Pandemi Sonrası Dünyada Kapitalist Medeniyetin Eleştirel Muhasebesi

Yıl 2020, Cilt: 5 Sayı: 9, 11 - 25, 20.10.2020

Mustafa Özel

Öz

Pandemi-sonrası dünyada “hiçbir şeyin eskisi gibi olmaması” için ciddi bir kültür ve medeniyet muhasebesine ihtiyaç vardır. İnsanlık tarihinin üç kültürel zihniyetin ritmik teselsülü çerçevesinde geliştiğini düşünen Pitirim Sorokin, manevî faktörleri önemsemeyip sadece maddî ihtiyaç ve zevklerin tatminine odaklanan sensate (duyusal) zihniyetin insanlığı bir açmaza sürüklediğini; çıkış için idealistik bir zihniyet oluşumuna muhtaç olduğumuzu dillendirmişti. Aynı tarihsel dönemde Said Nursi’nin yazdıkları da Sorokin’i teyit eder niteliktedir. İnsanlık tarihinin başlıca sorunlarını Mahşerin Dört Atlısı (Savaş, İç Savaş, Kıtlık ve Salgın Hastalık) metaforuyla irdeleyen Immanuel Wallerstein, kapitalist medeniyete bazı bakımlardan olumlu not vermekle beraber, sorunların çözümsüz kaldığına işaret etmekte; kendisinden önce yazan Mills, Myrdal ve Galbraith gibi düşünürler de bu görüşü desteklemektedirler. Son bölümde bilimden sanata geçerek, Bob Dylan ve Yunus Emre’nin çözüm önerilerine yer verilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Kapitalizm, Kültür, Medeniyet

Kaynakça

• “Bob Dylon, in his own words” (15 Haziran 2020). The New York Times.
• Cazenave, M. (1998). Dictionnaire de l’ignorance. Paris: Albin Michel.
• Chomsky, N. (Nisan 2020). Coronavirus-What is at stake?. Diem25.
• Daniel, A. M. (2020, 13 Haziran). The Verdict on Rough and Rowdy Ways by Bob Dylan: A Record We Need Right Now. Hot Press.
• Galbraith, J. K. (1980). The Nature of Mass Poverty. Middlesex: Penguin.
• Kutlar, A. (1986). Bediüzzaman Said Nursî’nin İktisadî Görüşleri, İstanbul: Tebliğ.
• McNeill, W. H. (1992). The Global Condition. Princeton: Princeton University Press.
• McNeill, W. H. (1983). The Pursuit of Power. Oxford: Basil Blackwell.
• Mills, C. W. (1970). The Sociological Imagination. Middlesex: Penguin, 1970.
• Myrdal, G. (1972). Against the Stream. New York: Pantheon Books.
• Rand, A. (1962). Capitalism: The Unknown Ideal. New York: New American Library.
• Sanderson, S. K. (1995). Civilizational Approaches to World-Historical Change. S. K. Sanderson (ed.).
• Civilizations and World Systems. İçinde (s.18-19).Walnut Creek: Altamira.
• Schwabb, K. (2020, 3 Haziran). Kapitalizme ‘Büyük Reset’ atmanın zamanı geldi. Dünya.
• Truong, N. (2020, 20 Mayıs). Philippe Descola: Nous sommes devenus des virus pour la planete. Le Monde. (çev. Haldun Bayrı).
• Wallerstein, I. (1995). Historical Capitalism with Capitalist Civilization. London: Verso.
• Yılmaz, C. (1996). “Prof. Dr. M. Orhan Okay ile Sohbet”. İslâm, Ekim.