TRT MÜZİK ARŞİVİNDEKİ AKSARAY YÖRESİ TÜRKÜLERİNDE KÖK DEĞERLERİN ANALİZİ: NİTEL BİR İNCELEME

Yıl 2024, Cilt: 5 Sayı: 9, 148 - 161, 31.12.2024

Adem Biçer

https://doi.org/10.62356/cihansumul.1532139

Öz

Türküler, toplumların kültürel ve toplumsal değerlerini yüzyıllar boyunca taşıyan önemli miraslardandır. Bir bölgenin kültürel ve tarihsel dinamiklerini anlamak için türkülerine bakmak oldukça değerlidir. Bu araştırma, TRT müzik arşivindeki Aksaray yöresi türkülerini kök değerler açısından incelemeyi hedeflemektedir. Araştırma, nitel yöntemler kullanılarak gerçekleştirilmiş ve 23 türkü örneği üzerinde doküman incelemesi yapılmıştır. Veriler, kaynak tarama ve içerik analizi yöntemleriyle toplanmış, yüzdelik ve frekans tablosuyla sayısal verilere dönüştürülmüştür. Araştırmada, Millî Eğitim Bakanlığı’nın müfredatında yer alan adalet, dostluk, dürüstlük, öz denetim, sabır, saygı, sevgi, sorumluluk, vatanseverlik ve yardımseverlik gibi kök değerlerin türkü sözlerinde ne sıklıkla yer aldığı sorusunun cevabı araştırılmıştır. Bulgular, kök değerlerin toplamda 144 kez kullanıldığını ortaya koymuştur. En sık kullanılan kök değer sevgi olup, 94 kez (%77,68) kullanılmıştır. "Damdan Dama Atlayan Yar" türküsü, en çok kök değeri içeren türkü olarak belirlenmiştir. Ayrıca, "Ceren Kaçar da Yavruları Kaçamaz", "Siper mi Aldın Şeker Dağının Yolunu" ve "Tonele Vardım da Dayalı Kürek" türkülerinin dört farklı kök değer ile en zengin türkü örnekleri olduğu saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Aksaray Yöresi Türküleri, Kök Değerler, TRT Müzik Arşivi, Kültürel Miras

ANALYSIS OF CORE VALUES IN AKSARAY REGION FOLK SONGS FROM THE TRT MUSIC ARCHIVE: A QUALITATIVE STUDY

Öz

Folk songs are significant legacies that have carried the cultural and societal values of communities for centuries. Analyzing the folk songs of a region is crucial for understanding its cultural and historical dynamics. This study aims to examine the folk songs of the Aksaray region from the TRT music archive in terms of core values. The research used qualitative methods involving document analysis of 23 folk songs. Data were collected through source review and content analysis and converted into numerical expressions using percentages and frequency tables. The study investigates the frequency of core values such as justice, friendship, honesty, self-control, patience, respect, love, responsibility, patriotism, and benevolence, as outlined in the Ministry of National Education's curriculum, in the lyrics of these folk songs. Findings indicate that core values were used a total of 144 times, with "love" being the most frequently used core value, appearing 94 times (77.68%). The folk song "Damdan Dama Atlayan Yar" was identified as the one containing the most core values. Additionally, "Ceren Kaçar da Yavruları Kaçamaz," "Siper mi Aldın Şeker Dağının Yolunu," and "Tonele Vardım da Dayalı Kürek" were found to be the most diverse in terms of core values, each encompassing four different core values.

Anahtar Kelimeler

Aksaray Regional Folk Songs, Core Values, TRT Music Archive, Cultural Heritage

Kaynakça

• Akhan, N. E., Subaşı, Y., & Açıl, E. (2020). Öğretmen adaylarının kök değerlere ilişkin görüşleri. Eğitim ve Yeni Yaklaşımlar Dergisi, 3(2), 115-134. https://dergipark.org.tr/en/pub/jena/issue/59198/772090
• Bayram, S. (2015). Sevdalinka ve türkülerde sevgili ve aşk algısı. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(41), 112-119.
• Demiryürek, C. E. (2002). Aksaray’ın TRT Türk Halk Müziği repertuarında bulunan ve diğer Aksaray türküleri. Aksaray Valiliği İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Yayınları.
• Demiryürek, C. E. (2009). 68 Ortaköy-Aksaray türküleri. Ortaköy Belediye Başkanlığı Yayınları.
• Gökdemir, S. (2019). 7. sınıf sosyal bilgiler dersinde türkülerle değerler eğitimi (Doctoral dissertation, Marmara Üniversitesi, Turkey).
• Gürgil, F., Kılcan, B., Kılıçoğlu, G., & Kurtoğlu, F. S. (2019). Hünkar Hacı Bektaş Velî Velayetnamesi’nin kök değerler açısından incelenmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 8(1), 446-461.
• Halstead, J. M. (2005). Values and values education in schools. In J. M. Halstead & M. J. Taylor (Eds.), Values in education and education in values (pp. 2-13). Routledge Falmer.
• Karagöz, B. (2013). İlköğretim öğrencilerine değerlerin okul şarkıları yoluyla kazandırılması (Unpublished doctoral dissertation). Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
• Kaya, D. (2020). Türkülerin derlenmesinde, kayda geçirilmesinde ve icra edilmelerinde yapılan yanlışlıklar. Sivas.
• Kemiksiz, Ö. (2021). Kök değerler bakımından Türk atasözleri. Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(2), 495-518.
• MEB. (2017). Müfredatta yenileme ve değişiklik çalışmalarımız üzerine. https://ttkb.meb.gov.tr
• MEB. (2019). Türkçe dersi öğretim programı (İlkokul ve ortaokul 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. sınıflar). MEB Yayınları.
• Öksüz, H. İ., & Eken, N. T. (2019). İlkokul (1-4) Türkçe ders kitaplarındaki hikâye edici metinlerin Türkçe dersi öğretim programındaki kök değerler bakımından incelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 7(2), 384-401.
• Önal, G. F. (2013). Orta Anadolu türkülerinde kadınlarımız. Aile ve Kadın Sempozyumu (pp. 35-45). Kırıkkale.
• Schwartz, S. H. (1999). A theory of cultural values and some implications for work. Applied Psychology: An International Review, 48(1), 23-47. https://doi.org/10.1111/j.1464-0597.1999.tb00047.x
• Stone, P. J., Dunphy, D. C., Smith, M. S., & Ogilvie, D. M. (1966). The General Inquirer: A computer approach to content analysis in the behavioral sciences. American Sociological Review, 4(4).
• Şahin, A. (2022). Neşet Ertaş türkülerinin Türkçe dersi kök değerleri bağlamında incelenmesi. Anadolu Kültürel Araştırmalar Dergisi, 6(1), 1-15.
• Şirin, A. K. (2018). Aksaray yöresine kayıtlı sözlü türkülerinin ilk ve orta öğretim düzeyinde eğitim müziği olarak düzenlenmesi (Doctoral dissertation, Necmettin Erbakan University, Turkey).
• Taş, F., & Turhan, S. (2004). Erzincan türküleri 1-2. Pegem.
• Tapu, I. K., & Şahin, P. (2020). Aksaray türkülerinin çeşitli motif ve unsurlar açısından incelenmesi. Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, 13(32), 1480-1492.
• Tezcan, M. (2018). Değerler eğitimi: Sosyolojik yaklaşım. Anı Yayıncılık.
• Tozlu, N., & Yüce, B. N. (2020). Hamdi Ülker’in eserlerinin kök değerler açısından incelenmesi. Rumelide Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (21), 575-597.
• Türk Halk Müziği Repertuarı. (1987). Ankara: TRT Müzik Dairesi Yayınları.
• Ulusoy, K. (2019). Karakter değerler ve ahlak eğitimi. Pegem Yayınları.
• Ulusoy, K., & Arslan, A. (2016). Değerli bir kavram olarak değer ve değerler eğitimi. R. Turan & K. Ulusoy (Eds.), Farklı yönleriyle değerler eğitimi (pp. 1-16). Pegem Akademi Yayıncılık.
• Ulusoy, K., & Dilmaç, B. (2012). Değerler eğitimi. Pegem Akademi Yayıncılık.
• Uslu, E. (2015). Teke yöresi geleneksel halk türkülerinin değerler bağlamında incelenmesi.
• Üztemur, S., Sevigen, E., & İnel, Y. (2021). “Barış Abi”yle değer öğretimi: Barış Manço eserlerinde değerler. Başkent University Journal of Education, 8(1), 93-103.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (6th ed.). Seçkin Yayıncılık.
• Yılmaz, H., & Açar, Y. (2021). Kaynak kişisi Ali Ekber Çiçek olan Erzincan türkülerinin değer vurguları ve değerler eğitimi açısından incelenmesi. Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(2), 316-328. https://doi.org/10.46790/erzisosbil.987270
• Aksaray Valiliği. (2024, 12 Kasım). Aksaray türküleri albümü gala programı yapıldı. http://www.aksaray.gov.tr/aksaray-turkuleri-albumu-gala-programi-yapildi
• Aksaray İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü. (2024, 12 Kasım). Müzik. https://aksaray.ktb.gov.tr/TR-360994/muzik.html
• Aksaray Belediyesi. (2024, 12 Kasım). Aksaray Belediyesi haber detayları. https://www.aksaray.bel.tr/HaberDetay.aspx?icerikId=617
• RepertuKul. (2024, 12 Kasım). Türk halk müziği repertuarı. https://www.repertukul.com