, M. E. (2023). Nihânî’nin manzum hac seyâhatnâmesi. Korkut Ata Türkiyat Araştırmaları Dergisi, Özel Sayı 1, 715-736.
• Aslan, E. (2022). Lutfî ve Dîvânı (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi.
• Aydemir, İ. A. (1989). Refî’ Âmidî Dîvânı (Edisyon-Kritik) (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Uludağ Üniversitesi.
• Aydoğan, F. (2003). Sahaflar Şeyhi-zâde Es’ad Mehmed Efendi Divanı (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi.
• Başpınar, F. (2013). Garâmî Divan İnceleme-Metin. İstanbul: Yedirenk Kitapları.
• Bilgicioğlu, B. (2008). Sâdâbâd. In TDV İslam Ansiklopedisi (Cilt 35, ss. 379-381). Ankara: TDV Yayınları.
• Çukurlu, T. (2023). Klasik Türk edebiyatında Şâm-ı Şerîf ve Vehbî’nin Şâm-ı Şerîf redifli murabbası. In Karadeniz 14. Uluslararası Sosyal Bilimler Kongresi (ss. 262-268).
• Duymaz, M. (2010). Diyarbakırlı Azmî ve Divançesi (İnceleme-Metin-İndeks) (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi.
• Faraşoğlu, Y. (2023). Divan şiirinde Edirne redifli gazeller. Balkanlarda Türk Dili ve Edebiyatı Araştırmaları, 5(2), 245-290.
• Genç, İ. (2018). Esrâr Dede Tezkire-i Şuarâ-yı Mevleviyye (İnceleme-Metin). Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları. https://ekitap.ktb.gov.tr/ [erişim tarihi: 12.11.2023].
• Güneş, M. (2023). XVII. yüzyıl klasik Türk edebiyatı şairi Pehlevân-zâde Bekâyî ve şiirleri. Çukurova Üniversitesi Türkoloji Araştırmaları Dergisi, 8(2), 874-903.
• Gürgendereli, M. (2018). Osmanlı dönemi şiirinde Edirne. Edirne: Trakya Üniversitesi Yayınları.
• Hanîf İ. (1209). Reh-âverd-i Cân [Yazma], Medine Ârif Hikmet Kütüphanesi, Arşiv No: 811/236.
• Karaköse, S. (2017). Sa’id Giray Dîvânı. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları. https://ekitap.ktb.gov.tr/ [erişim tarihi: 12.11.2023].
• Kayaalp, İ. (2019). Bahtî Dîvânı. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları. https://ekitap.ktb.gov.tr/ [erişim tarihi: 12.11.2023].
• Safi, Z. (2023). Edhem Şehîdî ve şiirleri. Akademik Dil ve Edebiyat Dergisi, 7(2), 1797-1812.
• Yaşar, M. (2005). Bâlî hayatı, edebî kişiliği, Dîvânının tenkitli metni (İnceleme-Metin) (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Selçuk Üniversitesi.
• Yıldız, E., & Doğan, H. (2023). Şehirler Divanı: Divan edebiyatında şehir şiirleri. İstanbul: DBY Yayınları.