Tarihsel Süreç İçinde Çocuk

Yıl 2017, Cilt: 2 Sayı: 3, 17 - 28, 01.06.2017

Zeynep Erkut Serap Balcı Suzan Yıldız

Öz

Yetişkinlerin çocuklara yüklediği roller, anlamlar tarihsel dönemlere, kültür ve medeniyetlere göre değişim göstermiştir. Tarih öncesi dönemde; zayıf, hasta çocuklar ölüme terk ediliyor, engelli doğan çocuklar doğaüstü güçlerin cezalandırması olarak görülüyordu. İlk Çağ’da; baba çocuğunu köle olarak satabiliyordu. Varlıklı ailelerin erkek çocukları okula giderken, kızlar gidemiyordu. Orta Çağ’da; çocuk ‘minyatür yetişkin’ olarak kabul edilmekteydi. Kutsal dinlerin bu çağda yayılması ile çocuğun bir birey olarak değerli olduğu düşüncesi benimsenmiştir. Geç dönem orta çağda ise birçok savaş, kıtlık, salgın yaşanmış, birçok çocuk ölmüştür. Rönesans ve devamında hümanizm kavramı ele alınmış ve çocuk önem kazanmıştır. Özellikle burjuva ailelerinde çocuk ile yakın ilişkiler kurulmuştur. Diğer yandan çocuklar sanayi devriminin gerçekleştiği 19. yüzyılda ucuz işçi olarak görülmüş, tehlikeli koşullarda çalıştırılmıştır. Modern çağ ve devamında; çocuğa özgü bazı tatlılar, çikolata, gevrekler keşfedilmiş, ilk çocuk oyun alanı kurulmuştur. 1959’da “Çocuk Hakları Evrensel Bildirgesi” kabul edilmiştir. Osmanlı Devleti’nde çocuğun eğitimine önem verilmiştir. Okula başlama zamanı gelmiş çocuklar için ‘Âmin Alayı, Dua Alayı’ adı verilen törenler düzenlenmiştir. Ayrıca saray yaşamında doğan bebekler için ‘Beşik Alayı’ adı verilen tören yapılmış ve bu bebeklerin doğumu sevinçle karşılanmıştır. Cumhuriyet döneminde sevdiklerine ‘çocuk’ diye hitap eden Atatürk tarafından çocuklara bayram hediye edilmiştir. Bu literatür derlemesinde çocuğa bakış açısı ve çocuğa verilen değer tarihsel süreç içinde irdelenecektir

Anahtar Kelimeler

Çocuk, tarih, dönem, yaklaşım, çağ

Tarihsel Süreç İçinde Çocuk

Öz

Roles, meaning imposed by adults to children has showed changes according to historical periods, cultures and civilizations. In prehistoric period; weak, sick children are being left to die, children born with disabilities was seen as a punishment of supernatural powers. In antiquity; father could sell his child as slave. Boys of the wealthy families while go to school, girls could not go. In the middle ages; child was accepted as ‘miniature adult’. In this age the idea that the child is valued as a person was adopted with the spread of the holy religions. In late middle ages many wars, famine, epidemics occured, many children have died. In the Renaissance and continued the concept of humanism discussed and child has gained importance. Especially in the bourgeois family has established close relationships with children. On the other hand, children was seen as cheap labor in the 19th century that occured of the industrial revolution. Modern age and continue in; child specific some sweets, chocolate, cereals has been discovered, first children’s play area has been established. In 1959 “The Universal Declaration of Rights of the Child” was adopted. Attention was given to the child’s education in the Ottoman Empire. Ceremony was organized called that ‘Amen Regiment, Prayer Regiment’ for the children that it is time to start school. In addition ceremony was made called that ‘Cradle Regiment’ for babies that born to palace life and birth of this baby was welcomed joyfully. In the Republic period feast has given to children as gift by Atatürk who called ‘child’ his loved ones. In this literature review perspective on child and value of given to the child will be scrutinize in the historical process

Anahtar Kelimeler

Child, history, period, approach, age

Kaynakça

• Başaranbilek, E. (1994). Arkeolojik eserlerde çocuk. B. Onur (Yay. Haz.). Toplumsal Tarihte Çocuk içinde (ss. 44-55). İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Bülbül, S.H. (2004). Ergen etiği. Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi, 13(6), 206-210.
• Çağlayan, İ. (2012). Atatürk’ün çocukları. İstanbul Arel Üniversitesi, İletişim Fakültesi İletişim Çalışmaları Dergisi, 2, 1-15.
• Çavuşoğlu, H. (2013). Çocuk Sağlığı Hemşireliği (11.bs.). Ankara: Sistem Ofset Basımevi.
• Çolak, M. (2006). Bir Macar çocuğun anılarında Atatürk. Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Atatürk’ün Doğumunun 125. Yılı ve Cumhuriyetimizin 83. Yılı Özel Sayısı, 95-105.
• Efe, H. ve Uluoğlu, S.A. (2015). Dünyada çocuk işçiliğiyle mücadelede gelinen nokta ve geleceğe dair bazı öngörüler. Eğitim Bilim Toplum Dergisi, 13(51), 46-72.
• Elkind, D. (1999). Çocuk ve Toplum Gelişim ve Eğitim Üzerine Denemeler. (D. Öngen, Çev.). Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi.
• Görak, G., Erdoğan, S., Savaşer, S., Çakıroğlu, S. (1992). Anadolu Üniversitesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Hemşireliği. Açık Öğretim Fakültesi Yayınları.
• Humanium. (2011). Children’s Rights History. Humanium web sitesinden 29 Ağustos 2016 tarihinde erişildi: http://www.humanium.org/en/childrens-rights-history/
• Karaman, G. ve Nas, E. (2012). Çorum İskilip’te geçmişten günümüze aktarılan bir miras: Ahşap oyuncaklar. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 4(14), 103-116.
• Kentel, K.M. (2011). Tarihi oynayan çocuklar. Ş. Şentürk (Yay. Haz.). Oyuncak Sergisi Sergi Kitabı içinde (ss. 51-58). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Kocaer, Ü. (2006). Hekim ve hemşirelerin çocuk istismarı ve ihmaline yönelik farkındalık düzeyleri. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Koç, E. (2010). Atatürk, cumhuriyet ve çocuk ruhu. Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, 45, 71-82.
• Lambert, T. (2008). A Brief History of Children. A World History Encyclopedia web sitesinden 25 Ağustos 2016 tarihinde erişildi: http://www.localhistories.org/children.html
• Lindberg Ahioğlu, E.N. (2012). Çocuk yetiştirme açısından Türkiye’de çocukluğun tarihi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31(1), 41-52.
• Marlow, D.R. (1977). Textbook of Pediatric Nursing, London: W.B. Saunders Co.
• Nasıroğlu, S. (2014). Çocuk istismarında rehabilitasyon ve tedavi merkezleri. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 6(1), 67-78. doi: 10.5455/cap.20131231120555
• Onat, T. ve Cenani, A. (1996). Pediatrinin tarihçesi. T. Onat (Yay. Haz.). Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Cilt I içinde (ss. 3-16). İstanbul: Eksen Yayınları.
• Onur, B. (2010). Atatürk ve çocuk. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi, 53(4), 253-257.
• Tan, M. (1994). Çocukluk: dün ve bugün. B. Onur (Yay. Haz.). Toplumsal Tarihte Çocuk içinde (ss. 11-26). İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Törüner, E.K. ve Büyükgönenç, L. (2012). Çocuk Sağlığı Temel Hemşirelik Yaklaşımları. Amasya: Göktuğ Yayıncılık.
• Türk, İ.C. (2011). Osmanlı Devleti’nde okul öncesi eğitim. Milli Eğitim Dergisi, 192, 160-173.
• Türkoğlu, S. (1997). Osmanlı sarayında çocuk. B. Onur (Yay. Haz.). Çocuk Kültürü 1. Ulusal Çocuk Kültürü Kongresi Bildirileri içinde (ss. 105-123). Ankara: Ankara Üniversitesi Çocuk Kültürü Araştırma ve Uygulama Merkezi Yayınları.
• U.N. General Assembly. (1989). Convention on the Rights of the Child. U.N. General Assembly web sitesinden 28 Ağustos 2016 tarihinde erişildi: http://www.cirp.org/library/ethics/UNconvention/
• UNICEF. (2005). Dünya Çocuklarının Durumu 2005 Çocukluk Tehdit Altında. UNICEF web sitesinden 28 Ağustos 2016 tarihinde erişildi: http://www.unicef.org/turkey/pdf/_dcd05.pdf Üstünipek, M. ve Üstünipek, Ş. (2014). Âmin Alayı ve resimlerde ele alınışı. Art-Sanat, 1, 35-45.
• Yapıcı, M. ve Yapıcı, Ş. (2004). Bir değer olarak çocukluk. Üniversite ve Toplum Bilim, Eğitim ve Düşünce Dergisi, 4(4). 31 Ağustos 2016 tarihinde http://www.universite-toplum.org/text. php3?id=205 adresinden erişildi.
• Yurdakök, M. (2016). Anadolu’da Çocuk Hekimliğinin 12.000 Yıllık Öyküsü. Ankara: Güneş Tıp Kitabevleri.