Engelli Çocukların Eğitim Hakkı: İdarenin Görevlerine Dair Hukuki Bir Değerlendirme

Yıl 2019, Cilt: 4 Sayı: 8, 131 - 158, 01.12.2019

Memduh Cemil Şirin

Öz

Anayasa’nın 42. maddesinde kimsenin eğitim hakkından yoksun bırakılamayacağı; Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Sözleşmesi’nin 28. maddesinde taraf devletlerin çocukların eğitim hakkını fırsat eşitliğini gözetecek biçimde tanıdığına dair hükümler yer almaktadır. Ancak, çocukların bu temel hakkının uygulamada tam olarak tesis edilemediği, idarenin bu konuda üzerine düşen görevleri etkin biçimde yerine getiremediği görülmektedir. Bu durum, eğitim hakkının sosyal hak olarak nitelendirilmesi ve idarenin bu haklar bakımından mali kaynaklarla sınırlı olarak sorumlu olduğu şeklindeki yaklaşım ile ilgilidir. Her üç engelli çocuğumuzdan en az biri eğitim hakkına hiç erişememektedir. Erişenlerin ise bir kısmı eğitimini bütün kademelerde sürdürememekte, eğitim kesintiye uğramaktadır. İdareye görev olarak verilmesi itibariyle kamu hizmeti niteliğinde olan eğitim hizmetlerinin, kamu hizmeti ilkeleri bağlamında değerlendirilmesi konu bakımından önemlidir. Bütün engelli çocukların eğitim hakkından daha etkin şekilde yararlanabilmesinin hukuki zemininin ne şekilde oluşturulabileceği ve böylece hakkı sınırlandırıcı görüşlerin nasıl aşılabileceği üzerine düşünmek gerekmektedir

Anahtar Kelimeler

Eğitim Hakkı, Engelli Çocuklar, İdare, Kamu Hizmeti

Engelli Çocukların Eğitim Hakkı: İdarenin Görevlerine Dair Hukuki Bir Değerlendirme

Öz

Article 42 of the Constitution states that no one shall be deprived of the right to education; Article 28 of the United Nations Convention on the Rights of the Child contains provisions that state parties recognize children’s right to education in a manner that respects equal opportunities. However, it is seen that this fundamental right of children cannot be fully established in practice and that the administration cannot fulfill its duties effectively. This is related to the recognization of the right to education as a social right and the approach that the administration’s responsibility for the promotions of such rights is limited to the financial resources. At least one of every three disabled children has no access to education. Some of those who have access to education, are not able to continue their education at all levels and the education is interrupted. It is important to evaluate the educational services in the context of public service principles. It is necessary to consider how the legal basis for all children with disabilities to benefit from the right to education can be established and how to overcome the rights-limiting opinions

Anahtar Kelimeler

Right to Education, Children with Disabilities, Administration

Kaynakça

• Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı (2019). 2018 yılı Faaliyet Raporu. Ankara.
• Anayasa Mahkemesi (2018). Türkiye Cumhuriyeti Anayasası (Gerekçeli). Ankara.
• Atasayan, G. (2013). Devletin Sosyal ve Ekonomik Ödevlerinin Sınırı. Kadir Has Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2013, 1, 93-103.
• Aydın, A. (2011). Otistik Çocuklar ve Ergenlerin Hakları. A. Kulaksızoğlu (Yay. haz.). Engelli çocuk ve ergenelerin hakları, hak engel tanımaz. İçinde (s.197-220). İstanbul: Çocuk Vakfı Yayınları.
• BM Engelli Hakları Komitesi (2019). Türkiye Raporu 9 Nisan 2019. Cenevre.
• Bulut, N. (2009). Sanayi Devriminden Küreselleşmeye Sosyal Haklar. İstanbul: XII Levha.
• Çağlar, S. (2009). Uluslararası hukuk ve Türk Hukuk Sisteminde Engellilerin Eğitim Hakkı ve Devlet Yükümlülükleri (Yayınlanmamış doktora tezi). Marmara Üniversitesi.
• Çağlar, S. (2012). Engellilerin Erişebilirlik hakkı ve türkiye’de erişebilirlikleri. AÜHFD, 61(2), 541-598.
• Çınarlı, S. (2010). Engellilere Yönelik Kamu Hizmetleri. İstanbul: Kazancı Hukuk Yayımevi.
• Doğan, İ., Çitil, M. (2011). Engelli Çocuk ve Ergenlere Sosyolojik bir yaklaşım. A. Kulaksızoğlu (Yay. haz.). Engelli çocuk ve ergenelerin hakları, hak engel tanımaz. İçinde (s.27-44). İstanbul: Çocuk Vakfı Yayınları.
• Eğitim Reformu Girişimi (2011). Türkiye’de Kaynaştırma/Bütünleştirme Yoluyla Eğitimin Durumu. İstanbul.
• Eğitim Reformu Girişimi (2016). Engelli Olan Çocukların Türkiye’de Eğitime Erişimi: Durum Analizi ve Öneriler. İstanbul.
• Fazlıoğlu, Y. (2011). Zihinsel Engelli Çocuk ve Ergenlerin Hakları. A. Kulaksızoğlu (Yay. haz.). Engelli çocuk ve ergenelerin hakları, hak engel tanımaz. İçinde (s.141-158). İstanbul: Çocuk Vakfı Yayınları.
• Gören, Z. (2018). Anayasa Hukuku. Ankara: Yetkin Yayınları.
• Gözler, K. (2018). Türk Anayasa Hukuku. Bursa: Ekin Yayınları.
• Gözler, K., Kaplan, G. (2018). İdare Hukuku Dersleri. Bursa: Ekin Yayınları.
• Gülan, A. (2016). İdare Hukuku Ders Notları. İstanbul.
• Herrera, C.M.(2009). Les droits sociaux. Paris: PUF.
• Lachaume, J.-F. (2011). Quels droits publics subjectifs pour les usagers des services publics, Les droits publics subjectifs des administr ´es içinde (s.115-132). LexisNexis Litec.
• Kulaksızoğlu, A. (2011). Türkiye’de Özel Eğitim ve Engelli Çocuk ve Ergen Hakları. A. Kulaksızoğlu (Yay. haz.). Engelli çocuk ve ergenelerin hakları, hak engel tanımaz. İçinde (s.15-26). İstanbul: Çocuk Vakfı Yayınları.
• Milli Eğitim Bakanlığı (2019). Milli Eğitim İstatistikleri. Ankara.
• Milli Eğitim Bakanlığı (2016). Milli Eğitim İstatistikleri. Ankara.
• Orhan, S., Genç, K. G. (2015). Engellilere yönelik ülkemizdeki özel eğitim hizmet uygulamaları ve örnek ülke karşılaştırması. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 15 (35/2 EK) , 115-146.
• Özbudun, E. (2018). Türk Anayasa Hukuku. Ankara: Yetkin yayınları.
• Özürlüler İdaresi Başkanlığı (2002). Türkiye Özürlüler Araştırması. Ankara.
• Sayıştay (2019). Milli Eğitim Bakanlığı 2018 Yılı Sayıştay Denetim Raporu. Ankara.
• Seyhan, B., Akduman, G. G. (2015). Ulusal yasalar ve yönetmelikler ile uluslararası sözleşmeler açısından engelli çocukların eğitim hakkı. Hacettepe University Faculty of Health Sciences Journal, 1 (No Suppl2), 153-160.
• Şirin, M. C. (2017). L’administration de la protection de l’enfance en France et en Turquie (Yayınlanmamış doktora tezi). Paris 1 Panth´eon- Sorbonne Üniversitesi.
• Tanör, B., Yüzbaşıoğlu, N. (2016). Türk Anayasa Hukuku. İstanbul: Beta.
• TBMM İnsan Hakları İnceleme Komisyonu (2013). Engelli Hakları İnceleme Raporu.
• TÜİK (2011). Nüfus ve Konut Araştırması.
• TÜİK (2019). İstatistiklerle Çocuk 2018. Haber Bülteni.
• Yasin, M. (2018). Kamu hizmeti. T. Yıldırım (Yay. haz.). İdare Hukuku içinde (s.409-468). İstanbul: Onikilevha Yayınları.
• Yolcu, S. (2018). Anayasa Yargısında Sosyal Hakların Korunması. İstanbul: Seçkin.