Dünyanın farklı bölgelerinde terörizm: ETA, IRA ve PKK terör örgütlerinin karşılaştırılması

Yıl 2022, Cilt: 4 Sayı: 1, 87 - 111, 30.06.2022

Mehmet Özer

Öz

Terör, geçmişten günümüze dünyanın neredeyse tüm bölgelerinde ortaya çıkmış, ülkeleri ve toplumları uzun yıllar içerdiği şiddet hareketlerine maruz bırakmıştır. Her terör örgütünün farklı dinamikleri bulunmaktadır. Bu çalışmanın amacı; İspanya, İngiltere ve Türkiye Cumhuriyeti’nin uzun yıllar boyunca mücadele ettiği ETA, IRA ve PKK terör örgütlerinin bölgesel terör hareketleri olarak ortaya çıkma ve dağılma süreçleri ile eylem yöntemleri bakımından karşılaştırılmasıdır. Bu amaçla, çalışmanın ilk bölümünde söz konusu örgütlerin ortaya çıkış süreçleri, ikinci bölümünde eylem yöntemleri, üçüncü bölümünde ETA ve IRA terör örgütlerinin dağılma süreçleri ile PKK terör örgütü liderinin yakalanmasından sonraki durumu açıklanmış ve sonuç bölümünde ise bu üç kriter kapsamında örgütler karşılaştırılmıştır.

Anahtar Kelimeler

terörle mücadele, güvenlik çalışmaları, terör, PKK, ETA, IRA

Terrorism in different parts of the world: Comparison of terrorist organizations ETA, IRA and PKK

Öz

Terror has emerged in almost all regions of the world from the past to the present and has exposed countries and societies to violent acts for many years. Each terrorist organization has different dynamics. The aim of this study is to compare the ETA, IRA and PKK terrorist organizations, which Spain, England and the Republic of Turkey have fought for many years, in terms of their emergence and disintegration processes as regional terrorist movements and their methods of action. For this purpose, the emergence processes of these organizations in the first part of the study, the methods of action in the second part, the dissolution processes of the terrorist organizations ETA and IRA in the third part and the situation after the capture of the leader of the PKK terrorist organization were explained, and in the conclusion part, the organizations were compared within the scope of these three criteria.

Anahtar Kelimeler

counter-terrorism, security studies, PKK, ETA, IRA, terror

Kaynakça

• Abubaker, S.S. 2021. Terörizm: Kavramsal Bir Çerçeve. Uluslararası Beşeri ve Sosyal Bilimler İnceleme Dergisi, 5 (1): 35-58.
• Akbaş, M. 2011. “Ayrılıkçı Terör Örgütlerinin Siyasallaşma Faaliyetleri.” Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi.
• Akça, M. 2014. Terörizmin Kendine Özgü (Sui Generis) Niteliği: Kavramı Tanımlamada Metodoloji Sorunu. İstanbul Barosu Dergisi, 88 (1): 15-63.
• Alptekin, M. 2018. Etnik Terör ve Terörle Mücadele Stratejileri, IRA, ETA, Tamil Kaplanları ve PKK, İstanbul: SETA Kitapları.
• Baharçiçek, A. 2000. Etnik Terör ve Etnik Terörle Mücadele Sorunu. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10 (1): 11-27.
• Bayat, S. 2020. “Ayrılıkçı Etnik Çatışmalar: ETA ve IRA Analizi”, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Bursa Uludağ Üniversitesi.
• Bila, F. 2016. İdeolojik Kodlarıyla Kağıt Üstündeki PKK, İstanbul: Doğan Kitap.
• Bozarslan, H. 2008. “Kürt Milliyetçiliği ve Kürt Hareketi (1898-2000)”, Modern Türkiye'de Siyasal Düşünce: Milliyetçilik içinde derleyen Tanıl Bora, İstanbul: İletişim Yayınları, 841-870.
• Byman, D. 1998. The Logic of Ethnic Terrorism. Studies in Conflict and Terrorism, 21 (2): 149-169.
• Çakaş, C.Ö. 2020. İspanya’daki Bask Etnik Milliyetçiliğinin Tarihsel Gelişimi Üzerine Bir İnceleme. Akademi Sosyal Bilimler Dergisi, 7 (20): 118-155.
• Çapan, T. 2015. “Karşılaştırmalı Terörle Mücadele Stratejileri: İspanya’nın ETA, İngiltere’nin IRA Sorunu”, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Turgut Özal Üniversitesi.
• Çoşar, G. 2019. “PKK Terör Örgütü'nün Kuruluşu, Faaliyetleri ve Türkiye'nin Mücadele Politikaları”, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Gelişim Üniversitesi.
• Demir, C.K. 2008. Öğrenen Örgütler ve Terör Örgütleri Bağlamında PKK. Uluslararası İlişkiler, 5 (19): 57-88.
• Demir, C.K. 2010. “Sebeplerinden Mücadele Yöntemlerine Avrupa’da Etnik Ayrılıkçı Terörizmin Analizi; PIRA, ETA, PKK”, Doktora Tezi, Kara Harp Okulu.
• Demir, C.K. 2017. Sebeplerinden Mücadele Yöntemlerine Etnik Ayrılıkçı Terörizm: PIRA, ETA, PKK, Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık Eğitim Danışmanlık.
• Doğan, C. 2010. Bedirhan Bey İsyanı Tanzimat’ın Diyarbakır ve Çevresinde Uygulanmasına Karşı Bir Tepki Hareketi, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2 (12): 15-34.
• Erdil, N. 2011. “Tehdit Algılamalarında Terörün Küresel Boyutu: ETA Örneği”, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Trakya Üniversitesi.
• Erdoğan, Ç. 2018. “Avrupa’da Etnik Terörle Mücadele Yöntemleri: ETA ve IRA Örnekleri”, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yalova Üniversitesi.
• Göksu, E. 2021. “Ayrılıkçı Terörizmin İdeolojik Kökeni: ETA Üzerine İnceleme”, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Trakya Üniversitesi.
• Güçlüer, D.E. 2011. “PKK’nın 1978–2010 Tarihleri Arasında Örgütsel Yapısının Değişimi ve Kurumsal Girişimci Olarak Hedeflerinin Sosyolojik Analizi”, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi.
• İşeri, R. 2008. “Türkiye’de Etnik Terör: ASALA ve PKK Örneği”, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Atılım Üniversitesi.
• Jackson, B.A. 2005. “Provisional Irish Republican Army”, Aptitude for Destruction-Volume2, Case Studies of Organizational Learning in Five Terrorist Groups içinde derleyen Brian A. Jackson vd., California: Rand Corporation, 93-140.
• Kalem, A. 2011. “PKK Terör Örgütünün ETA ve IRA Terör Örgütleri İle Karşılaştırılması”, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Beykent Üniversitesi.
• Kan, İ.H. 2018. “Terörle Mücadelede Güvenlikçi Yaklaşımlar; PKK ve IRA Terör Örgütleri Üzerine Karşılaştırmalı Bir İnceleme”, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Aydın Üniversitesi.
• Kuyaksil, A. 2014. Terör Örgütlerinin İdeoloji Unsuru Olarak Kullandığı Bazı Dini Kavramlar. ASSAM Uluslararası Hakemli Dergi. (1): 79-114.
• Macko, K. 2011. The Effect of Franco in the Basque Nation, Pell Scholars and Senior Theses, 68 (1): 2-38.
• Marcus, A. 2017. Kan ve İnanç PKK ve Kürt Hareketi, çev. Ayten Alkan, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Özcan, N.A. 1999. PKK (Kürdistan İşçi Partisi) Tarihi, İdeolojisi ve Yöntemi, Ankara: Avrasya Stratejik Araştırmalar Merkezi Yayınları.
• Özdemir, Ö.B. 2012. “Avrupa’da Milliyetçi Ayrılıkçı Hareketler: IRA ve ETA Örnekleri”, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi.
• Özeren, S. ve Demirci, S. 2010. “İngiltere'nin Ayrılıkçı IRA ve Dine Karşı Terörle Mücadele Politikası”, Dünyadan Örneklerle Terörle Mücadele içinde derleyen İhsan Bal ve Süleyman Özeren, Ankara: USAK Yayınları, 237-304.
• Özerkmen, N. 2004. Terör, Terörizm ve Radikal İslamcı Terör, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih- Coğrafya Fakültesi Dergisi, 44 (2): 247-265.
• Pehlivan, U.B. 2022. “Etnik Terör Örgütlerinin Karşılaştırmalı Analizi: PKK ve ETA Örneği”, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ufuk Üniversitesi.
• Reinares, F. 2011. Exit From Terrorism: A Qualitative Empirical Study on Disengagement and Deradicalization Among Members of ETA, Terrorism and Political Violence, 23:5: 780-803.
• Şekerbay, H. 2009. “Kimlik Politikası, Milliyetçilik, Etnisite Bağlamında Avrupa’da Ayrılıkçı Hareketler ve Avrupa Birliği’ne Olan Etkileri”, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi.
• Şen, Y.F. 2015. Terörün Toplumlar Üzerindeki Sosyal-Ekonomik Etkilerine Bakış: PKK Terörü ve Ağır Gerçeği. Sosyal Bilimler Enstitü Dergisi. 1 (2): 17-70.
• Şener, N. 2020. PKK’nın Kanlı Bilançosu. 04 Eylül. https://www.hurriyet.com.tr/ yazarlar/ nedim- sener/pkknin-kanli-bilancosu-41602798 (Erişildi: Mart 04, 2022).
• Şimşek, Y. 2010. “İspanya’nın Terörle Mücadelesinde ETA Örneği”, Dünyadan Örneklerle Terörle Mücadele içinde derleyen İhsan Bal ve Süleyman Özeren, Ankara: USAK Yayınları, 305-346.
• Şimşek, G. 2016. “Terörizmin Finansmanıyla Mücadele Stratejileri ve Yöntemleri: PKK Örneği”, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi.
• T.C. İçişleri Bakanlığı. 2017. Uluslararası Af Örgütü’nün Raporuna İlişkin Basın Açıklaması, https://www.icisleri.gov.tr/uluslararasi-af-orgutunun-raporuna-iliskin-basin-aciklamasi (Erişildi: Mart 08, 2022).
• Teğin, N. 2019. “PKK Terör Örgütünden Ayrılanlar Üzerine Sosyolojik Bir Araştırma”, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi.
• Terörle Mücadele Kanunu (3713 sayılı ve 12.04.1991 tarihli), Resmi Gazete Yayım tarihi: 12.04.1991.
• Utli, R. 2015. “İrlanda ile İngiltere Arasında Yürütülen IRA Terör Müzakereleri ve Kullanılan Metinlerin Söylem Analizi”, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi Kara Harp Okulu.
• Wilkinson, P. 1974. Political Terrorism, London: Red Globe Press.