Yeni Sosyolojilere Doğru İmkân ve Fırsatlar: Bir Disiplin Olarak Çocukluk Sosyolojisi

Yıl 2019, Cilt: 4 Sayı: 7, 163 - 178, 01.06.2019

Muhammed Sinan Karabıyık

Öz

19. yüzyılda henüz yeni oluşmaya başlayan genç bir bilim dalı olarak sosyolojinin kurucu sosyologlardan itibaren yetişkin ve erkek merkezli bir anlayışa sahip olduğu bilinmektedir. Uzun yıllar süren yetişkin ve erkek merkezli sosyoloji anlayışı evvela feminizm çalışmalarıyla ciddi bir biçimde sarsıntıya uğramıştır. Öyle ki, erkek hegemonyası altındaki sosyoloji anlayışına ciddi bir itiraz olarak ortaya çıkan feminizm çalışmaları bugün kendi başına bir disiplin olacak kadar gelişip olgunlaşmıştır. Henüz çok yakın bir zamanda ise sosyolojide hâkim olan yetişkin merkezli anlayış ciddi bir biçimde tartışılmaya başlanmıştır. Özellikle yeni çocukluk sosyolojisi yaklaşımı olarak gelişen bu yaklaşım bir grup İngiliz sosyoloğun önderliğinde olgunlaşmıştır. Bir bilim olarak sosyolojinin kurulduğu dönemden itibaren yetişkin merkezli bir anlayışa sahip olmasını eleştiren İngiliz sosyologlar yetişkin merkezli anlayışa itiraz ederek çocukların da toplumsal değişmenin ve sosyal yapının inşasında aktif bir rolünün olduğunu iddia etmişlerdir. Bu çalışmanın amacı yeni sosyolojilere doğru yeni bir disiplin olan çocukluk sosyolojisinin imkânlarını ortaya koymaktır. Çalışmada çocuk, çocukluk ve çocukluk deneyimi kavramları eleştirel bir biçimde değerlendirilmektedir. Daha sonra sosyolojide uzun yıllar boyunca çocuklara neden aktif bir biçimde yer verilmediği üzerinde durulmakta son olarak ise bir disiplin olarak çocukluk sosyolojisinin ve yeni paradigmanın temel iddialarına yer verilmektedir

Anahtar Kelimeler

Çocuk, çocukluk, yeni paradigma, çocukluk sosyolojisi

Yeni Sosyolojilere Doğru İmkân ve Fırsatlar: Bir Disiplin Olarak Çocukluk Sosyolojisi

Öz

It is known that sociology has an adult and male-centered understanding of the founding sociologists as a young discipline that has just begun to emerge in the 19th century. The long-term adult and male-centered sociological understanding was severely shaken by feminism. In fact, feminism as a serious objection to sociological understanding under male domination has become a discipline on its own.Recently, the notion of dominating adult-centered sociology has been seriously discussed. This idea, developed as a new approach to childhood sociology, has matured under the leadership of a group of British sociologists. Criticizing an adult-centered approach to sociology as an adult, sociologists have argued that children play an active role in building social change and social structure by objecting to an adult-centered approach.The aim of this study is to reveal the sociological possibilities of childhood sociology as a new discipline. In this study, child, childhood and childhood concepts are handled with a critical approach. Later, in sociology, it is emphasized that children are not actively involved for years. Finally, basic paradigms of childhood sociology and discipline are given

Anahtar Kelimeler

Child, childhood, new paradigm, sociology of childhood

Kaynakça

• Akın, M. H. (2011). Toplumsallaşma sözlüğü. Konya: Çizgi Kitabevi. Ari`es, P. (1962) Centuries of Childhood, A Social History of Family Life (çev. Baldwick, R.). New York: Random House.
• Aron, R. (2010). Sosyolojik düşüncenin evreleri (K. Alemdar, Çev.). İstanbul: Kırmızı Yayınları.
• Berger, P. L., Luckmann, T. (2015). Modernite, çoğulculuk ve anlam krizi (M. D. Dereli, Çev.). Ankara: Heretik Yayıncılık.
• Berger, P. L., Luckmann, T. (2008). Gerçekliğin sosyal inşası: bir bilgi sosyolojisi incelemesi (V.S. Öğütle, Çev.). İstanbul: Paradigma Yanıları.
• Comte, A. (1908). A general view of positivism (Trans. J. H. Bridges). London: George Routledge & Sons Limited.
• Corsaro, W. A. (2005). The Sociology of Childhood. Thousand Oaks, CA: Pine Forge Press.
• Coser, L. A. (2008). Sosyolojik düşüncenin ustaları-Tarihsel ve toplumsal bağlamlarında fikirler (H.
• Hülür, S. Toker, İ. Mazman, Çev.). Ankara: De Ki Basım Yayım.
• Çelebi, N. (2004). Sosyoloji ve metodoloji yazıları. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Demir Gürdal, A. (2013). Sosyolojinin İhmal Edilen Kategorisi Çocuklar Üzerinden Çocukluk Sosyolojisine ve Sosyolojiye Bakmak. Is, Guc: The Journal of Industrial Relations & Human Resources, 15/4, 1-26.
• Dikmen Özarslan, A. (2016). Çocuk ve Çocuk Sosyolojisi. Resse Yayınları.
• Durkheim, E. (2006). Sosyoloji dersleri (A. Berktay, Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Eliade, M. (2003). Dinler tarihine giriş (A. Arslan, Çev.). İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• Eliade, M., Culianu, I. P. (1997). Dinler tarihi Sözlüğü. İstanbul: İnsan yayınları.
• Elkind, D. (1999). Çocuk ve toplum: Gelişim ve eğitim üzerine denemeler (D. Öngen, Çev.). Ankara: Ankara Üniversitesi Çocuk Kültürü Araştırma ve Uygulama Merkezi Yayınları.
• Eraslan, L. (2015). Farklı Perspektiflerden Çocukluk ve Sosyolojisi. Vize Yayınları.
• Franklin, B. (1993). Çocuk hakları (A. Türker, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Gezer Şen, B. (2011). Çocuk sosyolojisi bağlamında ailelerin çocuklarına bakış açısının değerlendirilmesi (Elazığ ili örneği). Yayımlanmamış Doktora Tezi. Fırat Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sosyoloji Anabilim Dalı.
• James, A. (2001). Yeni Çocukluk Sosyolojisinde Sorunlar, Yaklaşımlar ve Pratikler, İçinde (Haz. B. Onur) III. Ulusal Çocuk Kültürü Kongresi: Değişen Dünyada Değişen Çocukluk (ss. 27-36), (E. Gül Kapçı, Çev.). Ankara Üniversitesi Çocuk Kültürü Araştırma ve Uygulama Merkezi.
• James, A., Jenks C. & Prout, A. (1998). Theorizing Childhood. UK: Polity. Jenks, C. (2005). Childhood. New York: Routledge.
• Karabıyık, M. S. (2018). Bir çocukluk sosyolojisi araştırması: Koruma atlındaki çocukların çocukluk deneyimleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sosyoloji Anabilim Dalı.
• Marshall, G. (2005). Sosyoloji sözlüğü (O. Akınhay & D. Kömürcü, Çev.). Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• Mayall, B. (1996). Children, health and the social order. Open University Press.
• Özyurt, C. (2018). Eğitim sosyolojisi yazıları. Ankara: Pegem Akademi.
• Piaget, J. (1999). Çocuklukta zihinsel gelişim. İstanbul: Cem Yayınevi. Tan, M. (2016). Çocukluk: Dün ve bugün. İçinde, B. Onur (Ed.), Toplumsal tarihte çocuk (ss. 1-23). İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Tezcan, M. (2012). Çocuk sosyolojisi. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Thomas, H. & Walsh (2012). Modernite/Postmodernite (der. C. Jenks) Temel sosyolojik dikotomiler (ss.492-527). Ankara: Birleşik Yayınevi.
• Turner, J. H., Beeghley, L., Powers, C. H. (2013). Sosyolojik teorinin oluşumu (Ü. Tatlıcan, Çev.). Bursa: Sentez Yayıncılık.
• Ülken, H. Z. (1969). Sosyoloji sözlüğü. Ankara: MEB Devlet Kitapları.
• Üzümcü, H. E. (2017). Ebeveynlerin çocuklarının boş zamanlarını organize etme tutumları üzerine sosyolojik bir inceleme: İstanbul’da bir saha çalışması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Anadolu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sosyoloji Anabilim Dalı.
• Yıldırım, E. (2016). Aile ve evlilik türleri. İçinde K. Canatan & E. Yıldırım (Ed.), Aile sosyolojisi (ss. 65- 80). İstanbul: Açılımkitap.