Nadim Aslamın “Viran Ölkənin Keşikçisi” Romanı Taliban, Amerikalılar Və Sovetlər Üçbucağı Kontekstində

Yıl 2025, Cilt: 2 Sayı: 2, 5 - 17, 26.12.2025

Basira Azizaliyeva

Öz

Nadim Aslam ingilisdilli Pakistan ədəbiyyatının görkəmli nümayəndələrindən biridir. Yazıçının yaradıcılığında “Viran ölkənin keşikçisi” romanı aktual və əhəmiyyətli mövzusu, geniş miqyası, dərin ictimai fikir sistemi ilə önəmli yer tutur. Əfqanıstanın XX əsrin sonları və XXI əsrin əvvəllərindəki gərgin tarixi-siyasi mühiti, xarici hərbi müdaxilələr, terrorist təşkilatların fəaliyyəti, dini fanatizmin gücü və digər mühüm məsələlər əsərdə bədii müstəviyə gətirilmişdir. 11 sentyabr 2001-ci il hadisələrinin Qərbdə və Şərqdə yaratdığı qlobal təhlükə, ABŞ və Sovet İttifaqının Əfqanıstandakı qarşıdurmasının törətdiyi böhran, sözügedən müsəlman Şərqi ölkəsinin böyük güclərin savaş meydanına çevrilməsi, əhalinin ağır həyat şəraiti romandakı hadisələrin çevrəsinin genişliyindən və toxunulan problemlərin kəskinliyindən xəbər verir.
N.Aslam əfqan qəhrəmanları ilə yanaşı, ingilis, amerikalı, rus obrazları da yaratmaqla romanda transmilli ideyalardan çıxış edir, birgəyaşamanın imkanlarını müzakirəyə çıxararaq, perspektivlərini düşünür. Terrorun ideoloji, tarixi köklərini araşdırmağa, səbəbləri və nəticələrini geniş şəkildə dəyərləndirməyə cəhd edən yazıçı Şərq dünyası haqqında Qərbdə formalaşan bir sıra stereotiplər ətrafında yenidən düşünməyə çağırır.
Romanda Talibanın Əfqanıstanda törətdiyi vəhşiliklər, hakimiyyətə gəldikdən sonra ölkədə qoyulan məhdudiyyətlər, təhsilin və mədəniyyətin inkişafına mənfi təsirləri, ağır və qeyri-insani cəza sistemi, qadınların dözülməz şəraiti kəskin şəkildə tənqid olunmuşdur. “sərdə sovetlərin Əfqanıstanı işğalının ölkənin dağılmasında rolu, ABŞ-ın Sovet İttifaqı ilə savaşının qanlı meydanına çevrilmiş əfqan torpaqlarına bu hadisələrin gətirdiyi fəlakətlər geniş şəkildə öz bədii əksini tapmışdır.

Anahtar Kelimeler

Nədim Aslam , “Viran ölkənin keşikçisi” , Əfqanıstan , terror , Amerika

Kaynakça

• Aslam, N. (2008a).Q&A with Nadeem Aslam. Interview. Random House
• Aslam, N. (2008b).The Wasted Vigil. New York, Alfred A. Knopf
• Aslam, N.( 26 January 2013).Nadeem Aslam: A Life in Writing. Interview by Maya Jaggi. The Guardian
• Wieseltier, L & Harry, Z.(2012). Illuminations: [essays and Reflections]. New York, Schocken
• Boehmer, E.&Stephen, M.(2010) Terror and the Postcolonial: A Concise Companion. Malden, MA: Wiley-Blackwell
• Butler,J. (2006) P. Precarious Life: The Powers of Mourning and Violence. London
• Chambers, C.( 24 June 2012). Who's Who: South Asian Literature Making Waves. Dawn [Karachi]
• Chambers, C.( 2011) British Muslim Fictions: Interviews with Contemporary Writers. Houndmills. Basingstoke, Hampshire: Palgrave Macmillan
• Matinuddin, K.( 1999). The Taliban phenomenon: Afghanistan 1994-1997. Karachi, Oxford University Press
• Massacres Of Civilian Villagers At Least 15 Times By Taliban. web.archive.org. 18 November 2002.